Mоdda va matеriallarning yonish-pоrtlash хavfi tavsifi

2.1-jadvalda moddalarning yonish va portlash xavflilik xususiyatlari ko’rsatkichlari keltirilgan. Sinflarga bo’lish ostida materiallarni agregat holatiga bo’yicha tasniflash prinsipi yotadi.

Ko’rsatkichlar	Moddalarning agregat holati
	gaz	suyuqlik	qattiq
Yonuvchanlik guruhi	+	+	+
Chaqnash harorati	-	+	+
Alangalanish harorati	-	+	+
O’z-o’zidan alangalanish harorati	+	+	+
AQKCH	+	+	+
AYUKCH	+	+	-
AHCH	-	+	-
O’z-o’zidan qizish harorati	-	-	+
Issiqlik o’z-o’zidan qizish harorat shartlari	-	-	+
Minimal yoqish energiyasi	+	-	+ (changlar)

2.1-jadval

1,

Kislorod indeksi	-	-	+
Yonib tugash tezligi	-	+	+
Tutun hosil bo’lish koeffitsiyenti	-	-	+
Tutun hosil bo’lish solishtirma tezligi	-	-	+
Yonish mahsulotlarining zaharliligi	+	+	+
Kislorodning minimal portlash xavfiga ega	+	+	+ (changlar)
Miqdori
Flegmatizatsiyalovchi konsentratsiya	+	+	+
Hajmiy o’chirish vositalarining minimal o’t	+	+	+
o’chirish konsentratsiyasi
Suv ko’pikli o’chirish vositalari bilan o’zaro	+	+	+
ta’sir tavsifi
Portlash xavfiga ega aralashma toifasi	+	+	-
Portlashning ortiqcha bosimi	+	+	+ (muallaq)
Portlashda bosim oshish tezligi	+	+	+ (muallaq)

Moddalarning yong’in xavfi xususiyatlarini baholash uchun barcha ko’rsatkichlarni yonishning rivojlanishi va o’chishining turli bosqich va tomonlarini tavsiflovchi bir nechta guruhga bo’lish mumkin.

• Birinchi guruh hisob yoki tajribaga asoslangan holda yonuvchanlik bo’yicha savollarni yechadi: yonmaydigan, qiyin yonuvchan yoki yonuvchan modda.
• Ikkinchi ko’rsatkichlar guruhi moddani o’z-o’zidan alangalanish va tashqi manbalardan yoqish xususiyatlarini tavsiflaydi: o’z-o’zidan alangalanish, chaqnash haroratlari, yoqish energiyasi, o’z-o’zidan yonishning harorat sharoitlari, kislorod indeksi, kislorodning minimal portlash xavfiga ega miqdori, yonishning (alangalanishning) konsentratsion va harorat chegaralari qiymatlari, kritik so’ndiruvchi diametr va b.
• Uchinchi guruhga moddaning alanga tarqalishiga bo’lgan xususiyatini tavsiflovchi ko’rsatkichlar kiradi: yonib tugash tezligi va alanga tarqalish tezligi va yonish jarayonini bilvosita tavsiflovchi ko’rsatkichlar; tutun hosil qilish koeffitsiyenti, tutun hosil qilish solishtirma tezligi, yonish mahsulotlarining zaharliligi.
• To’rtinchi ko’rsatkichlar guruhi o’chirish vositalariga tegishlidir: flegmatizator konsentratsiyasi, hajmiy o’chirish vositalarining minimal konsentratsiyasi, suv ko’pikli o’chirish vositalari bilan o’zaro aloqasi tavsifi.
• Yong’in xavfi ko’rsatkichlarini bunday toifalanishi kompleks ko’rsatkichlardan foydalanish zaruriyatini keltirib chiqarmoqda va modda va materiallarning yong’in xavfini baholashga jiddiy va ilmiy asoslangan holda yondashishni keltirib chiqarmoqda.