Mirsaid Aripov, Nurillo Otaxanov

8.3. Funksiya

Ayrim masalalarni yechish jarayonida qandaydir uzundan-uzun ifodalarning qiymatlarini turli parametrlar uchun hisoblashga to`g’ri keladi. Bunday hollarda dasturchi murakkab ifoda qiymatlarini hisoblash jarayonini ham xuddi standart funksiyalardan foydalanish kabi yengillashtirish uchun foydalanuvchi funksiyasini qurish tavsiya qilinadi.

Funksiya - bu o`zining nomiga ega bo`lgan qism-dastur bo’lib, umumiy holda quyidagicha e`lon qilinadi:

function Nom (parametr1 : tip1, ..., parametrK : tipK) : Tip;

var

 bu yerda orlaliq parametrlar e`lon qilinadi

begin

 funksiyaning buyruqlari ketma-ketligi

Nom : ifoda;

end;

Bu yerda function - xizmatchi so`zi; Nom - funksiya nomi; parametr - funksiya qiymatini hisoblash uchun zarur bo`lgan formal o`zgaruvchi bo`lib, u o`ziga joriy qiymatni asosiy dastur funksiyaga murojaat qilganda oladi; tip - funksiyaning asosiy dasturga qaytarishi lozim bo`lgan ma`lumot tipi.

Funksiya buyruqlari uning nomi bilan atalgan o`zgaruvchiga qiymat berish bilan tugaydi. Bu qiymatning tipi e`londa ko`rsatilgan funksiya tipi bilan bir hil bo`lishi lozim.

Yuqoridagi masala uchun funksiyani quyidagicha yozish mumkin:

Function Yuza(a1, a2, a3, b1, b2, b3: real) : real;

var ab, ac, bc, p : real;  Oraliq o`zgaruvchilar

begin

ab : sqrt(sqr(a2-a1)  sqr(b2-b1);

ac : sqrt(sqr(a3-a1)  sqr(b3-b1);

bs : sqrt(sqr(a3-a2)  sqr(b3-b2);

p : (ab  ac  bc)  2;  yarim perimetr

 Geron formulasi qo`llanmoqda

Yuza : sqrt(p*(p-ab)*(p-ac)*(p-bc);

end;

Funksiyaga o`tish unga murojaat qilish yoki chaqirish, funksiyadan unga murojaat qilgan buyruqqa o`tish esa funksiyadan qaytish deb ataladi.

Funksiyaga murojaat umumiy ko`rinishda quyidagicha yoziladi.

o`zgaruvchi : funksiya (joriy parametrlar) ;

bu yerda o`zgaruvchi – qiymat olayotgan o`zgaruvchi; funksiya - qiymati o`zgaruvchi ga beriladigan funksiya nomi; joriy parametrlar - funksiya qiymatini hisoblash uchun zarur bo`lgan joriy o`zgaruvchilar bo’lib, ular o’rnida konstanta yoki o`zgaruvchilardan foydalanish mumkin.

Dasturda funksiyalardan foydalanish uchun odatda ularning matnini asosiy dasturdan oldin ko`rsatiladi. 8.1-listingda 1-masalaning dasturi, dialog oynasi esa 8.2-rasmda keltirilgan.