Molekula erkin yugurish yo’linig o’rtacha uzunligi

F P*S . (3.44)


S ga ta’sir etuvchi kuchga,
P , (3.45)

esa, bosimga tengdir. Bu elementar tushunchalardan foydalanib idish devoriga urilayotgan molekulalarning usha idish devoriga beradigan bosimini hisoblasak, quyidagi ifodani hosil qilamiz.

R nmv² , (3.46)

Gaz molekulasining ilgarilama harakati kinetik energiyasini hisobga olib (3.3) dan

P nE_kin , (3.47)

ga ega bo’lamiz. Bir atomli ideal gaz molekulasining ilgarilanma harakatining o’rtacha kinetik energiyasi uchun shunday ifoda mavjud:

E_kin k T , (3.48)


bu yerda k—Bolsman doimiysi, k 1,38*10^-23 J/K
SHunisi qiziqki, E_kin faqat temperaturaga bog’liq bo’lib, molekulaning massasiga bog’liq emas. (3.48) dan ko’rinadiki, temperaturaning absolyut shkalasi (Bolsman shkalasi) bevosita fizik ma’noga ega bo’lib qoladi. Absolyut 0⁰ temperaturada molekulaning ilgarilama harakati butunlay to’xtab holadi. Lekin bu temperaturada molekula va atomlar ichidagi harakat to’xtamaydi. Agar tekshirayotgan gaz bir turli emas, balki har xil gaz aralashmasi bo’lsa, R₁ , R₂ , R₃ va hokazo bu bosimlar parsial bosimlar deyiladi.