Misr ehromlari

Galikarnas dahmasi

Eramizdan avvalgi 353 yili vafot etgan Karia qiroli Mausolusga atab marmardan ishlangan bu dahma Kichik Osiyoda joylashgan. Galikarnas dahmasi hozirda Turkiyaning janubi-g'arbida joylashgan bo'lib, uni qirolicha Artemisiya eri va akasi sharafiga qurdirgan. Kuchli zilzila tufayli dahma buzilib ketgan va keyinchalik undan qurilish materiallari sifatida foydalanilgan. Hozirda dahmadan faqatgina ba'zi fragmentlar saqlanib qolgan, xolos.

Dunyoning beshinchi «mo'jiza»si Kichik Osiyoda, uncha katta bo'Imagan Kanya podsholigi poytaxti — Galikarnas (Turkiyaning hozirgi Bodrum shahri)dagi podsho Mavsol va uning xotini Artemisiya maqbarasidir. Nihoyatda muhtasham bo'lgan bu maqbara miloddan avval 4-asr o'rtalarida qurilgan. Maqbara binosi uch qavatdan iborat bo'lib, birinchi qavati zinasimon poydevor shaklida oq marmardan ishlangan. Bu qavatda podsho va uning xotini qabrlari qo'yilgan. Ikkinchi qavatda chiroyli marmar ustunlar bilan bezatilgan xonalar bo'lib, bu xonalar podsho cha malika sharafiga turli marosimlar oFa'v uchun mo'ljallangan edi. Keyingi qavat bino tomiga qadar zinasimon piramida shaklida, marmardan ishlanib, eng yuqori qismida to'rt ot qo'shilgan aravani haydab borayotgan Mavsol va Artemiziya tasviri marmar haykal tarzida ifoda etilgan edi. Maqbaraning kiraverish qismida marmardan yasalgan sher haykallari hamda ot yeldirib borayotgan chavandozlar tasvirlangan edi.
Mavsol va malika haykali, shuningdek: maqbaraning ba'zi bezak buyumlari hozir Londondagi Britaniya muzeyda saqlanadi. Maqbara so'zining yunoncha nomi — «mavzoley» podsho Mavsol ismidan olingan.

***************************************

Rodosdagi haykal

Qadimgi yunonlarning quyosh xudosi Geliosning bronzadan ishlangan ulkan haykali er.av. taxminan 280 yilda qurilgan. Rodos qo'tig'iga kirishni qo'riqlaydigan bu haykal Kichik Osiyo qirg'oqlaridagi grek orollaridan birida joylashgan. Afsonaga ko'ra ushbu haykal 32 metr balandlikni tashkil etgan. Er.av. 224 yildagi zilzila haykalni yakson qilgan.

Miloddan avval 4-asrda Rodos oroliga Iskandar Zulqarnayn sarkardalaridan biri — Antigonning o'g'li Demetriy hujum qiladi. Biroq,erksevar rodosliklarning mardona qarahiliklari tufayli bu makkor sarkarda boy va qudratli orolni qo'lga kirita olmaydi. Mana shu ajoyib g'alabadan xotira qoldirish uchun mudofaachilar dunyoda eng katta haykal o'rnatmoqchi bo'ldilar. Rodoslik Koloss (yunonlar baland haykalni shunday atashgan) nomi bilan mashhur bo'lgan bu haykal dunyoning oltinchi «mojiza»si hisoblanadi. Maydonda balandligi 37 metrli bronzadan yasalgan o'spirinning qiyofasi qad ko'targan. Uning baquvvat oyoqlari sal kerilgan, o'ng qo'lining kafti esa ko'zlari ro'parasiga qadar oldinga ko'tarilgan. Qaddini bir ozgina orqaga tashlab, nigohini uzoq-uzoqlarga qaratgan. Boshi atrofga nur sochib turgan gulchambar bilan bezatilgan. Bu Quyosh xudosi — Geliosning tasviri bo'lib, orol aholisi bu xudoni o'zlarining homiylari deb hisoblashgan. Rivoyatlarga qaraganda, Rodos oroli dastlab dengiz ostida ekan, uni yorug'likka Quyosh xudosi Gelios olib chiqqan emish. Shu sababli Rodos orolini Gelios oroli deb ham ataydilar.

***************************************