Mm bux his itvaa egamberdiyeva doc


 Асосий воситаларни туркумлаш ва бахолаш



Download 2,34 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/180
Sana23.02.2022
Hajmi2,34 Mb.
#171243
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   180
Bog'liq
buxgalteriya hisobi iqtisodij tahlil va audit

5.2. Асосий воситаларни туркумлаш ва бахолаш. 
Асосий воситалар бажарадиган вазифасига кура ишлаб чикариш ва 
ноишлаб чикариш воситаларига булинади. Ишлаб чикариш асосий 
воситалари бевосита моддий неъматларни яратишда иштирок этадиган 
воситаларидир. Ноишлаб чикариш асосий воситалари гу-рухига уй-жой 
хамда коммунал-хужалик, маиший хизмат, согликни саклаш, таълим ва 
бошкаларнинг асо-сий воситалари киритилади. 
Ишлаб чикариш ва хужалик фаолиятида асосий воситалар объектлардан 
фойдаланиш даражасига кура куйидаги гурухларга булинади: 
- фойдаланилаётган; 
-захирада турган; 
- бузук ёки ишлатиш холатида булмаган асосий воситалар. 
Асосий воситаларнинг бундай гурухланиши улардан фойдаланиш 
самарадорлигини бахолаш, эскирган воситаларни алмаштириш, кераксиз 
асосий воситаларни бошка корхонага бериш ёки сотиш тугрисида карор 
кабул килиш, шунингдек уларнинг эскиришини тугри хисоб-китоб килиш 
учун зарур. 
-Ерни ободонлаштириш буйича капитал сарфлар таркибига ернинг 
унумдорлигини ошириш, автомобиль ва бошка транспорт турларига тухташ 
жойларини барпо этиш хамда шунга ухшаш бошка харажатлар киради.
- Иморатлар хамда биноларга ишлаб чикариш корпуслари, цехлар, 
устахоналар, бошкарма бинолари, омборхоналар, турар-жой бинолари ва 
бошка ишлаб чикариш, маъмурий-хужалик ва ижтимоий-маиший 
максадлардаги объектлар, шунингдек улардан тугри фойдаланиш учун 
зарур булган жами коммуникация воситалари (иситиш, ёритиш, 
шамоллатиш, сув-газ таъминоти тизими, ички телефон ва сиёнализация 
воситалари, лифт хужалиги) киради. 
Иншоотларга мехнат жараёни ва унинг натижаларини узгартирмаган холда 
ишлаб чикариш жараёнларининг техникавий ёки умумий вазифаларини 
бажаришга хизмат киладиган объектлар (нефть ва газ кудуклари, шахта 
йуллари, автомобиль йуллари, куприклар, сув омборлари ва бошкалар) 
киради. 


www.qmii.uz/e-lib 
52 
Узатувчи мосламаларга машина-двигателдан иш машиналарига электр, 
иссиклик, механик энергияни узатишга, шунингдек суюк ва газсимон 
моддаларни бир объектдан бошка объектга етказиб беришга хизмат кила-
диган курилмалар (электр узатиш йуллари, кувур йулла-ри, иссиклик ва газ 
тармоги хамда бошкалар) киради. 
Машина ва жихозлар асосий воситаларнинг энг асосий тури хисобланади 
ва уз навбатида куйидаги гурухлардан таркиб топади: 
-куч машина ва жихозлари электр ва иссиклик энергиясини ишлаб 
чикарадиган ёки уни механик харакат энергиясига айлантириб
берадиган генератор машиналар, двигатель машиналар (козонхоналар, 
буг двигателлари, турбиналар, куч трансформаторлари ва бошкалар)дир; 
-иш машиналари ва жихозлари мехнат предметларига механик, термик,
Кимевий ёки бошка йусинда технологик ишлов беришга, уларни ишлаб 
чикариш жараёнида кузгатиш, казиб олиш, эритиш, тайёрлашга хизмат 
киладиган курилмалар (станоклар, аппаратлар, агрегатлар)дир; 
-улчов ва ростлаш асбоблари хамда курилмалари ва лаборатория жихозлари 
фойдаланиладиган техника ишидаги турли параметр (курсаткич)ларни 
улчаш, ишлаб чикариш жараенларини бошкариш, хом-ашё, материаллар 
ва тайёр махсулотлар сифатини текшириш, намлик даражаси, шовкин 
таъсири ва бошкаларни улчашда ишлатилади. Уларга манометрлар
тарозилар, микроскоплар, диспетчерлик назорати ва бошкалар киради; 
- хисоблаш техникаси маълумотларни электрон хисоблаш машиналарида 
кайта ишлайдиган воситалардир. Уларга компьютерлар, принтерлар ва 
бошка компьютер воситалари киради; 
- бошка машина ва жихозларга юкорида санаб утилмаган машина ва 
жихозлар (ут учириш ва бошка махсус машиналар) киради. 
Транспорт воситалари кишилар хамда юк ва турли максадлардаги 
нарсаларни ташишга мулжалланган хара-кат воситалари (темир йул, сув, 
автомобиль, коммунал транспорти ва мухим нефть кувур йуллари)дир. 
Асбоб ва ускуналар кул мехнати жараёнида ишла тиладиган ёки иш 
кисмларини кучайтириш, ошириш учун машинага бириктириладиган 
воситалар (электродреллар, вибраторлар)дир. 
Ишлаб 
чикариш 
инвентарлари 
ишлаб 
чикариш 
жараёнини 
енгиллаштиришда ишлатилади. Уларнинг тар-кибига бак, контейнер, 
инвентарь идишлари киради. 
Хужалик инвентари идора (офис) ишларини ва хужаликни юритишда 
зарур булган мехнат воситаларидир. 
Иш хайвонлари ва махсулдор чорва хар бир етилган мол (от, хукиз, 
сигир)лар булиб, алохида инвентарь объекти сифатида хисобда акс 
этгирилади. 
Куп йиллик дарахтлар алохида хиёбон, парк, богдаги микдори ва ёшидан 
катъий назар экилган дарахтлар гурухидир. 
Бошка асосий воситаларга кутубхона воситалари, ижарага олинган асосий 
воситалар, консервациядаги асосий воситалар ва бошкалар киради. 


www.qmii.uz/e-lib 
53 
«Асосий воситалар» номли 5-сон БХМАга биноан асосий воситалар 
куйидаги бахоларда бахоланади: 
-Дастлабки киймат; 
-Сотиш киймати; 
-Тугатиш киймати; 
-Колдик киймати; 
-Урнини коплаш киймати. 
Кайта бахолаш натижасида асосий воситанинг баланс киймати купайган 
холда ушбу купайиш аввалги баходан ошадиган суммада 8510—
«Активларни кайта бахолаш буйича тузатишлар» хисоб-варагининг 
кредитида акс эттирилиши лозим. Кайта бахрлаш натижасида асосий 
воситанинг баланс киймати камайган булса, бу камайиш аввалги баходан 
оша-диган суммада харажат сифатида тан олинади. 

Download 2,34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   180




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish