Mintaqaviy turizm va turistik resurslar” fanidan kurs ishi mavzu: Navoiy viloyati turistik resurslari va ulardan foydalanish. Bajardi

1. Navoiy viloyati geografik joylashuvi va uning iqtisodiyot ko`rsatkichlari.

Navoiy viloyatining geografik o’rni va chegaralari. Viloyatning hozirgi kundagi maydoni 111 ming kv.km ga teng, bu jihatdan u eng katta viloyat hisoblanadi. Respublikamiz ma’muriy birliklari ichida faqat Qoraqalpog’iston Respublikasidan kichikdir. U Andijon va Sirdaryo viloyatlaridan qariiyb 30 barobar, qo’shni Buxoro viloyatidan 2,5 marta kattadir. Hatto dunyoning ko’plab mamlakatlari
Niderlandiya, Belgiya,Shveysariya kabi davlatlardan kattaligini ham etirof etish lozim. Viloyat hududining ko’lami O’zbekiston Respublikasi hududining 24,7 foiziga yoki qariiyb ¼ qismiga teng, Zarafshon iqtisodiy rayonining 2/3 qismiga teng. (1-rasm). Ammo viloyat hududining asosiy qismi cho’l zonasida joylashganligi, mahalliy sug’orma suv manbalariga yetarlicha ega emasligi, buning ustiga asosiy suv manbasi bo’lmish, Zarafshon daryosi ham viloyatning janubiy qismidan oqib o’tishi o’lka tabiatining salbiy sifatlaridan sanaladi. Shuning bilan bir qatorda viloyatning geografik o’rni uning ijtimoiy-iqtisodiy, madaniy ravnaqi uchun qulay imkoniyatlarga ega. Viloyat hududidan qadimda Buyuk Ipak yo’lining o’tganligi ham uning geografik o’rni bilan bevosita bog’liqdir. Bundan tashqari viloyat hududi ko’lamining kattaligi davlatlararo yo’l va aloqalar tugunida joylashganligi, uning ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy va madaniy rivojiga ko’mak beradigan omillardan sanaladi. Shuningdek, Navoiy viloyatining erkin iqtisodiy industrial zonaga aylantirilishi ham fikrimiz isbotidir.
Hozirgi kunda viloyat aholisining umumiy soni 904,2 ming kishi, O’zbekiston Respublikasiga nisbatan 3,3 foiz (2014). Qizig’i shundaki, bu geografik ko’rsatkichlar O’zbekiston miqyosida katta qutbiylik xarakteriga ega: maydoni bo’yicha ham, demografik salohiyati bo’yicha ham ikkinchi, biroq hududiga ko’ra viloyat yuqorida ko’rib o’tganimizdek, Qoraqalpog’iston Respublikasidan keyingi ikkinchi, aholi soni jihatidan esa faqat Sirdaryo viloyatidan oldinda turadi, ya’ni oxiridan ikkinchi. Ushbu taqqoslama ko’rsatkichlar Navoiy viloyatida aholi soni zichligining nihoyatda pastligidan guvohlik beradi.(1-jadval, 2-rasm)
Viloyatning ichki ma’muriy tuzulishi ham uncha murakkab emas. Viloyat tarkibida sakkiz qishloq tumani (Karmana, Konimex, Navbahor, Nurota, Tomdi, Uchquduq, Xatirchi, Qiziltepa), yetti shahar (Zarafshon, Navoiy, Qiziltepa, Nurota, Uchquduq, Yangirabod va Karmana), 38 ta shaharcha va 54 qishloq fuqarolar yig’ini bor. Markazi Navoiy shahri. Ta’kidlab joizki, Sirdaryo viloyatida ham qishloq tumanlari soni 8 ta, lekin uning maydoni Navoiy viloyatiga qaraganda 23,2 marta kichik. Demak, Navoiy viloyatida qishloq tumanlari juda katta maydonlarni
egallaydi va uning hududi yaxshi o’zlashtirilmagan yoki katta iqtisodiy sig’imga ega emas.