Mobil qurilmalarning dasturiy ta'minoti” fanidan to’plami bog‘ot-2021

Guruhda ishlashni baholash jadvali

Guruh	Javobning aniqligi va toliqligi (2-5 ball)	Taqdim etilgan axborot yaqqolligi (2-5 ball)	Guruhning har bir a’zosi faolligi (2-5 ball)	Umumiy ball miqdori (2+3+4)	Baho (5/4)
1	2	3	4	5	6
1
2

Har bir guruh mezonlar bo’yicha ballarni jamlab, boshqa guruhlar chiqishini baholaydi. Guruh olgan baho guruhning har bir a’zosi bahosini belgilab beradi: 5 ball - «a’lo»; 4– «yaxshi»; 3 – «qoniqarli»; 2 ball – «qoniqarsiz».
Dars yakuni O’qituvchi o’tgan yangi mavzu bo’yicha tushunmagan savollarga javob beradi,darsni mustahkamlashdagi o’quvchilar javobini muhokama qilib, o’quvchilar bilimini baholaydi va darsni yakunlaydi.
37 – MAVZU: IOS, SYMBIANOS OPERASTION TIZIMLARNING FUNKSTIONAL IMKONIYATLARI BILAN TANISHISH.
REJA:

1. 
   IOS operatsion tizimi
   
2. 
   Sumbian operatsin tizimi
   

IOS
Apple’ning IOS, IPhone’da 2007 yilda ishga tushirilgan bo’lib, mavjud eng birinchi mobil O.Tlaridan biridir. Ushbu tizimdan foydalanish ortidagi asosiy g’oya -boshqa barcha Apple mobil mahsulotlaridan foydalana olish imkoni bo’ladi. Ma’lumki Apple mavjud eng zo’r telefonlarni ishlab chiqadi, shu bilan o’z operatsion tizimini ahamiyatini oshiradi. Undan tashqari iOS uchun mobil ilovalar soni ulkandir, hayolingizga kelishi mumkin bo’lgan barcha dastur va hizmatlar muhayyo.
Symbian OS — smartfonlar uchun operatsion sistema. Symbian OS EPOC operatsion sistemasining vorisi bo'lib, arm processorlarida ishlaydi. 2008-yildan Android bozordagi o‘z ulushini muntazam oshirib keldi va iOSdan o‘zib ketdi hamda Symbianni siqib chiqardi.

IOS - bu eksklyuziv va qimmat tanlov

Apple iOS eng keng tarqalgan operatsion tizim emas. Ammo bu bozorda eng yaxshi deb hisoblanadi yoki ehtimol bu Apple korporatsiyasining oddiy marketing hiyla-nayrangidir. IPhone Google va Microsoft mahsulotlaridan oldin paydo bo'ldi. Brend o'zgargan va yaxshi tomonga o'zgargan. U narx hal qiluvchi omil bo'lmagan mijozlarni yig'di, bunday shaxslarni mahsulot sifati o'ziga jalb qiladi.

Kaliforniya muhandislari uskunalarning texnik xususiyatlarining cheklangan to'plamiga ega, bu esa muhim nuqsonlarni bartaraf etadi. Bu erda hamma narsa yaxshi o'ylangan va rejalashtirilgan, shuning uchun platforma hatto eski qurilmalarda ham muammosiz ishlaydi. Biroq, barcha imkoniyatlar iOS telefoni shu markadagi boshqa Mac bilan o'zaro aloqada bo'lganda mavjud bo'ladi. Kupertinodagi firma o'zining barcha mahsulotlarini qamrab oladigan to'liq, foydalanuvchilar uchun qulay ekotizimni yaratdi.

Operatsion tizim tez, kechiktirmasdan ishlaydi, u har doim o'z darajasida. Kommunal xizmatlar buning uchun xavfsizdir, chunki ular bir joyda tekshiriladi. Ishonchli yangilanishlar uzoq vaqt davomida qo'llab-quvvatlanadi. Amerika mollari juda yaxshi ishlangan va minimalist ko'rinishga ega. Ular juda qimmat va bunga qodir bo'lgan tanlangan odamlar guruhiga mo'ljallangan.
Sumbian operatsion tizimi
Ko’pgina operatsion tizimlardan farqli o’laroq, Symbian shaxsiy kompyuterlardan mobil qurilmalarga ko’chirilmadi, lekin dastlab ular uchun yaratilgan. Bu Symbian OS-ning bir qator afzalliklarini beradi – bu minimal xotira va protsessor quvvati kam bo’lgan energiya tanqidiy qurilmalarida ishlash uchun yadro darajasida optimallashtirilgan. Quyida Symbian OS rivojlanishidagi muhim faktlar va bosqichlar keltirilgan.

