«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

3/2022
Менежмент
portfoliosini yaratayotganda firmani uning falsafiy tub mohiyati va raqobatbardoshliligiga 
eng yaqin mos keladigan mahsulotlar va bizneslar bilan ta’minlash va qo‘shish eng 
to‘g‘ri qaror bo‘ladi.
Strategik rejalashtirishdan maqsad atrofdagi qiziqish uyg‘otadigan imkoniyatlardan 
naf olish uchun kompaniyaning kuchini ishlata olish yo‘llarini topishdir. Shu sababli, 
ko‘pgina standart portfolio tahlili metodlari SBB (strategik biznes bo‘limi) larniki muhim 
o‘lchov asosida baholaydi: SBB bozor va sanoatining jozibadorligi va shu bozor va 
sanoatda SBB o‘rnining kuchi. Eng mashhur portfolio rejalashtirish metodi yetakchi 
maslahat firmasi menejmenti, Boston Maslahat Guruhi (BMG) tomonidan ishlab chiqilgan.
Kompaniya har bir mahsulot va biznesga (SBB) qancha sarmoya sarflashi haqida 
o‘ylab olishi kerak. Har bir SBBni qurish, amalga oshirish, natija olish yoki olmaslik 
haqida qaror qabul qilishi zarur. [2].
Klassik BMG portfolio rejalashtirish metodi ostida kompaniya katta, muvaffaqqiyatli 
mahsulot va bizneslardan (pul) tez o‘suvchi bozorlarga (yulduzlar va so‘roq belgilari) 
ularning kelajakda daromadga aylanishiga umid qilib, istiqbolli mahsulot va bizneslar 
bilan ta’minlash maqsadida sarmoya kiritadi.
bozorning 
o‘sish 
Koeffitsiyenti
1-rasm. bMgM (bKg) matritsasi.
boston maslahat guruhi metodi. 
Hozirgi klassik Boston maslahat guruhi metodini 
qo‘llash jarayonida kompaniya barcha SBBlarini 1-rasmda ko‘rsatilganidek o‘sish-ulush 
matriksiga ko‘ra tasniflaydi. Vertikaliga bozorning o‘sish koeffitsiyenti bozorning jalb qila 
olish me’yorini ko‘rsatadi. Gorizontaliga nisbiy bozor ulushi kompaniyaning bozordagi 
kuchi me’yorini ko‘rsatadi. O‘sish-ulush matritsasi SBBlarning to‘rt turini aniqlaydi:
1.Yulduzlar. Yulduzlar tez o‘suvchi, yuqori ulushli bizneslar yoki mahsulotlardir. 
Ularning tezlik bilan o‘sishini ta’minlash uchun ularga katta kapital kiritishga to‘g‘ri 
keladi. Vaqti kelib ularning o‘sishi sekinlashadi va ular katta pul manbayiga aylanadi.
2.Sog‘in sigirlar. Sog‘in sigirlar sekin o‘suvchi, katta ulushli mahsulot yoki 
bizneslardir. Bu kabi muvaffaqqiyatli SBBlari bozor ulushini saqlab turishi uchun kamroq 

---

73