Moddalarning kimyoviy texnologiyasi

Angidrit sem ent. 
T ab iiy gipstoshni  yoki  angidritni  600—7 50 °C  
d a  pishirib,  s o ‘ ng  tuyib,  havoda  qotadigan  b o g'lo vch i  m odda  — 
angidrit sem ent olinadi.  Sem ent faolligini  oshirish  m aqsadida unga 
k atalizator  sifatidagi  q o'sh ilm alard an   ohak,  pishirilgan  dolom it, 
d o m n a  toshqoli  va  yo n u vch i  slanes  kuli  qo'sh ilad i.  Bu  sem entni 
ak ad em ik   P. P .B u d n ik o v   ixtiro  etgan.
A ngidrit sem ent sekin tishlashuvchi bog'lovchidir.  Tishlashish- 
ning  boshlanishi  1 — 1 ,5   soatdan  keyin  b osh lan ad i,  oxiri  esa,  24 
so atgach a  davom   etad i,  u  gipsga  nisbatan  suvga  chidam lid ir. 
Siqilishga  m ustahkam ligi b o 'y ich a   50,  10 0,  150  va  200  m arkalarga 
b o 'lin a d i.  Z ic h lig i  28 0 0 — 2900  k g/m 3,  uyum   tarzidagi  hajm iy 
m assasi  8 50 — 1 1 0 0   k g /m 3,  zich lan tirilgan d agi  h ajm iy  m assasi 
1 2 0 0 - 1 5 0 0   k g/m 3.
K a m   k u yd irilad igan   gip sli  b o g 'lo v c h i  m o d d alard an   farqli 
ravishda  angidritli  sem entning  hajm i  qotayotganda kengaym aydi, 
gidravlik xususiyatlariga ega emas,  nam havo muhitida ju da tez qotadi. 
N a m lik d a   d astla b k i  q o tish d a n   k e y in ,  q u ru q   m u h itd a   y a n a  
m ustahkam lan averadi.  Q otgan  angidrit  sem ent  suvda  uzoq  vaqt 
turib  q o lsa,  m u stah k am lik   d arajasi  p a sa yad i,  k eyin   quruq lik 
sh aroitid a  uning  m ustahkam ligi  yan a  ortaveradi.  A gard a  angidrit 
sem entga faollashtiruvchi  m odda sifatida dom na toshqoli qo'shilsa, 
u n ing  suvga ch idam liligi  ortadi.
B in o k o rlik   q o rish m alari  an gid rit  sem en td an   tayyo rlan gan  
b o 'lsa ,  15   m artagacha  m uzlab erigan  holda  ham   sezilarli  darajada 
buzilm aydi.  U yning choksiz to'shalm asi,  linoleum  osti to'shalm asi, 
turli  hil  suvoq  v a  oraliq  qorishm alar,  organik,  an organ ik  to 'l- 
d irgich li yen gil betonlar,  o g 'ir b etonlar ishlab  chiqarish,  shu n ing­
dek,  sun’ iy m arm ar tayyorlashda angidrit sem entdan foydalaniladi. 
A n gid rit  sem entdan  ishlangan  konstruksiya  va  buyum larni  havo 
nam ligi  6 0 —70%   dan  yuqori  b o 'lgan   yerlarda  ishlatib  b o 'lm ayd i.
Angidrit sement qorishm a sifatida g'isht terishda,  suvoqchilikda, 
izo lyatsiya  m ateriallari  ishlab  chiqarishda  va  beton  sifatida  esa 
in s h o o t la r n in g   su v   t a ’ sir  e tm a y d ig a n   q is m la r in i  q u rish d a  
ishlatiladi.