• 
  Symbian OT Psion tomonidan 1989 yilda Sibo (o'n olti bitli Organiser) oilasi uchun ishlab chiqqan 16 bitli bitta foydalanuvchiga mo'ljallangan ko'p funktsiyali EPOC operatsion tizimidan kelib chiqadi. EPOC nomi hech qanday ma'noni anglatmaydi, ammo afsonaga ko'ra, EPOC qisqartirilishi «davr» yoki pishloqning elektron bo'lagi uchun qisqartirilgan. EPOC operatsion tizimi assembler (Intel 8086) va C formatlarida yozilgan, IDE OVAL (Ob’ektga asoslangan Visual Application Language) yordamida C va OPL dasturlarini ishlab chiqishni qo’llab-quvvatlagan, shuningdek grafik interfeysga ega (shu bilan Microsoft Windows 3.0 dan oldin). 1991 yilda Psion Series 3 PDA EPOC-da ishga tushirildi, u 128 Kb operativ xotira va Intel 8086-ga mos keladigan protsessor bilan jihozlangan.
  
• 
  Keyinchalik, EPOC OS butunlay qayta ishlangan va 1997 yil o’rtalarida, birinchi Psion Series 5 PDA-da 4-8 MB tezkor xotirada ishlatilgan EPOS / 32 OS kun yorug’ligini ko’rdi. Yangi operatsion tizim ARM arxitekturasiga ega protsessorlar uchun ishlab chiqilgan va C ++ da dasturlarni yaratishga imkon berdi. 16 bitli EPOC versiyasi EPOS / 16 (biroz vaqtdan keyin SIBO nomi bilan ma’lum bo’ldi), EPOC / 32 esa EPOC deb o’zgartirildi. Keyinchalik Psion Psion kompyuterlariga, Psion Enterprise va Psion dasturiy ta’minotiga bo’lindi. Operatsion tizim Psion Software tomonidan ishlab chiqilgan. EPOC OS doimiy ravishda takomillashtirilmoqda: EPOC Release 2, EPOC Release 3 ishlaydigan qurilmalar (ko’pincha ER2 va ER3 qisqartirishlari ostida) bozorda paydo bo’ldi. Biroq, EPOC Release 4 mavjud emas.
  
• 
  1998 yil iyun oyida Psion Software, Nokia va Ericsson Symbian Ltd. Uning vazifalariga PDA va telefonlar asosida birlashtirilgan qurilmalar uchun yangi xalqaro darajadagi operatsion tizimni ishlab chiqish kiradi.
  
• 
  1999 yil may oyida Symbian Ltd aktsiyadorlariga. Panasonic qo’shildi va Java ME virtual mashinasini o’z ichiga olgan EPOC Release 5 (hozir norasmiy ravishda Symbian 5.0 deb nomlanadi) e’lon qilindi. Bir yil o’tgach, Ericsson R380-da EPOC 5u (ER5u yoki Symbian 5.1) ning takomillashtirilgan versiyasi ishlatilgan. 5.1 versiyasidan beri Symbian sukut bo’yicha Unicode satrlaridan foydalanadi. Keyinchalik Symbian Ltd. Sybase bilan mobil qurilmalarda o’zlarining ma’lumotlar bazalariga kirish texnologiyalaridan foydalanish uchun shartnoma tuzadi.
  
• 
  2000 yilda Sanyo va Sony Symbian-ning litsenziyalariga ega bo’lishdi. Symbian 6.0 (birinchi rasmiy nashr) va Symbian 6.1 e'lon qilindi.
  
• 
  2001 yilda kompaniya Symbian Press-ga asos soldi, Nokia Symbian 6.0 ishlaydigan Series 80 platformasida 9200 kommunikatorni va Symbian 6.1 ishlaydigan Series 60 platformasida 7650 smartfonini ishga tushirdi. Symbian OS Siemens va Fujitsu tomonidan litsenziyalangan.
  
