Molekulyar-kinetik nazariya asoslari

Tizimni tashkil etuvchi juda ko’p sonli zarralarning ularning dinamik nuqtai nazardan xarakaterlovchi fizik kattaliklar yordamida tizim hususiyatlarini orgatnish usuli statistik yoki molekulyar kinetik usuldir. Tizimning fizik hususiyatlarini termodinamika usul bilan organadigan fizikaning bo’limi termodinamika dep ataladi. Energiyani bir turdan boshqa turga otishi va energiya hisobiga ish bajarish bilan bog’liq bo’lgan texnik muammolarning juda katta qismi termodinamik nuqtai nazardan tekshirib hal qilinishi mumkin.

Muvozanatli jarayonlar va ularni termodinamik diagrammada tasvirlash. Har qanday bir jinsli jismning holatini xarakterlovchi parametrlar malum qonuniyat boyicha o’zaro bog’langan bo’ladi. Ulardan birining o’zgarishi boshqa parametirlari o’zgarishga olib keladi. Masalan aniq massaga ega bolgan gazning muvozanatli holati P-bosim V-xajim, T-haroratdan iborat parametrlar orqali to’la ravishda ifodalanadi.

Yuqorida qayd qilingan parametrlardan bittasi ozgarmas bo’lganda qolgan ikkitasi orasidagi bog’lanishni ifodalaydigan jarayonlar izojarayonlar (izo-teng, bir hil) deyiladi

Boyl Mariott qonuni.

• Boyl Mariott qonuni.

Harorat o’zgarmaganda berilgan gaz massasi ushun gazning basimi uning xajimiga teskari proporsional ravishda o’zgaradi, yani T=const, m=const bo’lsa PV=const

Bu izotermik jarayon bo’lib uni diagrammada egri chiziq (giperbola) bilan tasvirlash mumkin. Bu egri chiziq izoterma dep ataladi.

2. Gey-Lyussak qonuni.

2. Gey-Lyussak qonuni.

Bosim o’zgarmas bo’lganda berilgan gaz massasining xajmi haroratiga qarab chiziqli ravishda o’zgaradi, ya’ni m=const P=const bo’lsa V=V(1+at)

Bunda yuz beradigan jarayon izobarik jarayon dep ataladi va diagrammada to’gri chiziq bilan tasvirlanadi (rasmda). Bu to’gri chiziq izobara dep ataladi.

Xajm o’zgarmas bolganda berilgan gaz massasining bosimi haroratga qarab chiziqlar ravishda o’zgaradi ya’ni m=const V=const bo’lsa

Xajm o’zgarmas bolganda berilgan gaz massasining bosimi haroratga qarab chiziqlar ravishda o’zgaradi ya’ni m=const V=const bo’lsa