Mobil qosimshalarda mag’liwmatlar bazasi menen islesiw. Sorawlar jaratiw. Paydalaniwshinin’ jaylasqan ornin aniqlaw

---

Mobil qosimshalarda mag’liwmatlar bazasi menen islesiw. 
Sorawlar jaratiw. Paydalaniwshinin’ jaylasqan ornin aniqlaw 
 
Mobil qosimshalarda mag’liwmatlar bazasin
jaratiw 
SQLite 
maǵlıwmatlar bazaları menen tanısıw Android maǵlıwmatlar bazaları menen islew 
ushın ataqlı SQLite kitapxanasınan paydalanadı. SQLite ózin kóplegen xojalıq 
elektronika apparatları hám programmalarında, atap aytqanda MP3 pleerlar, iPhone, 
ipod Touch, Mozilla Firefox hám basqalarda qollanılatuǵın júdá isenimli 
maǵlıwmatlar bazası sisteması retinde kórsetdi. SQLite járdeminde siz qosımshańız 
ushın ǵárezsiz relyatsion maǵlıwmatlar bazaların jaratılıwmasıńız múmkin. 
quramalı programma maǵlıwmatların saqlaw hám basqarıw. Android maǵlıwmatlar 
bazaların apparatin’izdagi (yamasa emulyator) / data / data /  / 
maǵlıwmatlar bazaları katalogında saqlaydı. Ádetiy bolıp, barlıq maǵlıwmatlar 
bazaları jeke bolıp tabıladı hám olarǵa tek olardı jaratqan qosımshalar kiriwi 
múmkin. PHP + MySQL menen tájiriybege iye bolǵanlar júdá kóp tanıw zatlardı 
tabadı jáne onıń qanday islewin tezde anıqlaydi. Áwele, Android-da qashannan berli 
tayın SQLiteOpenHelper klassi bar ekenligin esta saqlawıńız kerek. Este tutin’, 
joybarlarımızda biz mudamı iskerlikten miyraslar bolıp kelgenbiz (iskerlikti 
keńeytiredi). Maǵlıwmatlar bazası menen islewde de tap sonday qılıw kerek. 
Maǵlıwmatlar bazasın jaratıw a’detdegi sıyaqlı jańa joybar jaratamız. Endi siz 
maǵlıwmatlar bazası menen isleytuǵın jańa klass penen jaratılıwıńız kerek - qosıw, 
tańlaw, óshiriw hám basqa operatsiyalar. 
Jańa klass penenjaratıń hám Superclass penen tekst áynegi aldındaǵı 
baylanısıw aynasında : Browse... tuymesin basıń. Keyin, dizimnen kerekli klassti 
tańlaw ushın klasstıń birinshi belgilerin kirgiziwdi baslań. Dizimde tek bir varianttı 
qaldırıw ushın segiz belgi jeterli. Klassti baylanısıw aynasına qosıw ushın OK 
tuymesin basıń hám klassti jaratıwdı tamamlaw ushın Finish tuymesin basıń. 
Tómendegi stub payda boladı : paket ru. alexanderklimov. databasedemo; 
import android. database. sqlite. sqlitedatabase; android. database. sqlite. 
sqliteopenhelperni import qılıw ; ulıwma klass penenCatsDataBase 
SQLiteOpenHelperni keńeytiredi {public void oncreate (sqlitedatabase arg0) {// 
TODO Avtomatikalıq jaratılǵan usıl stub public biykar unipgrade (sqlitedatabase 
arg0, int arg1, int arg2) {// TODO Avtomatikalıq jaratılǵan usıl stub 
Kórip turǵanıńız siyaqlı, klassta eki talap etiletuǵın oncreate () hám onupgrade 
() usılları bar. Klass penenatı konstruktor jaratıwdı talap etetuǵın qızıl tolqınsimon 
sızıq menen sızıladı. Usıllardan aldın konstruktordı qolda jazamız, sonıń menen 
birge, bir neshe konstantalardi qosamız : // konstruktor ushın konstantalar private 
static final String DATABASE_NAME = " cat_database. db"; jeke statikalıq 
juwmaqlawshı int DATABASE_VERSION = 1; ulıwma CatsDataBase (Kontekst 

---

konteksti) {// TODO Avtomatikalıq jaratılǵan konstruktor stub super (kontekst, 
DATABASE_NAME, null, DATABASE_VERSION); Bul erda ne toplaǵanimizni 
túsindiriw waqıtı keldi. Siz shama etkenińiz sıyaqlı, DATABASE_NAME turaqlısı 
qosımsha maǵlıwmatlar bazası saqlanatuǵın fayl atı ushın juwapker bolıp tabıladı. 
Ekinshi turaqlı, DATABASE_VERSION, kóbirek túsindiriwdi talap etedi. Ol 
bazanıń versiya nomeri ushın juwapker bolıp tabıladı. Onıń islew principi 
programmanıń ózi versiya nomerine uqsaydı. Chrome 23-dıń jańa versiyası 
shıqqanın kórgenimizde, jańalaw waqıtı kelgenin túsinemiz. 
Qosımshanıń ózi maǵlıwmatlar bazasınıń versiya nomeri ózgergenlıgin sezse, 
tap sonday etedi. Programma maǵlıwmatlar bazası nomeriniń jańalanıwın seziwi 
menen aq, biz avtomatikalıq túrde jaratqan onupgrade () usılın jumısqa túsiredi. Bul 
usılda maǵlıwmatlar bazası jańalanganda islewi kerek bolǵan kodtı jaylastırıwıńız 
kerek. Endi biz bul onupgrade () usılı ne ushın kerekligini túsindiriwimiz 
kerek.jaǵdaydı oyda sawlelendiriw etiń -a, siz daslep maǵlıwmatlar bazasında atlari 
hám olardıń elektron pochta mánzilleri hám telefon nomerleri (o_o) kiritilgen keste 
jarattıńız. Programmanı birinshi ret júklep alǵan jańa paydalanıwshılar - olar islew 
ushın barlıq kerekli maǵlıwmatlarǵa iye. Biraq eski programma menen qashannan 
berli islep atirǵanlar haqqında ne deyiw múmkin? Jańalangandan keyin, olar 
tuwılǵan saneni kirgiziw ushın qosımsha tekst maydanın kóredi, biraq eski 
maǵlıwmatlar bazasında jańa maǵlıwmatlardı alıw ushın ústin joq hám sizdiń 
programmasıńız áwmetsiz boladı. Programmanıń jańa versiyasın pútkilley alıp 
taslaw hám ornatıw da variant emes penen- keyin eski maǵlıwmatlar joǵaladı. 
Bunday jaǵdaylarda siz kodtı onupgrade () usılında jazasız, sonda jańalanıw eski 
paydalanıwshılar ushın maǵlıwmatlar bazası dúzilisin ózgertiredi. Oncreate () usılı 
hesh qanday soraw tuwdırmaydi - maǵlıwmatlar bazası ózi bul jerda jumıs ushın 
kerekli maǵlıwmatlar menen jaratılǵan.
Biz maǵlıwmatlar bazası ushın fayl atınıń jáne onıń nomerin belgilep aldıq. 
Sonıń menen birge, keste atınıń hám keste ushın ústin atların kórsetiwińiz kerek. Tek 
CATNAME óz ishine alatuǵın júdá ápiwayı keste jaratıwdan baslaylik. ulıwma 
statikalıq final String UID = " _id"; ulıwma statikalıq juwmaqlawshı String 
CATNAME = " catname"; 
Men “catname” haqqında ayttım, biraq kodta men eki konstanta jarattım. 
Birinshi turaqlı tek identifikator bolıp tabıladı. Ol hár sapar jańa at qosılǵanda 
avtomatikalıq túrde birge ko'beyetug’in etip sazlanadı. Tómengi sızıq identifikator 
atında isletilingenine itibar beriń. Bul kútilmegen jaǵday emes. Tiykarınan, siz 
tómengi sızıqtan paydalanbaǵan bolıwıńız múmkin, sebebi SQLite maǵlıwmatlar 
bazasınıń ózi hesh qanday sheklewler qoymaydı. Biraq Google islep shıǵıwshıları 
azmaz oynawǵa qarar qılıwdı hám bul sintaksisdan paydalanıwdı usınıs qılıwdı, keri 
jaǵdayda siz kursorlarǵa tiykarlanǵan maǵlıwmatlar bazası sorawları menen 
islemeysiz. SQLda keste jaratıw ushın CREATE TABLE... buyrıǵınan paydalanıń. 

