Ómir qáwipsizligi páni haqqinda tu`sinik. (2 saat)

Hawa quramında bolǵan zıyanlı bólekshelerdıń adam organizmine tásiri
Islep shıǵarıwda hár qıylı túrdegi jumıslardıń orınlanıwı hawa ortalıǵına zıyanlı bólekshelerdı bólip shıǵarıw menen bolıp ótedi.
Zıyanlı bóleksheler – dep sonday bólekshelerǵa aytıladı, olardıń birewı qáwipsizlik talap normaları buzǵanday bolsa, islep shıǵarıwda jaraqatlanıw, qásiplik keselligine yamasa salamatlıǵında belgili ózgerislerge alıp kelıwı múmkin.
Dem alıwǵa eń qolaylı atmosfera xawasınıń quramında (kólemi boyınsha): azot 78,08%, kislorod - 20,15%, intergazleri - 0,93 %, karbonat angidrid gazi - 0,09% hám basqa gazler – 0,01 %.
Adam organizmine zıyanlı bólekshelerdıńótıwı dem alıw jolların, teri hám awqatlıq bóleksheler arqalı bolıp ótedi.
Zıyanlı bólekshelerdıń eń kóp tarqalǵan túrlerine qaray olar altı toparǵa bólinedi:
Ulıwma zıyanlı bóleksheler – pútin organizmde záhárlenıwdi keltirip shıǵaradı, bul uglerod oksidi, qorǵasın, sınap, mıshyak, benzol hám basqalar.
Qozǵaltıwshı bóleksheler – adam organizminiń juqa perdelerin hám dem alıw jollarınnıń qozǵalıwın keltirip shıǵaradı. Buǵan xlor, amiyak, atseton puwları, azot oksidleri, ozon hám bir qansha bóleksheler.
Sensibillashtiruvchi bóleksheler – bular allergen tárizli tásir qıladı. Yaǵnıy, adamda allergiyanıń kelip shıǵıwına alıp keledi. Bunday qásiyetke formaldegid, hár qıylı nitrobrikpeler, nikotinamid, giksoxloran hám basqalar.
Kontserogen bóleksheler – adam organizmine tásir qılıwı qáwipli isiktiń payda bolıwına hám raajlanıwına alıp keledi. Kontserogen bolıp xrom oksidi, benzoperen–3.4 berelliy hám olardıń birikpeleri, asbest hám basqalar esaplanadı.
Mutagen bóleksheler – adam organizmine tásir qılıwı násillik maǵlumatlardı ózgerıwıne alıp keledi. Bul radioaktiv bóleksheler marganets, qorǵasın hám basqalar. Adamnıń reproduktiv fuktsiyasına tásir etıwshı bóleksheler arasında birinshi orında tómendegilerdi aytıwǵa boladı:sınap, qorǵasın, stirol, marganets, bir qancha radioaktiv bóleksheler.
Mámleketlik standart boyınsha hámme zıyanlı bóleksheler dem alıw organizmine tásir qılıw dárejesine qaray tómendegi klasslarǵa bólinedi: 1- óte qáwipli; 2- joqarı qáwipli; 3 - ortasha qáwipli; 4 - tómen qáwipli. Qáwipliktiń normativ ruxsat etilgen ólshemlerine qarap ornatıladı.