Moddalar endo va ekzotermik effektlarni aniqlash ishdan ko`zlangan maqsad

7-rasm. Dolomit mineralining termik analiziga oid vaqt temperatura diagrammasi.


4. Kerakli xom ashyo, reaktiv va moddalar.
Xom ashyo, reaktiv modda va tayyor maxsulotlarda DTA chizig`i yoki egriliklarida endotermik effektlar quyidagi xollarda ro`y beradi:
1) Termik buzilish yoki tekshirilayotgan moddadan gazsimon faza ajralishi bilan. Masalan, tuproq minerali Al₂O₃2SiO₂2H₂O→Al₂O₃ 2SiO₂+2H₂O (degidratatsiya); ohaktosh CaCO₃-CaO+CO₂ (dekarbonizatsiya)
2) Termik parchalanish, ya`ni gazsimon faza ajralmasdan moddaning parchalanishi bilan
Masalan, alit mineralining parchalanishi:
3CaSiO<sub>2</sub>-α – 2 CaO – SiO<sub>2</sub> + CaO
3) Enantiotron xarakterli polimorf o`zgarish bilan. Masalan α kvarts → α-tridimit (kengayish 16 %); β-CaSiO₃ (2,91 g/sm³) α-CaSiO₃ (2,90 g/sm₃).
4) Moddaning inkongreent erishi bilan, ya`ni tarkibining suyuq va qattiq fazalarini hosil bo`lishi bilan birgalikda

2SrOAl₂O₃SiO₂ → 2SrOSiO₂+SrOAl₂O₃+suyuq →

SrOAl₂O₃ + suyuq → suyuq

5) Moddaning kongruent erishi bilan

2CaOAl₂O₃SiO₂ → suyuq α – kristob →

Suyuq: 3Al₂O₃2SiO₂ → suyuq
MgO → suyuql: CaO → suyuq: α 2 CaO, SiO₂ →suyuq
6) Qaynash – bug`lanish va vozgonka
7) qaytar reaktsiyalar
Moddalarning differentsial termik --------------------------------------------------

Β 2CaO • SiO₂ (,belit) ^725-20 → γ C₂S (2?97 g/sm³);

3) Nobarqaror amorf xolatidan kristall xolatiga o`tish bilan SiO<sub>2 shisha</sub> → α kristobalit; kolloidlar kristallizatsiyasi;
4) Birikma reaktsiyasi bilan. Masalan, alitni xosil bo`lishi
α¹ – S₂S (bredigit) + CaO ¹²⁵⁰ → C₃S (alit) (3,20 g/sm³)