«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

3/2022
Статистика иши
психолог бўлса-да, жамоатчилик фикридек мураккаб, кўп қиррали ва латент 
ҳодисани ўрганиш учун муҳим аҳамиятга эга ҳисобланади. Лекин аксарият
тадқиқотларда комплекс равишда, яъни социология, психология ва статистика 
методларини узвий боғлиқ қўллаш самарали натижа беради. 
Бу, албатта, олиб борилаётган тадқиқотнинг сифатини оширишга ёрдам беради. 
Психология кўпроқ ўз тадқиқотларида валидлилик тўғрисида иштирок этса,
социология репрезентативлик учун, статистика анкета сўровномалари орқали 
иқтисодий жараёнларни ривожланишига тўсиқ бўлаётган муаммоларни аниқлаб, 
уни ечими бўйича таклиф ва тавсияларни баён этади.
Тадқиқот методологияси, таҳлил ва натижалар
Ўзбекистон Республикаси фермер хўжаликлари фаолиятида статистика 
кузатишлари респондентларнинг индивидуал ва бошқа маълумотларини бирламчи 
йиғиш жараёнлари бўлиб, бу жараёнлар расмий статистикани тайёрловчилар 
томонидан статистика услубиятларидан фойдаланган ҳолда, статистика 
мақсадларида амалга оширилади.
“Демак, анкета сўрови деганда инсонлардан олдиндан тайёрланган сўровномалар 
асосида маълум объектив фактлар, воқеа, ҳодиса ва шахслар тўғрисида фикр олиш 
жараёни тушунилади. Содда қилиб айтганда, анкета сўрови – анкета асосида суҳбат 
қилишдир. Анкета сўрови ёрдамида респондентлардан ўзлари гувоҳи бўлган, 
эшитган, кўрган ёки мустақил тушунчага эга бўлган маълум воқеа ёки шахс 
тўғрисида маълумот олиш жараёнини тушуниш мумкин. 
Анкета сўрови респондентларнинг сони бўйича қуйидаги турларга бўлинади:
– индивидуал анкета сўрови (битта респондент, яъни ҳар бир фуқаро билан 
алоҳида тартибда анкета сўровини ўтказиш); 
– гуруҳий анкета сўрови (бир вақтнинг ўзида бир қанча (100 гача) респондент 
билан сўров ўтказиш); 
– оммавий анкета сўрови (юздан ошиқ респондентни анкета сўровига жалб 
қилиш)” [2, 18 бет]. 
Статистик кузатиш натижасида маълумотларни ялпи ва танланма кузатиш 
орқали статистика дастурларига мувофиқ ҳолда олиш керак.
Ялпи статистика кузатувлари ваколатли давлат органи томонидан 
тасдиқланадиган статистика ҳисоботи шакллари асосида ўтказилади.
Танланма статистика кузатувлари расмий статистикани тайёрловчилар 
томонидан тасдиқланган статистика кузатувлари шакллари асосида ўтказилиб, 
статистика кузатувларида респондентлар ва уй хўжаликлари ихтиёрий асосда 
иштирок этади.
Қуйида Ўзбекистон Республикаси бўйича ўтказилган анкета – сўровномалари 
асосида олинган маълумотлар
1
келтирилган бўлиб, унга кўра:
1
Мақолада берилган барча диаграммалар муаллифнинг илмий тадқиқотлари натижасидан олинган.

---

95