Moliya-iqtisod

To’g’ri soliqlar amal qilishi yuzasidan xorij tajribasi

Mustaqillikni qo’lga kiritgan dastlabki davrlardanoq mamlakatimizda iqtisodiyotni isloh qilish ishlari boshlab yuborilgan. Bu borda davlatimizda qator o’zgarishlar, xususan soliq tizimida ko’plab ishlar amalga oshirilgan va ayni paytda ham ushbu izlanishlar davom ettirilmoqda. Islohotlarni olib borishning ayni bosqichi bizdan chet mamlakatlar soliq tizimini o’rganib chiqish asosida ularning ijobiy taraflarini iqtisodiyotimizga tadbiq etishni talab etadi. Shu nuqtayi nazardan bitiruv malakaviy ishining mazkur qismida biz to’g’ri soliqlar amal qilishi yuzasidan xorij tajribasini Germaniya davlati misolida o’rganib chiqamiz.

Chet el soliq qonunchiligini o'rganuvchilari uchun Germaniya soliq tizimi alohida qiziqish kasb etadi. Gеrmаniya — sаnoаti rivojlаngаn dаvlаtlаrdаn biri, jаhondа yalpi ichki mаhsulot bo’yichа uchinchi o’rindа turаdi. Jаhon sаvdosidаgi ulushi bo’yichа хаtto ikkinchi o’rindаdir. Germaniyada moliya tizimi, ayniqsa, bank va soliq tizimi yaxshi yo’lga qo’yilgan. Ushbu davlatda bir qator soliq turlari amal qiladiki, ularning ayrimlarini biz mamlakatimizda uchratmasligimiz mumkin. Germaniya soliq tizimi, unda qanday soliq turlari amal qilishi va ularning tasniflanishini biz quyidagi chizmada ko’rib o’tishimiz mumkin. (4-rasm)

Jadval ma’lumotlaridan ko’rinadiki, Germaniya soliq tizimi biznikidan ancha farq qiladi. Germaniya soliq tizimi O’zbekiston soliq tizimiga nisbatan ancha rivojlangandir va soliq turlari ham O’zbekistondagidan bir muncha ko’p. Germaniya soliq tizimi O’zbekiston soliq tizimiga nisbatan ancha murakkab tuzilishga ega. Buni yer solig’i va jismoniy shaxslar daromadiga soliqda ko’rishimiz mumkin.

Germaniyada korporatsiyalar daromadiga soliq solishda soliqqa tortilmaydigan minimumlar mavjud. Korporatsiyalar daromadini soliqqa

tortishda daromadlar ikkiga bo’linadi, ya’ni taqsimlanadigan va taqsimlanmaydigan.