Модул бўйича соатлар тақсимоти

Ўйин ва ўқув фаолиятида бола диққатини бошқариш услублари.

Боғча ѐшидаги болаларда айрим психик жараѐнларнинг ривожланиши билан бирга уларнинг шахси ва шахсий хислатлари ҳам таркиб топа бошлайди. Боланинг ташқи муҳитдаги нарса ва ҳодисалар ҳамда ўзига нисбатан бўлган тўғри, оқилона муносабатларининг асоси худди шу даврда юзага келади. Бундан ташқари, боғча ѐшидаги даврда боланинг қобилиятлари тез ривожланиб, янги-янги эхтиѐжлар ва қизиқишлари ҳосил булади. Бола шахсининг ана шундай ривожланиб бориши натижасида унинг характерига оид хислатлар намоѐн бўла бошлайди. Боғча ѐшидаги даврда болада қандай характер ҳислатлари тарбияланса, бу ҳислатлар боланинг мактаб ѐшидаги даврида ва ҳатто катта одам бўлиб етишганида ҳам намоѐн булади. Шунинг учун бошқа ѐшдаги даврида болада ижобий шахсий ҳислатларнинг таркиб топишига алоҳида аҳамият бериш зарур. Болалар боғча ѐшидан бошлаб хулқ-атворининг ахлоқий нормалари ва қоидаларини интенсив равишда ўзгартира бошлайдилар. Улар ўзларининг у ѐки бу хатти-ҳаракатларига катталар томонидан бериладиган баҳоларга зўр қизиқиш билан қарайдилар. Шунинг учун улар ҳамиша нима яхши-ю, нима ѐмонлигини, қандай ҳаракат тўғри-ю қандай ҳаракат нотўғрилигини аниқлашга интиладилар. Бундай ишда болаларга ҳамиша ѐрдам бериш керак, уларнинг бундай ҳаракатларини қўллаб-қувватлаш лозим. Лекин шуни эсдан чиқармаслик керакки, ахлоқий норма ва қоидаларни амалда катталар ҳамда ўз тенгдошлари билан бўлган муносабатларида қўллай олиш тажрибасига эга бўлиши керак. Шундагина бу ахлоқий норма ва қоидаларни сингдира олади. Ана шуни назарда тутиб, болалар билан бўлган муносабатда ахлоқ нормалари ва қоидаларидан мутлоқо четга чиқмай, бу соҳада уларга намуналар кўрсатиши керак. Шундай қилиб, юқорида айтиб ўтганимиздек, боланинг боғча ѐшидаги даврида унинг фақат психик жараѐнларигина эмас, балки шахси хамда шахсий сифатлари ҳам камол топади. Мактабга бориш болаларнинг ҳаѐтида жуда катта воқеадир. Мактаб ҳаѐти болаларга янги бир дунѐни очиб беради, мактаб даврида болаларнинг асосий фаолиятлари ўзгаради. Мактаб ѐшидан бошлаб болаларнинг асосий фаолиятлари, асосий вазифалари ўтиш, фан асосларини пухта ўзлаштириш бўлиб қолади. Етти ѐшли болалар учун Янги фаолият булган ўқиш улардан янги сифат, янги хусусиятларга эга бўлишларини талаб қилади. Ўқиш фаолияти учун болаларда барқарор диққат, ўткир зеҳн, мустаҳкам хотира, бир қадар тафаккур, яхши нутқ, ирода ва шунинг билан бирга мустақиллик, батартиблик ҳислари бўлиши керак. Болаларнинг мактабга ўтишлари уларнинг яслидан боғчага ўтишларига қараганда мураккаб босқичдир. Шуни ҳам назарда тўтиш

56
лозимки, болалар мактабга ўтишлари натижасида уларнинг ижтимоий ҳолатларида ҳам ўзгаришлар юз беради. Масалан: етти ѐшга яқинлашган болалар боғчада «катта», яъни катта гуруҳ болалари деб ҳисобланар эдилар. Мактабга ўтишлари билан яна «энг кичиклар» қаторига тушиб қоладилар. Етти ѐшдаги болаларнинг мактабга ўтишлари билан юзага келадиган ана шундай жиддий ўзгаришларни назарда тутиб, уларни мактабдаги янги ҳаѐтга ҳар томонлама тайѐрлаш керак. Маълумки, болалар боғчасининг асосий вазифаларидан бири болаларга ҳар томонлама тарбия бериб, уларни тараққиѐт даражаларининг мактабда ўқий оладиган қилишдан иборатдир. Бу эса ўз навбатида мактабдаги ўқиш ишлари билан боғчадаги таълим-тарбия ишлари ўртасида маълум изчиллик бўлишини талаб қилади.

Боғчада болаларнинг жисмоний ўсишларига қанчалик эътибор берилса, унинг ақлий ва ахлоқий ўсишларига ҳам шунчалик эътибор берилади. Болаларнинг мактабга чиқишлари доимо назарда тутилиб улар билан ўтказиладиган таълимий машғулотларда болаларнинг идроки, диққати, тасаввури, хотиралари, хаѐл ҳамда тафаккурлари, иродавий сифатлари тизимли равишда тараққий эттириб борилади.