Moddiy nuqta kinematikasi

Berilgan
Yechilishi
V1=15m/s V2=20m/s W=8,75j	Koptok kinetik energiyasining o’zgarishi yoki
P-?

V₂-V₁=v (3) ekanligi hamda P=mv (2) ni hisobga olsak formula qo’yidagi ko’rinishni oladi
(4)
(4) formuladan
masala shartiga ko’ra v₁ tezlik v₂ tezlikka qarama – qarshi ekanligini hisobga olsak,
. Javob: .


6. Kesim yuzi S=6sm² bo’lgan suv oqimi devorga normalga nisbatan =60⁰ burchakda uriladi va tezligini o’garmasdan qaytadi. Agar suv oqiminigng tezligi v=12m/s bo’lsa devorga ta’sir qiluvchi kuch topilsin.

Berilgan S=6sm2=6.10-4m2 V=12m/s =600 F-?

Yechilishi Nyutonning ikkinchi konuniga ko’ra F=ma=m v/t (1) hamda t vaqt ichida devorga uzunligi l=vt va ko’dalang kesim yuzi S bo’lgan tsilindrdagi suv massasining urilishi deb hisoblasak,

m==sl=Svt (2)
bunda -suv zichligi (2) formula (1) ga qo’ysak
t
ezligning normalga nisbatan proeksiyasi
v=v₀cos (4).
Masala shartiga ko’ra, tezlikning o’zgarishi
v=v-(-v)=2v (5)
(4) va (5) formulalardan v=2v₀cos (6) hosil bo’lgan (6)ni (3) ga qo’yib
javob: F=86,4N


Mustaqil echish uchun masalalar

1. 
   Og‘irligi 2 kg bo’gan disk gorizontal tezlikda 4 m/sek tezlik bilan sirg‘nishsiz dumalaydi. Diskning kinetik energiyasi topilsin.
   
2. 
   5^.10³kg massali to’dan otilib chiqqan 100 kg li snaryadning kinetik energiyasi 7,5^.10⁶ ga teng. Tepganda to’p qanday kinetik enegiya oladi?
   
3. 
   Agar vagon buferi prujinani F₀=3^.10⁴N kuch ta’sirida l₀=1sm ga siqilsa, prujinani l=5sm ga siqish uchun zarur bo’lgan ish A ni toping.
   
4. 
   m=2kg massali erkin tushayotgan jism t=5sek o’tgandan so’ng qanday W_k energiya oladi?
   
5. 
   Bambardimonchi samolyotning o’qchisi ro’paradan uchib kelayotgan qiruvchi samolyotga qarab to’pdan o’q uzgan. Agar o’qning massasi m₁=1kg, tezligi v₁=800m/sek bo’lsa, uning erga va qiruvchi samolyotga nisbatan kinetik energiyalari W_k, W¹_k ni toping.
   
6. 
   Bratek GES ining quvvati suv satzlarining farqi h=96m bo’lganda N=4,5 g BF bo’libtrubinaning F.I.K.i ₁=93% ga va ganaratorning F.I.K. ₂=98,1% ga teng. t=1sek vaqt orag‘ida GES dan o’tgan suvning hajmi V topilsin. Suvning zichligi =1000 kg/m³.
   
7. 
   Hajmi v=200 sm³ ga teng bo’lgan temir armatura har qavati h=4m bo’lgan imoratning n=4 chi qavatiga chiqarilganda qanday potensial energiya W_p ga ega bo’ladi. Temitning zichligi =7,9^.10³ kg/m³.
   
8. 
   Xonaning balandligi h=3m, xonadagi stolning balandligi esa h₁=0,75m, stol ustida m=5kg li qadaq tosh turgan bo’lsa, uning stolga, polga va shipga nisbatan potensial energiyasini toping.
   
9. 
   Vertikal yo’nalishda yuqoriga otilgan m=200g massali jism t=4sek dan keyin erga qaytib tushgan bo’lsa, uning eng yuqori nuqtaga chiqqandagi potensial energiyasi W ni toping.
   
10. 
    h= 20m balandlikdan vertikal yo’nalishda v₁=10m/sek tezlik bilan tushgan m=400g massali jism erga v₂=20m/s tezlik bilan urilgan havoning qaksgilikdagi engishdagi A ishni toping.
    
11. 
    Massasi m=200g bo’lgan v=30m/sek tezlik bilan yuqoriga vertikal otilgan jismning harakat boshlangandan t=2sek keyin potensial W_p va kinetik W_k energiyalarni toping.
    
12. 
    5 ayl/sek ga mos kelgan o’zgarmas tezlik bilan aylanayotgan valning kinetik energiyasi 60j. ga teng. Shu valning harakat miqdori momenti topilsin.
    
13. 
    Gidravlik pressning kichik porsgeniga bosimni uzatuvchi richagining uzun elkasiga F₁=100N kuch ta’sir qiladi. Richagning elkalari orasidagi nisbat L₁/L₂=9 ha teng. pressdagi kichik porshenning yuzasi s₁=5sm², katta porshenning yuzi esa 500sm² bo’lsa, bu gidravlik pressda qanday F₂ bosim kuchini hosil qilish mumkin. Pressning F.I.K. ini =80% ga teng deb oling.
    