---

Qolaylıq ushın buyrıqtı bólek qatarǵa jaylastıramız. DROP TABLE buyrıǵı menen 
de tap sonday etemiz. Buyrıqlardıń ózi execsql () usılında jaylastırılǵan. Tolıq dizim 
endi tómendegishe kórinedi: paket ru. alexanderkimov. databasedemo; android. 
content. context import ; import android. database. sqlite. sqlitedatabase; android. 
database. sqlite. sqliteopenhelperni import qılıw ; android. util. log import ; ulıwma 
klass penenCatsDataBase SQLiteOpenHelper keńeytiredi {statikalıq juwmaqlawshı 
String DATABASE_NAME = " cat_database. db"; jeke statikalıq juwmaqlawshı int 
DATABASE_vERSION = 1; public static final String TABLE_NAME = " 
contact_table"; ulıwma statikalıq final String UID = " _id"; public static final String 
CATNAME = " catname"; jeke statikalıq final String SQL_CREATE_ENTRIES 
penen= " JADvAL YARATISH" + TABLE_NAME + " (" + UID + " INTEGER 
PRIMARY KEY AUTOINCREMENT", + CATNAME + " vARCHAR (255));"; 
jeke statikalıq final String SQL_DELETE_ENTRIES penen= " AGAR MAvJUD 
BO'LSA JADvALNI TO'CHIRISH" + TABLE_NAME; ulıwma CatsDataBase 
(Kontekst konteksti) {// TODO Avtomatikalıq jaratılǵan konstruktor stub super 
(kontekst, DATABASE_NAME, null, DATABASE_vERSION); public void 
oncreate (sqlitedatabase db) {// TODO Avtomatikalıq jaratılǵan usıl stub db. execsql 
(sql_create_entries); public void unipgrade (sqlitedatabase db, int oldversion, int 
newversion) {// TODO Avtomatikalıq jaratılǵan usıl stub Log. w (" LOG_TAG", " 
Maǵlıwmatlar bazasın versiyadan jańalaw" + eski versiya 
Eski maǵlıwmatlar "); +" " + newversion +" versiyasina shekem, bul hámme 
zattı óshirip taslaydı // db. execsql (sql_delete_entries) ni jańalawda aldınǵı kesteni 
óshiriw; // oncreate (db) kestesiniń jańa nusqasın jaratıń ; Biz kodta kishi ózgerisler 
etiwimiz kerek. SQLiteOpenHelper keńeytirilgennen keyin BaseColumns 
penenqosımshaların áskerg. Sizdiń klasıńız endi ornatılǵan identifikatorga iye. Siz 
UID ózgeriwshisin qawipsiz óshirip taslawıńız múmkin (sizge bir konstanta 
kerekligini ayttım, lekin siz buǵan ishonmadingiz) jáne onıń kod daǵı bar ekenligin 
ClassName. _ID menen almastırıń, biziń jaǵdayda CatsDataBase. _ID. Kóplegen 
mısallarda, birpara sebeplerge kóre, bunday jantasıwdan shaǵılısıw kerek, lekin 
kútpegende sáwbette sizdan soraladı. Tuwrı juwap sizdi jumısqa alıwıńızdı 
kepillikleydi (birinshi is haqısınıń 10 payızın maǵan ótkeriwdi unutpań ). 
Maǵlıwmatlar bazası menen islew, klass penen jaratıw menen ótkerdik hám nátiyje 
kórinbeydi. Meyli, kelin’, tiykarǵı iskerlikke qaytayiq hám oncreate () usılında bir-
eki qatar jazamız. qorǵawlanǵan void oncreate (savedinstancestate kompleksi) 
{super. oncreate (savedinstancestate); setcontentview (r. layout. activity_main); // 
Biziń oraw klasımız CatsDataBase sqh = jańa CatsDataBase (bul); // 
SQLiteDatabase jazıw hám oqıw ushın bizge maǵlıwmatlar bazası kerek sqdb = 
sqh.getwritabledatabase (); // maǵlıwmatlar bazası jalǵanıwların jabıw sqdb. close 
(); sqh. close (); Joybardı jumısqa túsiriń. Bir qarawda, hesh nárse júz bo'lmadi, lekin 
tiykarınan cat_database. db faylı /data/data/ru. alexanderklimov. ru. 
databasedemo/databases penenkatalogında payda boldı. Eger emulyatorda File 

