27. Банклар томонидан юқоридаги хизматлар учун потенциал қарз олувчилардан воситачилик ҳақи олинаётганда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:
Дт 202ХХ
Қарз олувчининг талаб қилиб олунгунча депозит ҳисобварағи;
Кт 22896
«Бошқа муддати узайтирилган даромадлар».
28. Банк кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолашни қуйидагича акс эттиради:
Дт 56802
«Кўрилиши мумкин бўлган зарарларни баҳолаш — Кредитлар»;
Кт ХХХ99
Кредитлар бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарлар захираси — Кредитнинг тегишли категорияси (контр — актив).
29. Агар кредит портфелининг кейинги таҳлили натижасида унинг захиралари талаблардан ошса, банк захира суммасини охирги сана ҳолати бўйича аниқланган, кўрилиши мумкин бўлган зарарлар суммасига мувофиқлаштириши лозим. Бунда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:
30. Кредитларни қайтарилиши қарз олувчининг асосий, шунингдек иккиламчи талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварақларидан қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали амалга оширилади:
Дт 202ХХ
Қарз олувчининг талаб қилиб олунгунча депозит ҳисобварағи;
Кт
Ссуда ҳисобварағи.
Агар кредит кафолат берувчи (кафил) томонидан қайтарилса, қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:
Дт 202ХХ
Кафолат берувчи (кафил)нинг талаб қилиб олингунча депозит ҳисобварағи ёки
Дт 10301
«ЎзРМБдаги вакиллик ҳисобварағидан олиниши лозим бўлган маблағлар — Ностро» (агар маблағ олувчига бошқа тижорат банки томонидан хизмат кўрсатилса);
Кт
Ссуда ҳисобварағи.
Кредитлар нақд пулда қайтарилганда қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:
Дт 10101
«Айланма кассадаги нақд пуллар»;
Кт
Ссуда ҳисобварағи.
31. Агар кредитга фоиз ўстирмаслик мақоми берилмаган бўлса, унда кредитлар бўйича фоизлар тушуми қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали акс эттирилади:
Дт 202ХХ
Қарз олувчининг талаб қилиб олунгунча депозит ҳисобварағи;
Кт 16309
«Кредитлар бўйича ҳисобланган фоизлар».
32. Қарздор томонидан гаров билан таъминланмаган кредит қайтарилмаса ёки тўлиқ қайтарилмаганда, уларни шакллантирилган захира ҳисобидан ҳисобдан чиқариш қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали амалга оширилади:
Дт ХХХ99
Кредитлар бўйича кўрилиши мумкин бўлган зарарларни қоплаш захираси Кредитнинг тегишли категорияси (контр-актив);
Кт
Ссуда ҳисобварағи.
33. Гаров билан таъминланган кредит қарздор томонидан қайтарилмаса ёки тўлиқ қайтарилмаган ҳолда, банк кредитни қайтариш учун ундирувни гаровга қўйилган мол-мулкка қаратишга ҳақли. Ундирувга қаратилган гаровга қўйилган мол-мулкни сотиш ким-ошди савдоси орқали қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда амалга оширилади. Гаровга қўйилган мол-мулкни сотишдан маблағлар келиб тушганда 10301 — «Марказий банкдаги вакиллик ҳисобварағи — Ностро» ҳисобварағи дебетланади ва 29801 — «Мижозлар билан ҳисоб-китоблар» ҳисобварағи кредитланади.
Кредитлар бўйича асосий қарзни ва мазкур кредит бўйича ҳисобланган, лекин ҳали олинмаган фоизларни сўндириш қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси орқали амалга оширилади:
а) Асосий қарз қайтарилганда:
Дт 29801
«Мижозлар билан ҳисоб-китоблар»;
Кт
Ссуда ҳисобварағи;
б) Асосий қарз тўлиқ қайтарилгандан кейин, фоизлар сўндирилганда:
Дт 29801
«Мижозлар билан ҳисоб-китоблар»;
Кт 4ХХХХ
Кредитлар бўйича фоизли даромадлар.
34. Кредит гаровга олинган мол-мулкни ўз эгалигига олиш йўли билан қайтарилган тақдирда, кредитнинг баланс қиймати ва гаровга қўйилган мол-мулкнинг ҳаққоний қийматидан қайси бири кам бўлса, ўша қиймат бўйича, уни сотиш бўйича қилинган харажатларни чегирган ҳолда, лекин қайта савдодаги дастлабки сотув баҳосидан 10 фоиз кам бўлмаган суммада қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси амалга оширилади:
Дт 16701
«Кредит ва лизинг бўйича гаров ҳисобидан ундирилган мулк»;
Кт
Ссуда ҳисобварағи.
Ўзбекистон Республикаси Марказий банки бошқарувининг 2021 йил 18 ноябрдаги 20/4-сон қарорига
2-ИЛОВА
