|
Turdosh huquqlar
Televizorda futbol yoki boksni ko'rgansiz, unda sharhlovchi
«translatsiya» so‘zini bir necha bor aytgani ham yodingizdadir.
«Konsertda jonIi ijro va fonogrammadan foydalaniladi» jumlasi ham
sizga tanish. Bular — fuqarolik huquqi tili bilan aytganda, turdosh
huquqlar hisoblanadi. Turdosh huquqlar obyektlari jum lasiga
ijrolar, fonogram m alar, efir yoki kabel orqali ko'rsatuv yoxud
eshittirish beruvchi tashkilotning ko‘rsatuvlari yoki eshittirishlari
kiradi. Ijrochilar, fonogrammalarni tayyorlovchilar, efir yoki kabel
orqali ko'rsatuv yoxud eshittirish beruvchi tashkilotlar — turdosh
huquqlar subyektlaridir.
Turdosh huquqlarning yuzaga kelishi va am alga oshirilishi
uchun turdosh huquqlar obyektini ro ‘yxatdan o 'tk azish yoki
biron-birboshqa rasmiyatchilikka rioya etish talab qilinmaydi.
Yuridik va jism oniy shaxslar, shu jum ladan, ko'rsatuv yoki
eshittirishni efirga uzatish va kabel orqali yuborishni (retranslatsiya
ham shunga kiradi) amalga oshiruvchi yuridik vajism oniy shaxslar,
FK da va boshqa qonunlarda nazarda tutilgan hollardan tashqari,
asardan, ijrodan, fonogram m adan yoxud efir yoki kabel orqali
ko‘rsatuv yoxud eshittirish beruvchi tashkilotning k o ‘rsatuv yoki
eshittirishidan faqat huquq egasi yoki boshqa vakolatli shaxs bilan
tuzilgan shartnomaga binoan foydalanishlari mumkin. Retranslatsiya
mualliflar, ijrochilar, fonogram m alam i tayyorlovchilar va boshqa
huquq egalarining efirga uzatish, kabel orqali yuborish, barchaning
e’tiboriga yetkazishga bo'lgan huquqlariga rioya qilingan holda amalga
oshirilishi kerak.
Soha qonunchiligi fonogrammaga va (yoki) bunday fonogram-
maga yozilgan ijroga bo‘lgan mutlaq huquqlar
egalari o ‘z
h uquqlarid an x ab ard o r qilish u c h u n tu rd o sh h u q u q la rn in g
m uhofaza belgisidan foydalanishlari m um kinligini belgilaydi. Bu
belgi fonogram m aning har bir nusxasida va (yoki) u saqlanadigan
har bir g'ilofda aks ettiriladi ham da u quyidagilardan iborat:
— aylana ichidagi lotincha «P» harfi;
— m utlaq turdosh huquqlar egasining ismi (nom i);
— fonogram m a birinchi m arta chop etilgan yil.
Turdosh huquq ijrochilari quyidagi huquqlarga egadir:
— ismiga b o ‘Igan huquq;
— ijroni ijrochining sha’ni va qadr-qim m atiga zarar yetkazishi
mum kin bo‘Igan har qanday tarzda buzib k o ‘rsatilishidan yoki
har qanday boshqacha tarzda tajovuz etilishidan him oya qilish
huquqi;
— ijrodan h ar qanday shaklda foydalanishga bo'lgan m utlaq
huquqlar, shu jum ladan, ijrochining ijrosidan foydalanishning
har bir turi uchun haq olishga bo'lgan huquq.
Ijrochining ijrodan foydalanishga bo'lgan m utlaq huquqlari
quyidagi harakatlarni amalga oshirish yoki bunday harakatlarga
ruxsat berish huquqini anglatadi:
— ijro yozuvini takrorlash (takrorlash huquqi);
— ijro yozuvining asl nusxasi yoki nusxalarini sotish yoki
mulk huquqini o'zgacha tarzda boshqa shaxsga o ‘tkazish yo'li bilan
tarqatish (tarqatish huquqi);
— ijro yozuvini barchaning e ’tiboriga yetkazish (barchaning
e'tiboriga yetkazish huquqi);
— ijro yozuvining asl nusxasi yoki nusxalarini, hatto ular
ijrochining roziligi bilan tarqatilganidan keyin ham daasl nusxaga
va nusxalarga bo'lgan mulk huquqidan qat’i nazar, prokatga berish
(prokatga berish huquqi);
— ilgari yozilmagan ijrolami yozib olish (yozib olish huquqi);
— ijroni efirga uzatish yoki kabel orqali yuborish, agar bunday
eshittirish yoki ko ‘rsatuv uchun foydalaniladigan ijro ilgari efirga
uzatilm agan bo ‘lsa yoki yozuvdan foydalanilgan holda amalga
oshirilmasa (yozib olinmagan ijroni efirga uzatish yoki kabel orqali
yuborish huquqi);
— ijro yozuvini efirga uzatish yoki kabel orqali yuborish,
agar dastlab bu yozuv notijorat m aqsadlar uchun tayyorlangan
b o ‘lsa (ijro yozuvini efirga uzatish yoki kabel orqali yuborish
huquqi).
Agar ijro yozuvining nusxalari ulam i sotish yoki mulk huqu-
qini o'zgacha tarzda boshqa shaxsga o'tkazish vositasida fuqarolik
muomalasiga qonuniy kiritilgan bo'lsa, ulam ing bundan buyongi
tarqatilishiga ijrochining roziligisiz va unga haq to'lanm agan holda
yo‘l qo ‘yiladi. Ijrochilar o ‘z huquqlarini ijro etiladigan asarlar
mualliflarining huquqlariga rioya etgan holda amalga oshirishlari kerak.
F K fonogramma tayyorlovchining huquqlarini ham belgilaydi.
Fonogrammani tayyoriovchiga FKga va boshqa qonunlarga muvofiq
mazkur fonogrammadan foydalanishda mutlaq huquqlar tegishlidir.
Do'stlaringiz bilan baham: |