• 
  2002 yilda Symbian Ltd.ning egalari. Samsung, Siemens va Sony Ericssonga aylaning. Symbian OS Sendo tomonidan litsenziyalangan. Sensorli ekranlardan foydalanishga yo’naltirilgan Symbian 7.0 asosidagi UIQ platformasi e’lon qilindi.
  
• 
  2003 yilda Symbol 7.0, UIQ, 80, Series 90 va Series 60 platformalariga asoslangan qurilmalar paydo bo’ldi.
  
• 
  2004 yilda Symbian OS NTT DoCoMo, Lenovo va Sharp tomonidan litsenziyalangan va Symbian 8.1a va Symbian 8.1b (yangi EKA2 yadrosi bilan) e’lon qilindi. Symbian Ltd aktsiyadorlari. Psion ulushini qaytarib oling. Kompaniya ichida Symbian 9.0-da ish olib borilmoqda.
  
• 
  2005 yilda Symbian Ltd. Microsoft Exchange Server Active Sync protokolidan foydalanishni litsenziyalash. Symbian OS 9.1 versiyasi o’rnatilgan dasturlarning majburiy sertifikatlanishini talab qiladigan xavfsizlik moduli bilan chiqarildi. Xuddi shu yili yangi operatsion tizimga ega qurilmalar paydo bo’ladi (UIQ3 platformasi ostida).
  
• 
  2006 yilda Symbian 9.2 va Symbian 9.3 talablarni belgilash mexanizmi va WiFi 802.11 va HSDPA protokollariga o’rnatilgan qo’llab-quvvatlash bilan paydo bo’ldi. Symbian Accredited Developer (ASD) dasturchilarini sertifikatlash dasturi va Symbian Academy mutaxassislarini tayyorlash sohasida universitetlar bilan o’zaro hamkorlik qilish dasturi yaratilmoqda. Symbian OS bilan ishlaydigan 100 millioninchi smartfon sotildi.
  
• 
  2007 yilda POSIX va SQLite kutubxonalari Symbianga ko’chirildi. DVB-H va ISDB-T formatidagi ko’p yadroli protsessorlarni, shuningdek raqamli televizorni qo’llab-quvvatlash e’lon qilindi.
  
• 
  2008 yil iyun oyida Symbian Ltd. O’zining o’n yilligini nishonlamoqda. Symbian OS asosida yangi ochiq yagona platformani ishlab chiqish uchun mo’ljallangan Symbian Foundation tashkil etilganligi haqida e’lon qiladi. Yil davomida Nokia Symbian Ltd kompaniyasining barcha aktsiyalarini qaytarib oladi. Va Symbian OS-ni Symbian Foundation-ga o’tkazadi. Shundan so’ng Nokia, Sony Ericsson, NTT DoCoMo va Samsung S60, UIQ va MOAP (s) platformalarining manbalari va manba kodlarini Symbian Foundation-ga o’tkazadilar. Symbian OS bilan ishlaydigan 200 millioninchi qurilma sotildi.
  
• 
  2009 yil boshida UIQ platformasini qo'llab-quvvatlash to'xtatilganligi haqida e'lon qildi. Symbian 9.4-ga asoslangan 5-nashrning S60 platformasida ishlaydigan qurilmalar mavjud edi. Keyinchalik Symbian 9.4 va S60 5-nashrlari Symbian Jamg’armasi tomonidan Symbian ^ 1 nomi bilan birlashtirildi va Symbian Osni ochiq tizim sifatida yanada rivojlanishining boshlang’ich nuqtasi sifatida tanlandi. Symbian ^ 2 va Symbian ^ 3 uchun tayyorgarlik rejasi e'lon qilindi.
  
• 
  2009 yil oktyabr oyida ESA2 Symbian OS mikrokernelining manba kodi e’lon qilindi.
  

Symbian OS butun tarixida o’nlab yarim ishlab chiqaruvchilardan 250 milliondan ortig’I bilan 250 dan ortiq qurilmalar uning nazorati ostida chiqarildi.

Nazorat Savollari

1. 
   IOS operatsion tizimi qaysi brend ostida ish ko’radi?
   
2. 
   IOS operatsion tizimining ustunlik taraflari?
   
3. 
   Sumbian operatsion tizimi qanday tizim?
   
4. 
   Baholash mezoni
   
5.