Molekulalararo o`zaro ta`sir kuchlari. Eksperimental izotermalar. Real gazning holat tenglamasi. Van-Der-Vaals izotermalari. Kritik holat. Reja

(20.1)

Agar molekulalarni o`lchamlarini hisobga olsak

(20.2)

tenglik o`rinli bo`ladi. (20.1) tenglamadan, Р bo`lganda gazning hajmi V<sub>0</sub> intiladi. Ammo bunday bo`lishi mumkin emas. Gaz molekulalar orasidagi bo`sh fazoning kamayishi hisobiga siqiladi. (20.2) formulaga ko`ra Р bo`lganda, gazning hajmi V<sub>0</sub>-в ga teng bo`lishiga intiladi.

Ikkinchi sababli ( molekulalar orasida o`zaro ta`sir kuchlarining mavjudligi, bir(biridan ma`lum uzooqlikda turgan molekulalarning o`zaro tortilishlariga olib keladi. Bu tortilish kuchlari molekulalar orasidagi masofa juda kichik bo`lgandagina yanada kuchliroq bo`lgan itarishish kuchlari bilan atashadi. Molekulalar orasidagi tortirishi kuchlari ta`sirida gaz guyo uncha idish devorlari ko`rsatayotgan tashqi R bosimdan ko`ra kattaroq Р<sup>1</sup> bosim ta`sir etayotgandek, Boyl Mariott qonunidan kelib chiqadigan hajmga qaraganda kichikroq bo`lgan V hajmni egallaydi. Shunday qilib (20.2) tenglikda tashqi Р bosimni Р¹=Р+Р_i kattalik bilan almashtirish kerak, buning natijasida

(20.3)

tenglik hosil bo`ladi. P<sub>i</sub> bosim gazning ichki bosim deyiladi. Gaz joylashgan A idishda molekulalarning o`zaro ta`sirini quyidagicha (20.1-rasm) ko`rsatish mumkin.