Moddalarning kimyoviy texnologiyasi

laridan hosil bo'ladigan  kristall to'ri  mustahkamligiga bog'liq.  Biroq 
sementtosh  bundan  keyin  asosan  gidrosilikatlar hisobiga  mustah- 
kamlana boradi.  Gidrosilikatlar asta-sekin  zichlanib  kristallanadi. 
Zichlangan  kolloid  massalar va  gidrosilikatning  kristall  hosilalari 
gidroaiyuminatlar  va  Ca(OH)2  ning  kristall  to'rlariga  qaraganda 
ancha  mustahkam bo'ladi. Asosan Ca(O H ), bilan o'zaro  faol ta’sir 
etishadigan  amorf qumtuproq  S i0 2  dan  tashkil  topgan  gidravlik 
qo'shilmalar  portlandsementning  chuchuk  suvga  barqarorligini 
oshiradi.  Buning sababi  shundaki,  Ca(OH)2 bilan o'zaro reaksiyaga 
kirishganda nisbatan yaxshi eriydigan ohak qumtuproq bilan amalda 
erimaydigan  kalsiy  gidrosilikat  CaO  •  SiO, •  n H ,0   hosil  qiladi.
Shunday qilib,  portlandsement tarkibida gidravlik qo'shilmalar 
(va  gips)  bo'lganda  ikkilamchi jarayon  ro'y beradi:  klinker m ine­