www.qmii.uz/e-lib
227
- хўжалик юритувчи субъектнинг чет эл валютасидаги маблағлари
аникланади;
- корхона учун банкда очилган валюта счёти, унинг асослилиги ва
мақсадлилиги текширилади;
- корхонанинг
валюта
маблағи
қолдиғи
бухгалтерия
хисоби
маълумотлари билан солиштирилади;
- валюталар билан амалга оширилган хўжалик операцияларининг тўғри
хужжатлаштирилганлиги текширилади;
- валюта операцияларининг бухгалтерия ҳисоби счётларида тўғри акс
эттирилганлиги текширилади;
- валюта
курсидаги
ўзгаришлар,
уларнинг
вақгида
хисобга
олиниши ўрганилади;
- валюта маблағлари бўйича ҳисобот маълумотларининг тўғрилиги
текширилади;
- валюта операцияларини текшириш натижалари бўйича
ҳрсобот ва аудиторлик хулосаси тайёрланади.
Валюта операцияларининг
аудиш таъсис хужжатлари, ўзаро тузил-ган
шартаома-кошрактлар, банк ва товар хужжатлари, бухгалтерия хрсоби
маълумотлари оркрли амалга оширилади. Корхонанинг
валюталари бухгалтерия
хиисобининг махсус счётларида хисобга олиб борилади. Жумладан, банкдаги
валюталар бўйича 5210 - «Мамлакат ичидаги валюта счётлари», 5220 -
«Хориждаги валюта счётлари»да, корхона касса-сидаги валюталар эса 5020 -
«Хорижий валютадаги пул маблағлари» счётларида х^собга олиб борилади.
Аудитор даставвал ушбу счётлардаги қолдикларнинг тўғрилигини
текширади. Мазкур счётлар актив бўлиб қолдиқпари дебет томонида
ифодаланган бўлади. Инвентаризация йўли
билан корхонадаги валюта
маблағларининг қақи^й микдори аниқоаниб бухгалтерия х^исоби
маълумотлари билан солиштирилади. Ушбу счетлар корхонанинг «Молиявий
хисоботи»да, яъни «Баланс»да х,ам ўз аксини топган бўлади.
Аудитор валюта маблағларининг қолдиғини Бош китоб, обо-рот
кайдномалари ва баланс маълумотлари билан ўзаро текшириб кўради.
Баланснинг актив томони, Пул - «Айланма активлар» бўлими
таркибида
валюта маблағларининг қолдиғи ифодаланган бўлади. Ушбу маълумотлар
корхона кассасидаги, банкдаги валюта қолдиқиарига мувофиқ келиши керак.
Аудитор кейинчалик ва-люта маблағларининг кўпайиши, сарфланиши
(камайиши) билан боғлиқ операцияларнинг қонунийлигини экспертиза
қрлади. Бу-нинг учун мавжуд банк кўчирмалари, касса ҳрсоботлари, товар-
моддий
бойликлар, кўрсатилган хизматлар бўйича тузилган даст-лабки
хужжатлар, бухгалтерия ҳрсоби счётларидаги ёзувлар, молиявий ҳрсобот
маълумотлари ўзаро текширилади.
Валюта маблағларининг ҳаракати белгиланган хужжатларда қабул
кдпинган мезонлар бўйича расмийлаштирилган, бухгалте-рия хисоби
счётларида тўғри акс эттирилган бўлиши керак. Валюта маблағларининг
www.qmii.uz/e-lib
228
кўпайиши асосан қуйидаги бухгалтерия ҳисоби счётларидаги ёзувлар
орқали текширилади (5200 — «Ва-люта счётлари ҳрсобининг счётлари»
дебети ва бошқа счётлар-нинг кредитидаги ёзувлар):
4710 - «Устав капшали (фонди)га улушлар бўйича муассисларнинг қарзлари»,
5020 - «Хорижий валютадага пул маблағлари», 4010 - «Харидорлар ва
буюртмачилардан олинадиган счёглар», 5520 - «Чек дафтарчалари», 6810 -
«Тўланадиган лизинг», 5620 - «Йўддаги пул маблағлари», 4210 - Даъволар
бўиича олинадиган счёгаар», 8521 - «Эмиссион даромад», 9540 - «Курс
фарқларидан (ижобий) олинган даромадлар» ва бошқа счётлар.
- мол етказиб берувчиларга маблағ тўланганда;
- чет эл фирмаларининг кўрсалшхиад
- иш ҳақи валюта билан берилганда;
- инвесторлар, хорижий таъсисчиларга маблағ ўтказилганда ва бошқа
ҳолларда.
Аудитор валюта маблағларининг камайишини (сарфланишини) қуйидаги
бухгалтерия хисоби счётларидаги ёзувлар орқали текширади (5200 -
«Валюта счётлари ҳрсобининг счётлари»ююг кредити ва бошқа счётларнинг
дебетидаги ёзувлар): 6010 - «Мол етказиб берувчилар ва пудратчиларга
тўланадиган счётлар», 5020 - «Хорижий валютадаги пул маблағлари», 5610 -
«Пул эквива-лентлари», 0610 - «Кдмматбақо қоғозлар», 6610 - «Тўланадиган
дивидендлар», 6810 - «Тўланадиган лизининг», 6910 - «Қрсқа муддатли банк
кредитлари», 7510 - «Узоқ муддатли банк кредит-лари», 0830 - «Номоддий
активларни сотиб олиш» ва бошқа счётлар. Аудитор ушбу счётлардаги
ёзувларни алохдца ҳужжатлар, шартномаларга асосан текширади. Бунда
ҳар бир операция қабул кдпинган ҳрсоб сиёсати, солиқкодекси талаблари ва
банк қоидаларига мос келиши керак. Аудит жараёнида валюта курсининг
ўзгариши 5200 - «Валюта счётлари ҳисобининг счёг-лари» ва 9540 - «Курс
фарқларидан (ижобий) олинадиган даро-мадлар», 9620 - «Курс фарқдаридан
зарарлар» счётлари орқали текширилади. Валюта операцияларининг аудити
натижалари умумлаштирилиб аудиторлик ҳрсоботи ва хулосаси тузилади.
Ушбу хужжатлар буюртмачига тақдим этилади.
Do'stlaringiz bilan baham: