Молия бозори kitob

Қимматли қоғозлар листинги тадбирини ўтказиш учун «Тошкент» РФБга тақдим 
этиладиган ҳужжатлар рўйхати 
1. Листинг тадбирини ўтказиш ҳақида ариза. 
2. Таъсис ҳужжатлари (ўзгартириш ва қўшимчалар билан). 
3. Корхонанинг давлат рўйхатига олинганлиги ҳақидаги гувоҳноманинг тасдиқланган 
нусхаси. 
4. Давлат мулки қўмитасининг буйруғи (агар АЖ давлат корхонасининг негизида ташкил 
этилган бўлса). 
5. Лицензияни талаб этадиган ишларни бажариш ва хизматлар кўрсатиш учун лицензия. 
6. қимматли қоғозларнинг қўшимча нашри тўғрисида қарор қабул қилинганлиги ҳақида 
акциядорлар умумий йиғилиши баённомасидан кўчирма. 
7. Депозитар хизматлар кўрсатилиши ҳақидаги шартноманинг нусхаси. 
8. қимматли қоғозларнинг рўйхатга олинган эмиссия проспект ива аввалги нашрлар 
қимматли қоғозларининг эмиссияси проспектлари. 
9. АЖ қимматли қоғозларининг аввалги эмиссиялари тўғрисида маълумотнома. 
10. Сўнгги учта тугалланган молия йили учун ёки ташкил этилган вақтдан бошлаб ҳар бир 
тугалланган молия йили учун изоҳли ёзувлар билан бухгалтерлик баланслари. 
11. Сўнгги учта тугалланган молия йили учун ёки ташкил этилган вақтдан бошлаб ҳар бир 
тугалланган молия йли учун молиявий натижалар тўғрисида ҳисобот. 
12. Сўнгги молия йили учун асосий воситалар ҳаракати тўғрисида ҳисобот. 
13. Сўнгги молия йили учун пул оқимлари тўғрисида ҳисобот. 
14. Сўнгги молия йили учун ўз сармояси тўғрисида ҳисобот. 
15. Дебиторлик ва кредиторлик қарзлари тўғрисда маълумотнома – сўнгги молия йили 
учун ва ариза берилган вақт ҳолатига кўра балансга илова. 
16. Биржа расмий рўйхатига киритиш ҳақида аризани бериш олдидан сўнгги чоракнинг 
якуний ҳолатига бухгалтерлик баланси. 
17. Биржа расмий рўйхатига киритиш ҳақида аризани бериш олдидан сўнгги чоракнинг 
якуний ҳолатига кўра молиявий натижалар тўғрисида ҳисобот. 
"
Молия ва сугурта хизматлари" кафедраси
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

117 
18. Сўнгги тугалланган молия йили ва жорий йилнинг ҳисобот даври учун аудиторлик 
ҳулосалари. 
19. қимматли қоғозларни жойлаштириш йўли билан сафарбар этиладиган маблағлардан 
фойдаланишнинг йўналишлари ҳақидаги маълумотларни ўз ичига олган бизнес-режа ёки 
техник-иқтисодий асос лойиҳаси (қўшимча эмиссия ҳолларида). 
20. Реестр сақловчи ҳақида маълумотлар. 
21. Акциядорлар реестри ҳақида умумий маълумотлар. 
22. Акциядорлар жамияти бошқаруви органларига кирувчи шахсларнинг устав 
сармоясидаги иштирокининг улуши кўрсатилган рўйхати. 
23. Энг йирик акциядорлар рўйхати (устав фондининг 5 фоиздан ортиқ улушига эгалик 
қилувчи). 
24. Давлат идораси томонидан тасдиқланган қимматли қоғозларни чиқариш якунлари 
ҳақида ҳисобот. 
25. Давлат идораси томонидан тасдиқланган сўнгги молия йили учун қимматли қоғозлар 
бўйича йиллик ҳисобот. 
26. Тақдим этилган ҳужжатларни экспертизадан ўтказиш бўйича кўрсатилган 
хизматларнинг ҳақи тўланганлиги тўғрисида тўлов топшириқномасининг нусхаси. 
