Miqdoriy analizning fizikaviy va fizik-kimyoviy usullari

Fotometriya va kalorimetriya usulining mohiyati.

• Fotometrik analiz usullarining eng oddiy ko’rinishlaridan biri kalorimetriyadir. Bu usuldan foydalanib turli biologik materiallar yoki metallardan qo’shimcha tarzda bo’ladigan juda oz miqdordagi elementlarni aniqlash mumkin. Elementlarni bu qadar oz miqdorlarini tortma va xajmiy analizning odatdagi usullari bilan amalda aniqlash mumkin emas, chunki ularni eritmadagi kontsentratsiyalari yetarli darajada bo’lishi uchun tegishli moddalardan analizga juda ko’p miqdorda tortib olish kerak bo’ladi. Bunday xollarda kalorimetrik usuldan foydalanib juda tez va aniq natijalar olinadi.

Kalorometrik analizda aniqlanayotgan ionning eritmadagi rangli birikmasi hosil bo’lishi tufayli paydo bo’ladigan rangning intensivligiga (och, to’qligiga) asoslanib usha ionnng miqdori haqida xulosa chiqariladi. Eritmaning rangi qancha intensiv (to’q) bo’lsa, ionning eritmadagi kontsentratsiyasi shuncha yuqori bo’ladi yoki aksincha.

• Kalorometrik analizda aniqlanayotgan ionning eritmadagi rangli birikmasi hosil bo’lishi tufayli paydo bo’ladigan rangning intensivligiga (och, to’qligiga) asoslanib usha ionnng miqdori haqida xulosa chiqariladi. Eritmaning rangi qancha intensiv (to’q) bo’lsa, ionning eritmadagi kontsentratsiyasi shuncha yuqori bo’ladi yoki aksincha.
• Kalorimetrik analiz-rangli eritmada yorug’lik spektrining ko’rinish soxasida yotuvchi no’rning yutilishi darajasini ulchashga asoslangan .
• Ko’pgina moddalarning eritmalari o’zi uchun harakterli rangga ega chunki ularning molekula yoki ionlari no’rni tanlab yutadi. Masalan
• [Fe (SCN)] 2+, [Cu (NH3)4] 2+, Cu2+,Ni2+, Co2+,Fe3+, Cr3+,CrO2-4,
• MnO-4
• kabi kompleks va oddiy ionlari bo’lgan eritmalar o’zining xususiy rangiga ega. Ba‘zi moddalar suvda erishi protsessida rang paydo bo’ladi. Ammo, ko’pchilik xollarda eritmani biror rangga kiritish uchun unga aniqlanadigan element ioni bilan ximiyaviy reaktsiyaga kirisha oladigan biror reaktiv qo’shishga to’g’ri keladi. Masalan temir Fe3+, ionini kalorimetrik usulda aniqlashda eritmaga temir (111) ionlari bilan qizilkon rangli birikma ya‘ni Fe(SCN)3 temir (111) rodanid hosil qiladigan modda-ammoniy rodanid NH4SCN qo’shiladi.