Mirmuhsin uka

yong‘inni aniqlash tizimi yong‘in tarqalishidan oldin uni aniqlashga yordam berib, tutun aniqlovchilarini, alanga aniqlovchilarini va issiqlik aniqlovchilarini o‘z ichiga oladi.

yong‘inni bartaraf etish tizimlari inson aralashuvisiz yong‘inni dastlabki bosqichlarida uni bartaraf etib, zararni kamaytirishga va qurilmalarni yo‘q qilinishidan himoyalaydi. Yong‘inni bartaraf etish tizimlari avtomatik va avtomatik bo‘lmagan turlarga ajratiladi. Ushbu tizimlarga o‘to‘chirgichni (ognetushitel), suv purkash tizimlarini misol sifatida keltirsa bo‘ladi.

Yong‘inga qarshi passiv himoya tizimlari bino bo‘ylab yong‘inni tarqalishini oldini olib, yong‘inga qarshi eshiklar, oynalar va devorlar himoya chorasi sifatida qaraladi, boshqa biror tizim tomonidan ishga tushirilishni talab etmaydi.
Amaliyotda ushbu tizimlar quyidagi usullar asosida amalga oshiriladi:

• 
  yonuvchan materiallardan minimal foydalanish;
  
• 
  binoga yong‘inni tarqalishini oldini olish uchun qo‘shimcha qavat yoki xonalarni qurish;
  
• 
  binodan foydalanuvchilarni yong‘in sodir bo‘lganda qilinishi zarur bo‘lgan ishlar bilan tanishtirish;
  
• 
  yong‘inga qarshi tizimlarni to‘g‘ri madadlash;
  
• 
  yetarli sondagi qo‘shimcha chiqish yo‘llarining yetarlicha sonining mavjudligini ta’minlash.
  

Fizik xavfsizlikni nazoratlash: fizik to‘siqlar. Fizik xavfsizlikni ta’minlash, odatda turli fizik to‘siqlardan foydalanib, fizik chegarani umumiy hududdan taqiqlangan hududga ajratish yo‘li bilan, tashkilotda ruxsatsiz foydalanishni oldini oladi. To‘siqlarni, joylashuv o‘rniga ko‘ra: tashqi, o‘rta va ichki to‘siqlarga ajratish mumkin. Tashqi to‘siqlar odatda g‘ov, devor va boshqalarni o‘z ichiga oladi. O‘rta to‘siqlardan odatda olamon va insonlarni ruxsatsiz kirishlarini taqiqlashda foydalaniladi. Ichki to‘siqlarni esa eshiklar, derazalar, panjaralar, oynalar, pardalar va boshqalar tashkil etadi (4.18-rasm).

a) Elektr to‘siqlar ^{b) Metall} to‘siqlar

19. 
    Tumbalar d) Turniket
    

4.18-rasm. To‘siqlarga misollar

Bino ichida foydalaniluvchi fizik to‘siqlarning quyidagi turlari mavjud:

- devorlar/ elektr devorlar/ metall to‘siqlardan odatda taqiqlangan hududlarni, nazoratlanadigan hududlarni va ruxsatsiz kirishdan himoyani belgilashda foydalaniladi. Fizik to‘siqlarni amalga oshirishdan asosiy maqsad:

• 
  hujumchini blokirovkalash va ushlab qolish;
  
• 
  tashkilot chegarasini belgilash;
  
• 
  xavfsiz hududni tashqi hujumlardan himoyalash;
  
• 
  transportlarni kirishidan himoyalash;
  
• 
  qo‘poruvchilik hujumlaridan himoyalash.
  

• 
  tumba kichik vertikal shaklida bo‘lib, avtomobillarni
  

kirishidan himoyalaydi;

• 
  turniketlar shaxs tomonidan mos tanga, bilet, barmoq izi yoki token ko‘rsatilganida bir vaqtda bir shaxsni ichkariga kirishiga yoki chiqishiga ruxsat beradi;
  

fizik himoyani tashkil qilishda turli eshiklar, oynalar, panjaralar, deraza pardalaridan ham foydalaniladi.
Fizik xavfsizlikni nazoratlash: xavfsizlik xodimi (qo‘riqchi) tashkilotning fizik xavfsizligini tashkil etish, monitoringlash va madadlash vazifasini bajarib, maxfiy axborotni yo‘qolishidan, o‘g‘irlanishidan, noto‘g‘ri foydalanishidan himoyalash uchun xavfsizlik tizimini o‘rnatish, baholash va ishlab chiqish uchun javobgardir. Yuqori malakali va tajribaga ega xodim har qanday tashkilotning xavfsizligida muhim rol o‘ynaydi. Tashkilotda xodimlar tomonidan amalga oshirilgan himoya 24𝑥7𝑥365 tartibida amalga oshirilishi zarur. Fizik xavfsizlikka jalb etilgan shaxslar quyidagilar.