27. Эмитентнинг ҳоҳишига кўра бошқа ҳужжатлар ва маълумотлар. 
28. Биржанинг эксперт-таҳлил бошқармасига кўриб чиқиш учун амалда тақдим этилган 
ҳужжатлар рўйхати. 
қимматли қоғозларни ликвидлилик, бозор фаоллиги, эмитентнинг барқарор молиявий-
хўжалик аҳволи билан тавсифланувчи қимматли қоғозлар тоифасига киритиш қимматли 
қоғозлар листинги, деб номланади. ўз навбатида листинг корхонаси деб қимматли қоғозлари 
листинг тадбиридан ўтган, листинг талабларини қондирадиган ва биржа расмий рўйхатига 
листинг тоифаси бўйича киритилган корхоналарга айтилади. қимматли қоғозлар листинги 
қимматли қоғозларни биржа савдоларига киритилиши тадбирлари ичида муҳим ўрин тутади. 
қимматли қоғозлар биржа расмий рўйхатига листинг корхоналари тоифаси бўйича киритиш 
учун эмитент ёки ваколат берган воситачи листинг комиссиясига листинг тўғрисида 
белгиланган шакл бўйича ариза беради. Доимий фаолият кўрсатувчи листинг комиссияси 
листинг корхоналарининг қимматли қоғозларини танлаб олиш ва листинга киритиш учун 
махсус ташкил этилган. 
Ариза бирламчи листинга ҳам, шунингдек, қўшимча эмиссия листингига ҳам берилиши 
мумкин. Бирламчи листинг ҳақидаги аризага эмитент биржа томонидан тасдиқланагн рўйхатга 
мувофиқ ҳужжатлар ва ахборотларни илова қилиши зарур. 
Қимматли қоғозлар листинги ва унга илова қилинадиган ҳужжатлар биржанинш листинг 
комиссияси томонидан 30 тақвим кунида кўриб чиқилади. Комиссия биржанинг ходимларидан 
таркиб топган бўлиб, унга бошқарув аъзолари сафидан сайланган раис етакчилик қилади. 
Листинг комиссияси эмитентнинг молиявий аҳволини экспертиза қилдаи ва қимматли 
қоғозларни у ёки бу тоифа бўйича биржа расмий рўйхатига киритиш мумкинлиги ҳақида 
хулоса чиқаради. 
Облигациялар ва вексельлар, коорпоратив қимматли қоғозлар, шунингдек, ҳосила 
қимматли қоғозлар листинги ҳақидаги ариза фақат биржа расмий рўйхатида мазкур 
акциядорлик жамиятининг акциялари мавжуд бўлган ҳолларда кўриб чиқилади. Биржа расмий 
рўйхатига листинг корхоналари тоифаси бўйича эмиссияни тўлиқ жойлаштирган 
эмитентларнинг қимматли қоғозлари киритилади. Фақатгина барча чиқарилган қимматли 
қоғозларнинг қиймати тўлиқ тўланганидан кейин қимматли қоғозларнинг эмиссияси 
жойлаштирилган ҳисобланади. қимматли қоғозларни биржа расмий рўйхатига киритиш 
тўғрисидаги қарор листинг комиссиясининг хулосасидан сўнг биржанинг бошқаруви 
томонидан қабул қилинади. 
Листинг комиссияси унга келиб тушган ҳужжатларни биринчи марта текшириб чиққандан 
сўнг, уларни экспертизадан ўтказиш учун эксперт – таҳлил бошқармасига топширади. Ушбу 
бошқарма эмитентнинг молиявий-хўжалик фаолиятини таҳлил қилади. Экспертиза биржанинг 
"
Молия ва сугурта хизматлари" кафедраси
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

118 
экспертлари томонидан ўтказилади, аммо зарур ҳолларда ташқи экспертлар, шунингдек, 
мустақил аудиторлик ташиклотлари ҳам жалб этилиши мумкин. ўтказилган экспертизалар 
асосида эмитентнинг молиявий аҳволи тўғрисида расмий хулоса тайёрланади ва у кўриб чиқиш 
учун листинг комиссиясига топширилади. 
