«moliya huquqi»

Moliyaviy-huquqiy munosabatlar o‘z obyektlariga ega. Bu obyektlar, eng avvalo, pul va pul majburiyatlaridir, ammo faqat bu bilan kifoyalanmay, ularga pul mablag‘larining to‘planishi va sarflanishini ta’minlovchi tartib-qoidalar, moliyaviy munosabat ishtirokchilarining qonun doirasidagi xatti-harakati ham kiritilishi mumkin.


Moliyaviy-huquqiy munosabat ikki tomonlama munosabat bo‘lib, unda, bir tomondan, majburiyatlarning bajarilishini hammadan va har doim talab qilish vakolatiga ega bo‘lgan davlat (uning moliya, soliq, kredit muassasalari), ikkinchi tomondan esa moliyaviy-huquqiy normalar qaratilgan boshqa shaxslar (davlat va jamoat idoralari, yuridik va jismoniy shaxslar) ishtirok etadi.
Yodda tuting!
Moliyaviy huquqiy munosabatlar davlat hokimiyatining xususiyatisiz mavjud bo‘lishi mumkin emas.



MOLIYAVIY-HUQUQIY MUNOSABATLAR MAZMUNINI MUNOSABAT OBYEKTI VA MUNOSABAT SUBYEKTI, TASHKIL ETADI.
Moliya huquqida odatda moliya huquqi subyektlarining UCHTA ASOSIY GURUHI ajratiladi.


1. Ijtimoiy-hududiy tuzilmalar, ya’ni O‘zbekiston Respublikasi va uning ma’muriy hududiy birliklari. Shu o‘rinda ular moliyaviy-huquqiy qobiliyat egalari hisoblanadi. Mazkur birliklar moliya huquqi subyekti sifatida ko‘proq O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi, «Budjet tizimi to‘g‘risida»gi va «Mahalliy davlat hokimiyati to‘g‘risida»gi qonunlarida mustahkamlangan budjet munosabatlari sohasidagi vakolatlarni amalga oshirishida namoyon bo‘ladi. Shu tariqa aynan shu subyektlarga davlat va mahalliy budjet huquqi mustahkamlab berilgan. Ayrim huquqiy munosabatlarda faqat davlatning o‘zi moliya huquqi subyekti sifatida qatnashishi mumkin.


2. Jamoa subyektlari. Bular davlat moliyaviy faoliyati sohasida tegishli yuridik majburiyat va huquqlar majmuini zimmasiga olish qobiliyatiga ega bo‘lgan hamda ularning amalga oshirilishi uchun mas’ul hisoblangan odamlarning tashkiliy va alohida ajratilgan turli birlashmalaridir. Ular qatoriga, odatda, yuridik shaxs maqomiga ega davlat organlari va tashkilotlar (korxonalar, muassasalar) kiritiladi.
Davlat organlari moliya huquqi subyektlari jumlasiga kiradi, chunki ularning ishtirokisiz huquqiy munosabatlar amalda yuzaga kelmaydi. Demak, davlat organlari moliyaviy-huquqiy munosabatlarning majburiy qatnashchilari qatoriga kirib, bu hol moliyaviy faoliyatning davlat-hokimiyat xususiyati va huquqiy tartibga solish uslubiningo‘ziga xosligi bilan bog‘liq. Moliya huquqi jamoa subyektlarining eng ko‘p sonli guruhini ijroiya hokimiyati davlat organlari tashkil etadi.


3. Individual subyektlar.O‘zbekiston Respublikasining fuqarolari, chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar bo‘lib, ular teng moliyaviy-huquqiy subyektlikka ega va shu bois qonunlarda jismoniy shaxslar sifatida belgilanadi. Moliya huquqi subyektlarining ushbu toifasi asosan soliq va yig‘imlarni to‘lashga doir munosabatlarda ishtirok etadi.
Shu tariqa jismoniy shaxslar daromad solig‘i, yer solig‘i, mol-mulk solig‘i va qonunlarda nazarda tutilgan boshqa soliq va yig‘imlarni to‘lovchilar hisoblanadi.

https://t.me/sultanov_jakhongir_12