Molekula-kinetikalıq teoriya tiykarları Jobası

2. İdeal gaz nızamlari
Aldın ideal gaz degende qanday gaz ko’zde tutılıwına toqtalıp o’teyik. İdeal gaz dep, molekulalari o’zara elastik sharlarday soqlıg’ısatug’ın, molekulalarının’ o’lshemleri ju’da’ kishi ha’m molekulalar arasında o’zara ta’sir ku’shleri esapqa alınbaytug’ın gazge aytıladı. Joqarı temperaturada siyrek gazlardı da ideal gaz dep qaraw mumkin. Biraq a’dettegi sharayatta geliy, vodorod ha’m olarg’a uqsas gazlar ideal gaz ushın qoyılg’an talaplarg’a jawap beredi.

Belgili massalı gaz halati basım R, ko’lem V ha’m temperatura T arqalı sıpatlanadı. Gazdın’ halatın anıqlawshı bul shamalardın’ o’zgeriwine gaz protsessleri deyiledi. Temperatura turaqlı bolg’anda gaz basımının’ ko’lemge baylanıslı xalda o’zgeriwine izotermik, basım turaqlı bolg’anda gaz ko’leminin’ temperaturag’a baylanıslı xalda o’zgeriwine izobarik ha’m gazdın’ ko’lemi turaqlı bolg’anda onın’ basımının’ temperaturag’a baylanıslı xalda o’zgeriwine izoxorik protsess deyiledi.

Gazlar qa’siyetlerinin’ zat du’zilisinin’ molekulyar-kinetik teoriyasi tiykarında u’yreniwden aldın ta’jriybe jolı menen jaratılg’an gaz nızamlarına (Boyl-Moriott, Gey-Lyussak, Dalton, Avogadro) nızamlarına toqtalıp o’temiz. Bul nızamlar a’dettegi atmosfera sharayatınan onshalıq parıq etpeytug’ın sharayatta ta’jriybe o’tkeriw jolı menen ashılg’an.