Листинг комиссияси расмий хулосани кўриб чиқади ва биржанинг Бошқарувига мазкур 
эмитентнинг қимматли қоғозларини биржа расмий рўйхатига киритилиши мумкинлиги ҳақида 
тавсиялар беради. Листинг комиссияси бошқарувга эмитентнинг қимматли қоғозларини биржа 
расмий рўйхатига листинг, листинг арафаси, листингдан ташқари тоифалар бўйича киритиш 
ёки уларни биржа расмий рўйхатига киритишдан бош тортишни тавсия қилиши мумкин. 
Листинг комиссиясининг тавсиялари асосида Бошқарув бир ҳафта ичида мазкур масала бўйича 
якуний қарор қабул қилади. 
Эмитентни биржа расмий рўйхатига листинг тоифаси бўйича киритиш тўғрисидаги қарор 
қабул қилинганидан кейин биржа ва эмитент ўртасида махсус шартнома тузилади. Ушбу 
шартнома имзоланганидан сўнг эмитент листинг корхонаси мақомига эга бўлади. қимматли 
қоғозларни биржа расмий рўйхатига киритиш бўйича барча харажатлар эмитентни ўзининг 
зиммасида бўлади. Корхона листинг тоифасига киритилиши биланоқ, биржа бу ҳақдаги 
хабарни оммавий ахборот воситаларида эълон қилди. Листинг корхоналарининг акциялари 
бўйича савдолар махсус секциястда ўтказилади. 
қимматли қоғозлари листинг тоифаси бўйича киритилган эмитент ҳар чоракда биржага 
молиявий ҳисоботни тақдим этиши зарур. Листинг корхонаси тегишли натижаларга эришган 
ҳолатда листинг комиссияси унинг қимматли қоғозларини бир гурҳдан (А,В,С,Д) бошқасига 
ўтказиши мумкин. 
Расмий биржа рўйхатининг тегишли секциясида бўлган қимматли қоғозларга нисбатан 
қуйидаги чоралар кўрилиши мумкин: 
- қимматли қоғозларнинг биржа расмий рўйхатида бўлишини тўхтатиш; 
- делистинг – эмитентнинг қимматли қоғозларини биржа расмий рўйхатининг тегишли 
тоифасидан чиқариш ёки бутунлай рўйхатдан чиқариш. Делитсингнинг уч хил тури мавжуд: 
муваққат делистинг, доимий делистинг ва мутлоқ делистинг. 
Биржа қуйидаги сабабларга кўра эмитентнинг қимматли қоғозларини биржа расмий 
рўйхатида бўлишини вақтинчалик тўхтатиб қўйиши мумкин: 
- давлат органининг корхоанни ёпиш тўғрисидаги қарори; 
- Д гуруҳи кўрсаткичларидан бирининг пасайиши; 
- молиявий аҳволнинг ёмонлашуви ва зарар кўриб ишлаш аломатларининг пайдо бўлиши; 
- биржа билан тузилган шартнома шартларининг литсинг корхонаси томонидан бузилиши; 
- листинг арафасида турган корхона томонидан биржа билан келишувларнинг бузилиши; 
- листинга киритилмаган корхона томонидан биржа савдоалри қоидаларининг бузилиши; 
- расмий биржа рўйхатидаги корхона томонидан реестрини юритиш қоидаларини 
бузилиши. 
Листинг корхоналари қимматли қоғозларининг делистинги муваққат, доимий ва мутлақ 
бўлиши мумкин. Муваққат делистинг ҳолатида эмитентнинг қимматли қоғозлари листинг 
арафаси тоифасига ўтказилдаи. Доимий делистинг чоғида эмитентнинг қимматли қоғозлари 
листингдан ташқари тоифага ўтказилади. Мутлақ делистинг ҳолатида эса, эмитентнинг 
қимматли қоғозлари орқали расмий рўйхатидан ўчирилиши лозим. 
Листинг корхонасининг муваққат делистинги шуни англатадики, эмитентда қисқа муддат 
ичида бартараф этилиши мумкин бўлган муаммоларнинг пайдо бўлганлиги сабабли унинг 
қимматли қоғозлари расмий биржа рўйхатидан листинг корхоналари тоифаси бўйича вақтинча 
чиқарилади. 