---

Explorer jarlıǵında DDMS penenperspektivasın ashsańız hám fayl dúzilisin 
kórseńiz, bunı ózińiz kóriwińiz múmkin. Úmit etemenki, siz maǵlıwmatlar bazasın 
tayarlaw hám jaratıw qanday júz bolıwın túsinesiz. Endi biz maǵlıwmatlar bazasınan 
maǵlıwmatlardı qosıw hám alıwdı úyreniwimiz kerek. Bul operatsiyalar ushın hár 
qıylı usıllar bar. Biz olardıń barlıǵın bir az sınap kóremiz.
Birinshi jol. Contentvalues penen Maǵlıwmatlardı kirgiziwdiń birinshi usılı 
Contentvalues penensinfidan paydalanıw bolıp tabıladı. Tekst maydanından 
maǵlıwmatlar bazasına kirisiw tuymesi ushın mısal : case R. id. buttonCvInsert: // 
1-usıl : CONTENTvALUE klası arqalı INSERT Contentvalues penencv = new 
Contentvalues penen (); cv.put (catsdatabase. catname, txtdata.getext (). tostring ()); 
// kirgiziw usılın shaqırıw sqdb. insert (catsdatabase. table_name, CatsDataBase. 
CATNAME, cv); txtdata. settext (" "); Usıl júdá qolay, kem kod talap etedi hám 
oqıw ańsat. Siz klasstıń úlgisin jaratasız hám keyin kerekli maǵlıwmatlardı kerekli 
ústinge jazıw ushın put () usılınan paydalanasız. Keyin tayarlanǵan maǵlıwmatlardı 
kestege jaylastıratuǵın insert () usılı shaqırıladı. Eger bir neshe ústinler ámeldegi 
bolsa, ol halda put () usılın bir neshe ret shaqırıń : values.put (catsdatabase. catname, 
txtdata.gettext (). Tostring ()); values.put (catsdatabase., txt.getext (). tostring ()); 
values.put (catsdatabase.phone, txtphone.getext (). tostring ()); Insert () usılı ush 
argumentge iye. Birinshisi, jazıwlar ámelge asırilatuǵın keste atınıń óz ishine aladı. 
Úshinshisi aldın jaratılǵan Contentvalues penenobyektini belgileydi. Ekinshi 
argument ústindi kórsetiw ushın isletiledi. SQL bos jazıwdı kirgiziwge ruxsat 
bermeydi hám eger bos Contentvalue isletilse, qátelikke jol qoymaw ushın ekinshi 
argumentda nullni belgileń. Ekinshi jol. SQL sorawı Ekinshi usıl dástúriy SQL 
INSERT INTO den paydalanıw bolıp tabıladı... Siz ápiwayı sorawdı qatar retinde 
qáliplestiresiz hám keyin onı execsql () usılına ótkeresiz. Bul usıldıń tiykarǵı 
kemshiligi tırnaqlarda atlasmaslik bolıp tabıladı. Eger geypara zat kiritilmegen 
bolsa, xabar jurnallarına qarang. case R. id. buttonSQLQuery: // 2-usıl : SQL sorawı 
arqalı INSERT String insertquery = " INSERT INTO" + CatsDataBase. 
TABLE_NAME + " (" + CatsDataBase. CATNAME + ") vALUES penen ('" + 
txtdata.gettext (). tostring () + " ') "; sqdb. execsql (qosıw sorawı ); txtdata. settext (" 
"); Maǵlıwmatlardı oqıw Men tuymeshelerdi basqanimda maǵlıwmatlar 
maǵlıwmatlar bazasına kirgenine uǵımsız shubhalarım bar. Sen da? Keling, 
tekseremiz. Maǵlıwmattı alıw ushın ekranǵa qosımsha tuymeler qosamız. Sonıń 
menen birge, maǵlıwmatlardı oqıwdıń eki usılı bar. Qanday bolmaydıin, nátiyje 
Kursor ob'ekti retinde qaytarıladı. Onı ekranda islep atirǵan tıshqansha kursorı 
menen aralastırıp jibermang. Birinshi jol. Query () usılı Query () usılı júdá kóp 
parametrlerge iye. Birinshi parametrde keste atınıń, ekinshisinde - ústin atları qatarın 
belgileń, keyin qosımsha shártler atqarıladı.
null
qaldırin’. Keyin, while ciklı arqalı biz maǵlıwmatlardı shıǵarıp, 
jurnallarǵa jaylastıramız. Siz joybardı qayta jumısqa túsiriwińiz hám maǵlıwmatlar 
bazasına qanday maǵlıwmatlardı kirgizgenińizdi tekseriwińiz múmkin. case R. id. 

