Ómir qáwipsizligi páni haqqinda tu`sinik. (2 saat)

1. Belgisiz múddetke.
2. Bes jıldan artıq bolmaǵan belgili múddetke.
3. Belgili jumıstı orınlaw múddeti kózde tutılǵan jaǵdayda.
Belgisiz múddetke jumısqa kirgen xızmetker kárxanada qálegen waqıtqa shekem jumıs islewi múmkin. Táreplerdiń kelisiwinde bul kórsetiledi hám arzada meni usı kárxanaǵa jumısqa qabıl etiwińizdi soranaman dep jazsa, kárxana basshısı óziniń buyrıǵında múddeti kórsetpeydi.
Bes jıldan artıq bolmaǵan belgili múddetke jumısqa qabıl etilgen xızmetkerdi kárxana basshısı (yamasa xızmetker) múddet kelgende jumıs isletiwdi (islewdi), qálemese bir-birin eskertedi.
Belgili jumıstı orınlaw múddetine máselen, kapital remont islew, jobalastırılǵan ilimiy jumıslardı orınlaw h.t.b. kiredi.Jumısqa qabıllawdı tiykarsız biykarlaw qadaǵan etiledi. Jumısqa qabıl etiwde jınısı, rasası, milleti, tili, sotsiallıq kelip shıǵıwı, múlklik jaǵdayı, dinge bolǵan qatnası, isenimi hám jámáát birlespelerine tiyisliligi, sonday aq xızmetkerlerdiń issheńlik qábiletine baylanısı joq bolǵan basqa jaqlarına qaray, qay bir baǵdarda bolmasın, olardıńhuqıqların tikkeley yamasa tikkeley emes ráwishte sheklewge, jeńillikler beriliwge jol qoyılmaydı.Jumısqa qabıl etiw kárxana hákimshiliginiń buyrıǵı menen rásmiy-lestiriledi.
Kárxanada bes kúnnen artıq islep atırǵan barlıq xızmetkerlerge miynet dáptershesi dúziledi.
Jumısqa qabıl etilip atırǵanda jumıs alıwshı tómendegi hújjetlerdi kórsetiwi shárt: a) pasport yamasa onıń ornın basatuǵın hújjet (16 jasqa shekemgi shaxslar tuwılǵanlıǵı haqqındaǵı gúwalıǵın); b) miynet dáptershesin, eger jumısqa birinshi mártebe kirip atırǵan bolsa turaqlı jasap turǵan jerinen maǵlıwmatnama; v) miynet shártnamasında arnawlı qánigelik, kásip penen islew kórsetilgen bolsa, arnawlı bilimi haqqındaǵı hújjetide talap etiledi.Máselen, oqıtıwshı arnawlı diplomın, transport quralın aydawshı arnawlı hújjetiń kórsetiwi lazım. İnsanlardıń den sawlıǵı menen baylanıslı jumısqa kiriwshilerden bul hújjetlerden tısqarı den sawlıǵı tuwralı hújjeti de talap etiledi (shıpakerler, mektepke shekemgi tárbiya tarawında isleytuǵınlar, mektep oqıtıwshıları, azıq-awqat tarawlarındaǵılar usılardıń qatarına kiredi); g) áskeriy miynet hám shaqırıwshılar áskeriy biletlerin, shaqırılıw gúwalıqların beriwleri kerek.
Jumısqa qabıl etiliwde sınaw múddeti belgileniwi múmkin. Bul haqqında tárepler kelisiwi kerek. Sınaw múddeti úsh aydan aspawı lazım. Ayırım xızmetkerler ushın sınaw múddeti belgilenbeydi. Olar dıń qatarına júkli hayallar, úsh jasqa tolmaǵan balası bar hayallar, kárxana ushın belgilengen kvota esabınan jumısqa jiberilgen shaxslar, sonday-aq altı ay múddetke jumısqa qabıl etilgen shaxslar kiredi. Miynet nızamlarına muwapıq kárxana basshısı xızmetkerleri basqa jumısqa kóshiriwi múmkin. Basqa jumısqa kóshiriw eki usıl menen ámelge asırıladı: 1. Turaqlı túrdegi; 2. Waqıtsha basqa jumısqqa kóshiriw.Ózbekstan Respublikası MK niń 94-statyasına muwapıq xızmetkerdi turaqlı ráwishte basqa jumısqa ótkeriw ushın onıń razılıǵı kerek. Basshı ol xızmetkerdi sol kárxananıńózinde turaqlı basqa jumısqa ótkeriwi, bir jerdegi basqa kárxanaǵa turaqlı basqa jumısqa ótkeriliwi múmkin. Xızmetkerler basqa jumısqa ótiwden bas tartqanda miynet shartnaması ulıwma tiykarda biykar etiledi. Ózbekstan Respublika MK niń 89-statyası boyınsha óndiris zárúrligi menen jumıs islewshi xızmetkerlerdiń razılıǵsız-aq miynet shartnamaların ózgertiwge tek texnologiyalıq óndiris hám miynet shólkemlestiwdegi ózgerisler bolǵan jaǵdaylarda ǵana jol qoyıladı.
Adminstratsiya jumıs toqtap qalǵan jaǵdayda xızmetkerlerdiń razılıǵısız basqa jumısqa ótkeriw huqıqıına iye. Biraq qánegeli jumısqa ótkeriw huqıqına iye. Biraq qánegeli jumısshını qángesiz islerge ótkeriwi múmkin emes.