«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

3/2022
Менежмент
Sotishlar hajmi va foyda summasi bo‘yicha deyarli har bir yo‘nalishning ulushini 
hisoblash mumkin.
Shu bilan bir qatorda, matritsani qo‘llash ma’lum darajada cheklangan, chunki u 
faqatgina barqaror sharoitlar va ko‘rsatkichlarning cheklangan doirasi bo‘yicha natija 
berishi mumkin.
Dji-i-Makkenzi matritsasi
. 1970-yillarning boshida General electric va McKinsey 
& So. konsalting kompaniyasi birgalikda analitik model taklif qilishdi, “model GE/
McKinsey”. 1980-yillarga kelib bu model juda mashhur bo‘lib ketdi. Korxonaning 
biznesdagi strategik pozitsiyasini aniqlaydigan ko‘p faktorli model hisoblanadi. Bir 
vaqtning o‘zida 1980-yillarda Forchun ro‘yxatiga ko‘ra 1000 ta korxonaning 36% va 
boshqa ro‘yxatdagi 500 korxonaning 45% shu matritsadan foydalanishgan.
Dji-I-Makkenzi matritsasi ikki o‘lchamli hisoblanib, korporatsiya miqyosida strategik 
marketing qarorlarini qabul qilishda keng imkoniyatlarni yaratadi. Bu matritsada, asosan, 
bozorning jalb qiluvchanligi va korxonaning raqobatli pozitsiyasini aniqlash mumkin. 
Shu bilan birgalikda korxonaga tarmoqning jozibadorligi turli xil bo‘lgan sharoitida 
samarali faoliyat olib borish uchun har xil strategik marketing qarorlarini qabul qilishga 
yordam beradi.
Dji-I-Makkenzi matritsasi to‘qqizta katakka bo‘lingan. Ularning uchtasida o‘rta 
korxonalar “g‘olib” hisoblanadi yoki biznesning eng qulay sohasi sanaladi. Uchta katak 
esa yutqazuvchi hisoblanib, ular biznes uchun eng noqulay bo‘ladi.
Bitta katak “so‘roq belgisi” deb belgilangan (BKG matritsasidagi “yovvoyi mushuk” 
kabi). Bu biznesdagi mavhum, biroq istiqbolli holatdir. Ushbu o‘rta korxonalar qo‘llab-
quvvatlansa, “g‘oliblar”ga aylanadi, biroq ularning “yutqazuvchilarga” aylanib qolish xavfi 
ham bor. Katakchalardan biri “daromad ishlab chiqaruvchi” deb ataladi (BMGM(BKG) 
matritsasidagi “sog‘in sigir” kabi).