---

buttonQuery: Kursor kursorı = sqdb. query (catsdatabase. table_name, new String [] 
{CatsDataBase. _ID, CatsDataBase. CATNAME, null, // WHERE bandi ushın 
ústinler null, // Bahalar WHERE bandi null, // qatarlardı null gruppalashtirmang, // 
qatar gruppaları boyınsha filtrlamang null // Saralaw tártibi); while (cursor. 
movetonext ()) {// USTUN INDEKSLARINI OLING + BU USTUNLARNING 
QIYMATLARI int id = cursor.getint (cursor.getcolumnindex (catsdatabase. _id)); 
String atı = cursor.getstring (cursor.getcolumnindex (catsdatabase. catname)); Log. 
i (" LOG_TAG", " ROW" + identifikator + " HAS penenNAME" + atı ); 
kursor.jabıw ();Ekinshi jol. Rawquery () usılı Ekinshi usıl shiyki SQL sorawınan 
paydalanadı. Birinshiden, sorawlar qatarı qáliplestiredi hám rawquery () usılına 
beriledi. case R. id. buttonRawQuery: // 2-usıl : Raw SQL String sorawı = " 
SELECT" + CatsDataBase. _ID + ", " + CatsDataBase. CATNAME + " FROM" + 
CatsDataBase. TABLE_NAME; Kursor kursor2 = sqdb. rawquery (soraw, null); 
while (cursor2. movetonext ()) {int id = cursor2.getint (cursor2.getcolumnindex 
(catsdatabase. _id)); String atı = cursor2.getstring (cursor2.getcolumnindex 
(catsdatabase. catname)); Log. i (" LOG_TAG", " ROW" + identifikator + " HAS 
penenNAME" + atı ); kursor2.jabıw (); Sonday etip, biz maǵlıwmatlar bazasın 
jaratıw, maǵlıwmatlardı kirgiziw hám maǵlıwmatlardı oqıwdı úyrendik. Hámme zat 
sizdiń basıngizga jaylasıwı ushın mısaldı jaqsılap úyreniń. Tómendegi mısallar 
menen bilimlerimizni keńeytiremiz. Iskerliginiń tolıq dizimi: ru. alexanderkimov. 
databasedemo paketi; android. os. bundle import ; android. app. activity import ; 
android. content. contentvalues penenimport; android. database. cursor import ; 
import android. database. sqlite. sqlitedatabase; 
import android. util. log; android. view. menu import ; android. view. view 
import ; android. widget. edittext import ; ǵalabalıq klass penenMainActivity 
aktivlikti keńeytiredi {CatsDataBase sqh; SQLiteDatabase sqdb; EditText txtdata; 
qorǵawlanǵan void oncreate (savedinstancestate kompleksi) {super. oncreate 
(savedinstancestate); setcontentview (r. layout. activity_main); txtdata = (EditText) 
findviewbyid (r. id. txtdata); // Biziń klasımizni jumısqa túsiriń sqh = jańa 
CatsDataBase (bul); // Bizge jazıw hám oqıw ushın baza kerek sqdb = 
sqh.getwritabledatabase (); public void onclick (view v) {switch (v.getid ()) {case 
R. id. buttonCvInsert: // 1-usıl : CONTENTvALUE klası arqalı INSERT 
Contentvalues penencv = new Contentvalues penen ();Cv.put (catsdatabase. 
catname, txtdata.getext (). tostring ()); // kirgiziw usılın shaqırıw sqdb. insert 
(catsdatabase. table_name, CatsDataBase. CATNAME, cv); txtdata. settext (" "); 
case R. id. buttonSQLQuery: // 2-usıl : SQL sorawı arqalı INSERT String 
insertquery = " INSERT INTO" + CatsDataBase. TABLE_NAME + " (" + 
CatsDataBase. CATNAME + ") vALUES penen ('" + txtdata.gettext (). tostring () + 
" ') "; sqdb. execsql (qosıw sorawı ); txtdata. settext (" "); case R. id. buttonQuery: 
Kursor kursorı = sqdb. query (catsdatabase. table_name, new String [] { 