14. 
    Kichik porshenning yuzi S₁=100 sm², kattasiniki esa S₂=2000 sm² bo’lgan gidravlik press og‘irligi P=20000N bo’lgan avtomashinani ko’tarmoqda. Agar kichik porshen har bir siklda h₁=25sm ga pasayotgan bolsa, t=1min dagi sikllar soni n ni toping. Press dvegateling quvvati N=0,5 кВт, F.I.K. i =75%.
    
15. 
    Gorizontal yo’nalishda v tezlik bilan radiusi R₁ massasi m bo’lgan g‘ildirak harakatlanmoqda, so’ng qiya tekislik bo’yicha yuqoriga ko’tarildi. Qiya tekislikka ko’tarilguncha kinetik energiyasi va ko’tarilish balandligi topilsin.
    
16. 
    Erdan balandligi h=40m tashqi diamtri D=3,0m, ichki diametri d=2,0m bo’lgan silindrik mo’rini qirib ko’tarish uchun qanday ish bajariladi? Qurilish materialining zichligi 2,8^.10³.
    

18. Jism 10 m masofada o’z tezligini 2 m/sek dan 6 m/sek gacha
oshirish uchun zarur bo’lgan ish topilsin. Yo’lning hamma qismida 0,2 kG
ga teng o’zgarmas ishqalanish kuchi ta’sir qiladi. Jismning massasi 1 kg ga
teng.
Javob: A=35,6 J.
19. Avtomobil 40 km/soat tezlik bilan harakatlanganda, har 100 кm yo’lda 13,5 l benzin sarf qilsa va shu sharoitda quvvati 16,3 o.k. ga teng bo’lsa, avtomobil dvigatelining F.I.K. topilin. Benzinning zichligi 0,8 g/sm³. Qolgan zarur ma’lumotlar masalaning shartidan olinsin.
Javob: =0,22
20. Toshning balandligi H=25m bo’lgan minoradan u₀=15 m/sek tezlik bilan gorizontal otilgan. Toshning harakat boshlanishidan 1 sek o’tgach kinetik va potensial energiyasi topilsin. Tosh massasi m=0,2 kg ga teng. Havoning qarshiligi hisobga olinmasin. Javob: W_k=32,2 J; W_n=39,4 J.
21. Balandligi 1 m, og‘ma tomoni uzunligi 10 m bo’lgan qiya tekislikdikdan 1 kg massali jism sirg‘anib tushmoqda. Jismning 1) qiya tekiislikning asosidagi kinetik energiyasi, 2) shu asosdagi tezligi, 3) to’xtaguncha yo’lning gorizontal qismida bosib o’tgan masofasi topilsin. Yo’lning hamma qismida ishqalanish koeffitsiyenti o’zgarmas va 0,05 ga teng deb olinsin.
Javob: 1) W_k=4,9 J; 2) v=3,l m/sek; 3) s=10 m.
22. Og‘irligi T bo’lgan avtomobil tog‘dan motori o’chirilgan holda 53 km/soat o’zgarmas tezlik bilan tushmoqda. Tog‘ har 100 m yo’lda 4 metr balandlikka ko’tariladigan qiyalikka ega. Shu tog‘ning o’ziga 0 shanday tezlik bilan ko’tarilish uchun avtomobilning dvigateli qanday quvvatga ega bo’lishi kerak.
Javob: N=11,8 kVt.
23. 5 kg massali miltiqdan 5-10^-3 kg massali o’q 600 m/sek tezlik bilan otilib chiqadi. Miltiqning orqaga tepish tezligi topilsin.
Javob: v=6 m/sek.
24. Muz ustida turgan 70 kG og‘irlikdagi konkichi gorizontal yo’nalishda 3 kG og‘irlikdagi toshni 8 m/sek tezlik bilan uloqtirgan. Agar konkilarning muzga ichqalanish koeffitsiyenti 0,02 ga teng bo’lsa, konkichining qancha masofaga sirg‘anib borishi topilsin.
Javob s=0,3 m.
25. Harakatsiz aravachada turgan odam 2 kg massali toshni gorizontal yo’nalishda oldinga tomon uloqtirganda aravacha 0,1. m/sek tezlik bilan orqaga g‘ildiraydi. Aravacha bilan odamning og‘irligi 100 kG teng. Otilgan toshning harakat boshlanishidan 0,5 sek o’tgandan kinetik energiyasi topilsin. Toshning harakatida havoning aarshiligi hisobga olinmasin.
Javob: W_k=49 J.
26. Avtomat minutiga 600 ta o’q chiqaradi. Har bir o’qning massasi 4 g, uning boshlang‘ich tezligi 500 m/sek. Otish vaqtidagi orqaga tepishning o’rtacha kuchi topilsin.
Javob: F=19,6N.