Molekulyar-kinetik nazariyaning asoslari

Bu tenglamani keltirib chiqarish uchun qirralari  bo`lgan kub shaklidagi idishi olamiz. Uning ichida bir hil m massali n ta molekula joylashgan bo`lsin. Molekulalar faqat o`zaro perpendikulyar 3 ta yo`nalishda harakatlanadi deb faraz qilamiz. Idishning yuzalari va bosim hamma yerda bir hil bo`lgani uchun yuzalarga tomon yo`nalgan molekulalarning soni bir hil bo`lib n/ ga teng . Har qaysi qarama- qarshi devorlarga tomon yo`nalgan molekulalar soni n1=1/3 n. Molekula  tezlik bilan devorga tik yo`nalgan bo`lsa, devorga urilgandan so`ng uning impulsini o`zgarishi

m-(- m)=2 m (10)

Ma’lumki impulsni o`zgarishi kuch impulsiga teng. f t=2 m (11) bunda

f- molekulani devorga ta’sir kuchi.

Hisoblashlar gaz bosimi uchun quyidagi ifoda o`rinli ekanligini ko`rsatadi.

(12)

bunda xajm birligidagi molekulalar soni

- molekulalarning o`rtacha kinetik energiyasi

(12) gazlar kinetik nazariyasining asosiy tenglamasidir. Demak tartibsiz harakatdagi gaz molekulalarning bosimi xajm birligidagi molekulaning soniga va uning o`rtacha kinetik energiyasiga bog`liq ekan.

Molekulyar-kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi ni ikki tomoniga bir mol gaz xajmi V0 ga ko`paytiramiz u holda

Molekulyar-kinetik nazariyaning asosiy tenglamasi ni ikki tomoniga bir mol gaz xajmi V0 ga ko`paytiramiz u holda

ikkinchi tomonidan, PV0=RT va n0V0=NA, bunda NA- avagadro soni bo`lib 1 mol gazdagi molekulalar sonini bildiradi NA=6,02 1023 mol, u holda

bundan molekulalarning o`rtacha kinetik energiyasi.

bunda, Bolsman doimiysi bo`lib k=1, 38 10-23J/K u holda

Bu gaz molekulasi ilgarilanma harakatining o`rtacha kinetik energiyasi bo`lib u gazning absolyut haroratigagina bog`liq ekan. (11) ga asosan (10) ni quyidagicha yozamiz.

ya’ni p=n0kT

Ma’lumki gaz molekulasi ilgarilanma harakatining o`rtacha kinetik energiyasi

Ma’lumki gaz molekulasi ilgarilanma harakatining o`rtacha kinetik energiyasi