---

Sorawlar jaratiw. 
Soraw jaratıń
Jańa soraw jaratıw ushın sizge kerek: 
Maǵlıwmatlar bazası redaktorında Sorawlar tuymesin basıń. 
Jaratıw... tuymesin basıń. 
Kórsetilgen Add Kesteler dialog aynasında sorawda qatnasatuǵın kesteni 
saylań, tuymeni basıń
Добавить . 
Kesteni qosıw aynasi 
Eger soraw ushın bir neshe keste kerek bolsa, ol halda 3-basqıshnı tákirarlaw 
kerek. 

---

Sorawǵa qosılǵan kesteler keste maydanları dizimi menen tórtmuyushler 
formasında kórsetiledi. 
Kestelerdi qosıw aynasın jabıw ushın tuymeni basıń
Закрыть . 
Esletpe 
Sorawda siz eki keste, sózlik hám qashannan berli ámeldegi sorawlardan 
paydalanıwıńız múmkin. 
Kestelerdi qosıw dialog aynasın qayta shaqırıw ushın ásbaplar paneli 
tuymesin basıń
. 
Eger sorawǵa qátelik menen keste qosılǵan bolsa, tuyme járdeminde onı 
sorawdan shıǵarıp taslawıńız múmkin
. 
Eger sorawda bir neshe kesteler qatnasıw etse, kesteler maydanları ortasında 
baylanısıwdı ámelge asırıń. Eger sorawda tek bir keste qatnasıw etse, bul elementti 
ótkerip jiberiw kerek. 
Baylanıslardı ornatıw ushın : 
bir keste maydanın saylań ; 
tıshqanchaning shep tuymechasini bosatmasdan, kursordı basqa keste 
maydanına tartıń ; 

---

 tıshqansha tuymesin qoyıp jiberiń - jalǵanıw ornatildi (keste munasábetleri 
haqqında kóbirek maǵlıwmat alıw ushın bólimge qaran’ Sorawda bir neshe 
kestelerdi baylanistiriw). 
Esletpe 
8. 0. 0. 7298 u versiyasınan baslap, bo'ysunuvchi kestege rol belgilew 
múmkin, bul bolsa bunday kesteler degi maydanlar brauzerde qanday qayta 
isleniwin anıqlaydı. 
Bul sorawdı orınlawda semantik maǵlıwmat aynasında kórsetiletuǵın 
maydanlardı saylań. 
Bunı bir neshe usıl menen ámelge asırıw múmkin: 
Sorawǵa qosılǵan keste maydanına eki ret basıń - bul maydan soraw 
maydanları diziminde payda boladı
Yamasa 
Sorawǵa qosılǵan keste maydanın saylań hám tıshqanchaning shep 
tuymechasini bosatmasdan, kursordı soraw maydanları dizimine tómenge tartıń, 
tıshqansha tuymesin qoyıp jiberiń. 
Yamasa 
Qosılǵan kesteniń maydanlar maydanına tıshqanchaning oń tuymechasini 
basıń, payda bolǵan kontekst menyusında Qosıw maydanı yamasa Barlıq 
maydanlardı qosıw -ni saylań. Qosıw maydanı bandini tańlaǵanıńızda, keste 
aynasında saylanǵan maydan soraw maydanları dizimine qosıladı. Barlıq 
maydanlardı qosıw ni tańlaǵanıńızda, barlıq maydanlar soraw maydanları dizimine 
qosıladı, sonıń menen birge, Karta siltemesi maydanı (Sys) avtomatikalıq túrde 
saylanadı. 