Листинг корхоналарининг қимматли қоғозларига нисбатан доимий делитсинг қуйидаги 
сабабларга кўра амалга оширилиши мумкин: 
- корхона молиявий аҳволининг қониқарсиз ҳолатда бўлиши; 
- ҳисобот даври якунларига кўра зарарларнинг мавжуд бўлиши; 
"
Молия ва сугурта хизматлари" кафедраси
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

119 
- сармоядорлар учун муҳим бўлган ахборотни ошкор қилмаслик ёки ўз вақтида ошкор 
қилмаслик; 
- биржа олдидаги молиявий мажбуриятиларнинг бажарилмаслиги; 
- корхонанинг узоқ муддатли активлари суммасидан ортиқ суммадаги активлари замирида 
гаров ёки кафолатлар бериш; 
- қилинган суд даъвогарлари бўйича хўжалик судининг қарори; 
- акциялар бўйича белгиланган дивидендларни ва облигациялар бўйича фоизларни 
тўламаслик, облигацияларни сўндирмаслик; 
- биржа томонидан сўралган ахборотни бермаслик; 
- биржага нотўғри, тўлиқ бўлмаган ахборотни бериш; 
- акциялар биржа расмий рўйхатига киритилган вақтдан бошлаб уларнинг бозор нархини 
50 фоиздан ортиқ миқдорда камайтириш; 
- облигациялар биржа расмий рўйхатига киритилган вақтдан бошлаб уларнинг бозор 
нархини 20 фоиздан ортиқ миқдорда камайтириш; 
- Ушбу қимматли қоғоз биржа расмий рўйхатига киртилагндан кейин учинчи ойдан 
бошлаб биржа савдоларида у билан тузилган битимлар ҳажми бир тақвим ойи мобайнида 0,5 
млн. сумдан камни ташкил этса. 
Листинг корхонасининг қимматли қоғозларига нисбатан мутлақ делитсинг қуйидаги 
сабабаларга кўра ўтказилиши мумкин: 
- қимматли қоғозлар эмиссиясини давлат рўйхатидан ўтказмасдан, ахборотни ошкор 
қилмасдан амалга ошириш; 
- давлат органининг қимматли қоғозлар эмиссиясини бекор қилиш тўғрисидаги қарори; 
- давлат органининг мажбурий санация ва банкротлик тўғрисидаги қарори; 
- устав фаолиятининг қайта ташкил этилиши ва ўзгариши ҳолларида; 
- фаолиятни тўхтатганлик ёки ўз операцияларининг катта қисмини қисқартиганлик 
ҳолларида; 
- листинг корхоансининг листинг талабларига мос келмаслиги; 
- активларни ва операциялар кўламини катта ҳажмда қисқартириш; 
- биржа билан тузилган шартнома мажбуриятларининг мунтазам бузилиши; 
- биржа қоидаларига ва меъёрларига риоя қилмаслик; 
- корхонанинг асосий фаолияти учун берилган лицензиялардан бирортасининг бекор 
қилиниши ёки ҳақиқий эмас, деб тан олиниши, асосий фаолиятини тегишли лицензиясиз амалга 
ошириш; 
- муҳим махфий ахборотдан ноқонуний фойдаланиш ва ҳ.к. 
Листинг арафасида турган корхоанлар қимматли қоғозларининг делистинги доимий ёки 
мутлақ бўлиши мумкин. Доимий делистинг чоғида эмитентнинг қимматли қоғозлари 
листингдан ташқари корхоналар тоифасига ўтказилади. Листинг арафасида турган корхонанинг 
мутлақ делистинги ҳолатида эса, унинг қимматли қоғозлари биржа расмий рўйхатидан 
ўчирилиши лозим. 
Листинга киритилмаган корхона қимматли қоғозларининг делитсинги фақат мутлақ 
бўлиши мумкин ва ушбу ҳолатда эмитентнинг қимматли қоғозлари биржаси расмий рўйхатидан 
ўчирилиши керак.