Moliya instituti moliya fanidan nazorat ishi

Yaxlit iqtisodiyot bo‘yicha: moliya bozori barqarorligi
Korporativtuzilmanufuzinioshirib borish. Arzon kapital jalb qilish imkoniyatlarini kengaytirish.
Uzoq muddatli investitsiyalar jalb qilish imkoniyati.
Strategik hamkorlar bilan muvaffaqiyatli hamkorlik yuritish.
Xususiy kapitaldan samarali foydalanish. Boshqaruv tizimini takomillashtirish.
Jamiyat farovonligining ta’minlanishi
Korporativ boshqaruv ishtirokchilari. Korporativ boshqaruv va korporativ menejment
Korporativ boshqaruv rivojlanib borishi bu borada tajribalar orttirilishiga olib keldi. Ma’lum bir korporativ tuzlma faoliyatida ijobiy natijalarga sabab bo‘lgan korporativ boshqaruv tajribalari boshqa korporativ tuzilmalar uchun namuna vazifasini o‘tay boshladi. O‘z navbatida korporativ boshqaruv ijobiy tajribalarining ommalashishi yuz berdi va bu jarayon mamlakatlarni ham qamrab ola boshladi. Natijada yangi tashkil etilayotgan aksiyadorlik jamiyatlari, korporativ boshqaruv yangidan yo‘lga qo‘yilayotgan mamlakatlar uchun namuna sifatida korporativ boshqaruv modellari yuzaga keldi. Korporativ boshqaruv modellari shakllanishida etnik aholining turmush tarzidan kelib chiqqan holda korporativ madaniyat ham ham ta’sir ko‘rsatganligini alohida ta’kidlashimiz lozim.
Korporativ boshqaruv modeli quyidagi elementlarning yaxlit birligini o‘zida aks ettiradi:
- korporativ nazorat mexanizmi;
- qarorlar qabul qilish tartibi;
- amaldagi moliya tizimi bilan bevosita bog‘liq holda kompaniya ichki boshqaruviga kapital bozorining ta’siri;
- korporativ qonunchilik;
aholining iqtisodiy taraqqiyot natijasida shakllangan iqtisodiy xulq-atvor me’yorlari.
Anglo-amerika modeli xususiyatlar
Bu model qo‘llaniladigan mamlakatlarda korporativ tuzilmalar kapitalining tarqoq ekanligi, ya’ni markazlashmaganligiga guvoh bo‘lish mumkin. Aksiyadorlik kompaniyalarida o‘n minglab, yuz minglab aksiyadorlarning ishtiroki, aksiyalarning yirik paketlari bor-yo‘g‘i bir necha foizni tashkil etishi kuzatiladi. O‘n foizdan ortiq aksiyalar paketiga egalik qiluvchi egalik qiluvchi insayderlar korporatsiyalar faoliyatida kamdan-kam uchraydi. Ya’ni aksiyadorlardan biri real holatda nazoratni qo‘lga olishi deyarli mavjud emas. Shuning uchun ham mazkur model korporativ boshqaruvning autsayderlik modeli, deb ham yuritiladi.
Anglo-sakson modelida aksiyadorlar tomonidan ma’qullanishi shart-bo‘lgan jihatlar bu direktorlar kengashini saylash, auditorni tayinlash, ustavga o‘zgartirishlar kiritish, aktivlardagi o‘zgarishlar va boshqa masalalardir.
Korporativ boshqaruv ishtirokchilari. Korporativ boshqaruv va korporativ menejment
Amerika-amerika modelining amaldagi o‘ziga xos xususiyati mustaqil tashqi aksiyadorlar (autsayderlar) sonining doimiy o‘sishi, shu jumladan hozirda amerika korporatsiyalari (pensiya fondlari va boshqalar) aksiyalarining yarmiga egalik qilayotgan institutsional investorlar va ularning korporatsiya ustidan nazoratdagi rolining o‘sib borishidan iborat. Amerika modelidagi yana bir xususiyati bu aksiyadorlarning strategik qarorlar qabul qilishga ta’sir ko‘rsatishi mumkinligidadir.
Menejerlar va xodimlar aksiyadorlarning korporatsiyalarni boshqarish bo‘yicha ma’lum huquqlarga ega agentlari sifatida ishtirok etadi. Ular ishonchnoma bo‘yicha ovoz berish imkoniyatlariga ega bo‘lishlari mumkin. Xususan aksiyadorlar o‘zlarining nomidan ovoz berish vakolatini direktorlar kengashi raisiga berish holatilari ko‘p uchraydi. Korporatsiya faoliyati, menejerlar, direktorlar va aksiyadorlar huquq va majburiyatlari qonunchilik aniq tarzda belgilab berilgan.