Мирзо улуғбек номидаги ўзбекистон миллий университети ижтимоий фанлар факультети психология кафедраси

Психик касаллик сабаблари

• Психик касалликларнинг кўпи ҳаёт вазиятлар ва тажрибалар натижасидир. Ишдан бўшаш, ўлим, травматик тажрибалар касалликларга олиб келиши мумкин бўлган стрессга олиб келади. Бу жуда шахсий масала, кўпинча психик муаммолар мерос бўлиб қолади, баъзан улар ҳозирги воқеалар натижасида пайдо бўлади.Биринчидан, инсон психикаси ривожланишининг атипик кечишига, масалан, болаликдаги травматик ҳодисаларнинг таъсирига эътибор қаратилади. Иккинчидан, баъзи касалликлар шизофрения ёки оилавий тарихга эга бўлган одамларда депрессия эҳтимоли каби маълум даражада мерос бўлиб қолган.

Бироқ, психологияда муайян назариялар / психологик тенденциялардан келиб чиқадиган бузилишларнинг юзага келиши ҳақида тушунчалар ҳам мавжуд. Асосий тенденциялар психодинамик, когнитив-хулқ-атвор ва гуманистик-экзистенционалдир. Бу уларнинг ҳар бири руҳий касалликлар бир хил келиб чиқиши бор, деб ишонилади. EZOP (руҳий касалликлар эпидемиологияси ва руҳий саломатликнинг мавжудлиги) тадқиқотлари шуни кўрсатдики, 23% одамлар камида битта руҳий касалликдан азият чекади ва тўртдан бири бузилишларнинг бутун комбинациясига эга.

Мутахассисларнинг фикрича, кўп омиллар психик саломатлиги ҳисса қўшади. Одамлар ҳаёт тез суръатлар, ёмон иқтисодий шароитлар ва беқарор иш ҳақида шикоят қиладилар. Биз стрессни энгиш ёки ундан ўзимизни ҳимоя қилиш имкониятига эга эмасмиз. Бу кўплаб касалликларнинг сабаби.Когнитив хулқ-атвор терапиясида инсон хулқ-атвори дунёнинг қандай талқин қилинишини аниқлайдиган таълим орқали олинган эътиқодларга асосланади. Шундай қилиб, бузилган эътиқодлар ва ахборотни қайта ишлаш ёки билим қобилиятидаги камчиликлар руҳий касалликларнинг асосий сабаблари ҳисобланади. Бунга кўра, оқилона эътиқод тизими билан стрессли тадбир билан шуғулланиш келажакда шу каби ҳодисаларнинг олдини олиш учун етарли ҳис-туйғулар ва қатъиятга олиб келади.

Психик касаллик белгилари

Психик касаллик белгилари кўп шаклларни ўз ичига олади:

• импульсивлик;
• агрессия;
• ўзига бўлган ишончни йўқотиш;
• гиперактивлик;
• ёмон кайфият,
• асабийлашиш.

Психик касаллик белгилари турига қараб ўзгаради. Баъзан лоқайдлик, ижтимоий алоқада нафрат, баъзан ҳаддан ташқари экстравертизм (хатти-ҳаракатлари атрофидаги одамларга қаратилган, улар билан фаол ўзаро таъсир кўрсатадиган шахс тури) ва баъзан иррационал хулқ, фитна назариялар ёки ўз саломатлиги ва ҳаёти учун қўрқув.Оғир шароитда эшитиш ва кўриш галлюцинациялари, делирий (Делирюм (лотинча: делирюм "жиннилик, делирюм"; делиро" мен Мажнунман, Мажнунман") - онгнинг чигаллашуви, диққат, идрок, тафаккур ва ҳиссиётларнинг бузилиши билан юзага келадиган руҳий бузилиш) ва атроф-муҳит билан ёмон алоқа кузатилади.