Molekula-kinetikalıq teoriya tiykarları Jobası


Klayperon - Mendeleev ten’lemesi. Universal gaz turaqlısı



Download 162 Kb.
bet6/7
Sana25.07.2021
Hajmi162 Kb.
#128369
1   2   3   4   5   6   7
Bog'liq
Molekula-kinetik teoriya

4. Klayperon - Mendeleev ten’lemesi. Universal gaz turaqlısı.

Biz joqarıda ideal gaz halatın anıqlawshı parametrlarden biri turaqlı bolg’an izoprotsesslerlerdi ko’rip o’ttik. Endi gaz halatın anıqlawshı u’sh parametr (ko’lem, basım ha’m temperatura) ha’m bir waqıtta o’zgeretug’ın protsessti ko’rip o’temiz. Bunday protsessti sıpatlawshı nızamdı 1834 jılda frantsuz alımı Klapeyron anıqladı. Klapeyron 1830 jıldan baslap Peterburgta islegen. Klapeyron, Boyl-Mariott ha’m Gey-Lyussak nızamların birlestirip gaz halat ten’lemesin jarattı.

Qandayda m massalı gazdın’ halatı V1, R1 ha’m T1 parametrlar menen sıpatlansın. Bul gazdı V2, R2 ha’m T2 parametrlar menen anıqlawshı basqa halatg’a o’tkereyik. Gazdı ekinshi halatg’a izotermik (T1= sonst) ha’m izoxorik (V2 = sonst) protsesslar arqalı o’tkeriw mumkin.

1) İzotermik protsess waqıtında gazdı ko’lemi V2 ga o’zgerip basım R1 bolıp qaladı. Boyl - Mariot nızamına tiykarlanıp

V1R1 = V1 R1

boladı, bunnan

R1= V1R1/ V2

ekenligin tabamız.

2) İzoxorik protsess Gey-Lyussak nızamı menen sıpatlandı:

R1/ R2 = T1/T2

Keyingi formulag’a joqarıdagi Ra’ ni an’latpasın qoyıp to’mendegini payda etemiz.

V1R1/ V2R2 = T1/T2

bunnan

V1R1/T1 = V2R2/T2



Joqarıdagi an’latpadan ko’rinip tur, belgili massalı gaz ushın VR/T qatnası barlıq waqıtta turaqlı qaladı.

RV/T = V= sonst (9)

(9) formula Klapeyron ten’lemesi (nızamı) dep ataladı. Klapeyron ten’lemesindegi V turaqlı turli gazlar ushın turli ma’nislerdi alıp, qolaysızlıq tuwdıradı. 1975 jılda Mendeleev, Klapeyron ten’lemesin Avogadro nızamı menen biriktirip, onı kemshiligin du’zetti.

Avogadro nızamına ko’re ha’r qanday 1 mol gaz normal basım ha’m temperaturada birdey Vm ko’lemdi iyeleydi. Na’tiyjede V turaqlı barlıq gazlar ushın birdey boladı ha’m onı R menen belgileymiz.

RVm/T = R (10)

R turaqlı universal gaz turaqlısı dep ataladı. (10) formula ko’binshe

RVm = R  T

ko’rinisinde jazıladı. Bul an’latpa 1 mol gaz ushın Klapeyron-Mendeleev ten’lemesi (nızamı) deyiledi. Belgili basım ha’m temperaturada gaz ko’lemi onın’ masasına proportsional bolg’ani ushın

Vm/V =

boladı. M – gazdın’ molyar massası, V - m massalı gazdın’ iyelegen ko’lemi. Joqarıdagi an’latpadan

Vm = V

kelip shıg’adı. Vm nın’ bul an’latpasın (10) formulag’a qoyıp to’mendegi ten’lemeni payda etemiz

RV =RT

yaki


RV= RT (11)

(11) formula ixtiyariy massalı gaz ushın Klapeyron- Mendeleev ten’lemesi (nızamı) deyiledi. (11) formuladan gazdın’ tıg’ızlıg’ı  ni anıqlaw mumkin:

R = RT,



bolg’ani ushın R = boladı, bunnan

(12)

Universal gaz turaqlısı san ma’nisin (10) formuladan anıqlayıq. Bunın’ ushın 1 mol gaz normal sharayatta R= 1,013∙105 Pa basım, Vm = 0,02241 m3/mol ko’lem, T=273 K temperaturag’a iye bolıwın esapqa alamız:



= 8,31 J/K.mol

Klapeyron-Mendeleev ten’lemesi ta’jriybe tiykarında tabılg’an gaz nızamların biriktirgeni ushın ol da a’meliy nızam dep ataladı. To’mende molekulyar-kinetik teoriya tiykarında ideal gazlardı teoriyalıq u’yrenemiz.




Download 162 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish