«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

3/2022
Статистика иши
Республикамизда таҳлил қилинаётган 2010–2020 йиллар мобайнида 
қишлоқ хўжалиги экинларининг экин майдонлари 335,3 минг гектарга ёки
9,0 фоизга камайганлигини кўришимиз мумкун. Бунга ердан фойдаланувчи 
субъектларнинг агротехнологияга қатьий риоя қилмаслиги, экин майдонларининг 
шўрланиш даражасининг ошиши натижасида ташландиқ ерларнинг пайдо бўлиши, 
ерларни фермерлар томонидан фуқароларга (шахсий участка қуриш учун) сотиб 
юборилиши каби сабабларни кўрсатиб ўтиш мумкин. 1-жадвалда келтирилган 
маълумотларнинг таҳлили шундан далолат берадики, ўрганилаётган даврда жами 
қишлоқ хўжалиги маҳсулотларининг ўсиш суръати 156,2 фоизни, деҳқончилик 
ва чорвачилик маҳсулотлари бўйича эса мос равишда 143,2 ва 173,4 фоизни 
ташкил этган. Чорвачиликда маҳсулотлар баҳоси паритетининг юқорилиги 
бу тармоқнинг нисбатан каттароқ ўсиш суръатига эга бўлганлигидан далолат 
беради. Шунга кўра 2010–2020 йиллар бўйича чорвачилик маҳсулотларини 
ишлаб чиқаришнинг илгарилаш коэффициенти бутун қишлоқ хўжалигига ва 
деҳқончиликка нисбатан тегишли равишда 111,0 ва 121,1 фоизга тенг бўлган. 
Кейинги йилларда қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини ишлаб чиқаришда таркибий 
силжишлар содир бўлганлигини қайд этиш жоиз. Агар жорий баҳолардаги қишлоқ 
хўжалиги маҳсулотлари таркибида деҳқончилик тармоғининг улуши 2010 ва 2015 
йилларда 58,7 ва 55,6 фоизни ташкил этган бўлса, 2020 йилга келиб 49,5 фоизга тенг 
бўлган, яъни 2010 йилга нисбатан 9,2 банд фоизга пасайган. Натижада чорвачилик 
маҳсулотларининг ҳиссаси 9,2 банд фоизга ошган.
Мамлакатимизда бугунги кунда аграр секторда маҳсулотлар ҳажми 
ҳисоб-китоб жараёнида умумий ҳолда “Қишлоқ ўрмон ва балиқ хўжалиги” 
деб ном олган янги тармоқ бўйича аниқланмоқда. Ушбу тармоқда 2020 
йилда ЯИМнинг 25,1 фоизи ва тармоқлар ялпи қўшилган қийматнинг 27,1 
фоизи яратилиб, бу кўрсаткичлар 2017 йилда мос ҳолда 28,6 ва 32,2 фоизга 
тенг бўлган. Тармоқларнинг ялпи қўшилган қийматида саноатнинг улуши
2017 йилда 21,1 фоизни, 2020 йилда эса 27,4 фоизни ташкил этган. Бу индикаторлар 
республикамиз индустриал-аграр мамлакатга айланаётганлигидан далолат беради.

---

104