---

Soraw dialog aynasi 
Eger kerek bolsa, soraw maydanlarınıń rejimin soraw maydanları dizimindegi 
tıshqanshaning oń tuymesi menen kontekst menyusı járdeminde ózgertiw múmkin: 
Kontekst menyusı 
Hám tıshqansha járdeminde yamasa ásbaplar panelinde jaylasqan tómendegi 
tuymeler járdeminde: 
- Maydandı dizimdiń eń basına kóshiredi; 
- Bir maydandı joqarıǵa jıljıtadı ; 
- Bir maydonni pastga jiljitadi; 
- Maydandı dizimdiń eń aqırına júrgizedi. 
Maydanlardı tıshqansha menen qózǵaw da múmkin, onıń ushın sizge kerek 
boladı : 

---

Tıshqanshaning shep tuymesi menen kóshiriletuǵın maydandı saylań. 
Kursordı kóshiriletuǵın maydan daǵı maydan nomeri (No) kórsetilgen 
ústinge alıp barıń, tıshqanchaning shep tuymesin basıń. 
Tuymeni bosatpasdan, maydandı qózǵawdı baslań. 
Háreketleniw procesin toqtatıw ushın tıshqanchaning shep tuymesin qoyıp 
jiberiń. 
Dizim degi maydandı ajıratıp kórsetiw hám tuymeni basıw arqalı siz nadurıs 
qosılǵan maydandı óshiriwińiz múmkin. 
Soraw maydanları ushın arnawlı atlar hám qosımsha atributlardı ornatıw 
ushın " Ayrıqshalıqlar" dialog aynasına qońıraw etiń. 
Onı bir neshe usıl menen shaqırıw múmkin: 
soraw maydanları dizimindegi qálegen maydandı eki ret basıw arqalı
yamasa 
Tuymeni basıw arqalı 
(soraw maydanları diziminde keminde bir maydan 
saylanǵan bolsa, tuyme aktiv boladı ) 
Yamasa 

---

Soraw maydanları diziminde tıshqanshaning oń tuymechasini basıw hám 
elementti tańlaw arqalı 
Свойства . 
Ashılǵan Ayrıqshalıqlar dialog aynasında : 
qatardaǵı arnawlı at - eger maydan atı ilgeri bul qatarda lotin háriplerinde 
kórsetilgen bolsa, olar arnawlı at menen almastırılıwı múmkin; 
eger maydandı redaktorlaw qadaǵan etilgen bolsa, tahrir etip bolmaytuǵın 
varianttı ornatıń ; 
Eger maydandı toltırıw talap etilse, ol halda parametrdi májburiy belgileń, 
semantik maǵlıwmat aynasında bunday maydan qızıl noqat menen belgilenedi hám 
bul maydanǵa maǵlıwmatlardı kiritpesten, maǵlıwmattı saqlawda xabar payda 
boladı. maydan bahaların belgilew zárúrshiligi; 
eger maydan katalogdan tańlanıwı kerek bolsa, ol halda katalogdan maydan 
ma`nisin tańlaw variantın ornatıwıńız hám ashılatuǵın dizim degi katalognı 
tańlawıńız kerek, katalog aldınan jaratılıwı kerek; 
Usıl bóliminde, eger kerek bolsa, semantik maǵlıwmat aynasında bas bet 
maydanların (atların ) hám baha maydanların (bahaların ) kórsetiw usılın ornatıń ; 
Usınıs 
Maydan usılın nusqalaw / jaylastırıw múmkin (" Kontekst menyusi"). 
Maydanlar toparın ornatıw ushın maydanlar toparın saylań hám " Ayrıqshalıqlar" ni 
oching. Maydandı tańlaw ushın Ctrl tuymechasini basıp ustap turing hám dizim degi 
kerekli maydanlardı belgilew ushın tıshqanshadan paydalanıń. Eger bir waqtıniń 
ózinde bir neshe izbe-iz maydanlardı tańlaw kerek bolsa, ol halda klaviaturada Shift 
tuymechasini basıp ustap turıwıńız hám tıshqansha menen birinshi hám aqırǵı 
maydandı tańlawıńız múmkin. 

---