“Moliya” kafedrasi

3.  Kapitalning alohida manbalari bahosini hisoblash
110
 
 
Kompaniyalar  yangi  investorlarni  jalb  etish  maqsadida  turli  moliyalashtirish 
instrumentlari  yoki  qimmatli  qog‘ozlardan  foydalanadi.  Bu  bobda,  ularning  eng 
asosiy turlari: qarz asosida, imtiyozli aksiya va oddiy aksiya kabi turlariga to‘xtalib 
o‘tamiz.  Har  bir  tur  uchun  moliyalashtirish  bahosini  hisoblash  jarayonida 
tranzaksion  xarajatlarni  ayirib  tashlagan  holda  investorning  talab  etilgan  qaytim 
stavkasini hisoblab chiqamiz.  
 
Shuningdek,  biz    korporativ  soliqlarning  kapital  bahosiga  ta’sirini  hisoblash 
uchun soliq to‘langandan so‘ng pul oqimini diskontlaymiz. 
Obligatsiyaning qiymati uning kelgusi stavkasining hozirgi davrdagi qiymati va 
asosiy  to‘lovlari  bilan  bog‘liq  ekanligini  ko‘rib  o‘tganmiz.  Masalan, 
obligatsiyaning  so‘ndirilishiga  3  yil  qolgan,  foiz  to‘lovlari  har  yili  to‘lanadi  va 
uning qiymati quyidagi ko‘rinishga ega bo‘ladi:   
                                                           
110
  Arthur  J.  Keown,  John  D.  Martin,  J.  William  Petty,  Foundations  of  Finance,  Global  Edition,  8/E,  Pearson, 
2014, p. 276-285 

---

177 
 
 
 
Obligatsiya  egalarining  talab  etilgan  qaytim  stavkasini  hisoblash  uchun 
obligatsiya  qiymati  formulasidan  foydalangan  edik.  Bu  talab  etilgan  daromad 
darajasi obligatsiyaning so‘ndirilishidagi daromadni anglatadi. 
Kompaniyalar  obligatsiyani  sotish  jarayonida  tranzaksiya  xarajatlarini  to‘lab 
berar  ekan,  har  bir  obligatsiyaning  sof  qiymati  obligatsiyaning  bozor  qiymatidan 
past  bo‘ladi.  Shunday  ekan,  qarz  kapitalining  bahosi  ( )  obligatsiya  egalarining 
talab  etilgan  qaytim  stavkasidan  yuqori  bo‘ladi  va  quyidagi  ko‘rinishga  ega 
bo‘ladi: