Молия бозори индикаторлари ва моделлари

Молия бозорини мамлакатнинг умумий бозори муҳитидаги ўрни

• I - умумий бозор муҳити,
• II-чи ва III-чи – юзалар қисқа ва ўрта-узоқ муддатли биржадан ташқари молия инструментлари бозори муҳити,
• IV-чи ва V-чи юзалар қисқа ва ўрта-узоқ муддатли биржадан ташқари қимматли қоғозлар бозори муҳити,
• VI-чи юза (ядровий фазо) фонд биржаси муҳитини ифодалайди.
• VI-юза энг юқори даражада ташкиллаштирилган ва объектив нарҳ-наво бозор муҳити ҳисобланади, I-чи юза эса унинг аксидир.
• Бунда I-чи ва II-чи юзалар оралиғидаги ҳалқа ҳубфия бозорни англатади. Сезиш мумкинки, ўта ривожланган ҳусусий мулкчилик тизими шароитида[1] молия бозорининг юқори даражада ривожлантириш, атрибут ва унсурларини юқори қувват потенциалига эриштириш эвазига ҳубфия бозор ҳажми қисқариши мумкин (бунга индустриал ривожланган мамлакатларнинг, масалан, АҚШ, Германия, Япония, молия бозорлари мисол бўла олади).

• Молия бозорининг иқтисодиётдаги функцияси асосида унинг ўрни ва ролини макроиқтисодий позициядан кўриш муҳим аҳмиятга эга.
• Маълумки, мамлакатда тайёр маҳсулотларнинг (ҳизматларнинг) умумий таклифи (Y) ҳаражатлар компонентлари орқали топилиши мумкин, яъни Y=C+I+X-M+TR
• Ушбу ифодадаги параметрларни қуйидагича белгилаб оламиз: C+I=А (абсорбция), Y-C=S (миллий жамғармалар),
• X-M+TR=CAB (мамлакатнинг жорий тўлов балансининг ҳисоби.
• Натижада, қуйидаги ифодаларни олиш мумкин:
• Y-A=S-I ва S-I=CAB
• Бу тенгликлар мамлакатда даромадлар ва ҳаражатлар ўртасидаги ички макроиқтисодий дисбалансни ташқи дисбаланс билан боғлиқлигини билдиради. Икала дисбаланс ҳам жамғармалар ва инвестициялар ўртасидаги дисбалансга олиб келади, демак, улар иқтисодий ўсишнинг асосий омилларидан ҳисобланади. Бунда эса молия бозорининг қисқа ва узоқ муддатли иқтисодий ўсишни таъминлашдаги роли беқиёсдир. Чунки айнан молия бозори ёрдамида жамғармалар шаклланади (аккумуляцияланади) ва улар самарали инвестицияларга транформацияланади (айланади).