Минтақалар молияcи ва уни тартибга солиш

2008 йил	2009 йил	2010 йил

2011 йил

I. Давлат бюджети солиқ юки	23,8	22,5	22,1	20,9
II. Давлат мақсадли жамғармалари солиқ юки	10,2	11,3	9,4	9,2
Иқтисодиётга умумий солиқ юки	33,5	32,7	31,5	30,1

Умумдавлат солиқларидан ажратмалар

Ҳудудлар	2009 йил			2010 йил
	Умумий тушум	жамига нисбатан %да	маҳаллий бюджетга қолдирилган қисми %да	Умумий тушум	жамига нисбатан %да	маҳаллий бюджетга қолдирилган қисми %да
Қорақалпоғистон Республикаси	186,6	2,2	95,8	255,3	2,4	95,2
Андижон вилояти	265,1	3,2	94,6	362,0	3,4	95,3
Бухоро вилояти	609,2	7,3	62,6	762,3	7,1	62,5
Жиззах вилояти	102,9	1,2	95,7	140,1	1,3	95,3
Қашқадарё вилояти	942,3	11,3	62,5	1 116,9	10,4	69,1
Навоий вилояти	764,7	9,1	24,1	910,7	8,5	30,7
Наманган вилояти	192,6	2,3	97,4	260,8	2,4	96,9
Самарқанд вилояти	280,5	3,4	96,8	383,9	3,6	95,8
Сурхондарё вилояти	197,6	2,4	97,9	280,9	2,6	96,7
Сирдарё вилояти	99,5	1,2	98,3	155,8	1,4	98,0
Тошкент вилояти	817,6	9,8	58,5	1 018,3	9,5	62,1
Фарғона вилояти	787,0	9,4	87,1	922,5	8,6	87,7
Хоразм вилояти	181,4	2,2	95,8	234,6	2,2	94,4
Ташкент шаҳри	2 093,7	25,0	30,7	2 826,5	26,3	27,2
ЖАМИ	8 365,8	100,0	52,8	10 747,9	100,0	53,3

3. Маҳаллий бюджет-маҳаллий бошқарув органларининг асосий молиявий манбаи сифатида.

“Бюджет тизими тўғрисида”ги қонуннинг 23 – моддасига асосан Қорақалпоғистон Республикаси бюджетидан ва махаллий бюджетлардан қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда қуйидагилар мўлжалланган харажатлар молиялаштирилади:
-

• 
  Фан, таълим, маданият, соғлиқни сақлаш, жисмоний тарбия ва спорт
  

-

• 
  Ижтимоий таъминот.
  

-

• 
  Аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш.
  

-

• 
  Қорақалпоғистон Республикаси давлат ҳокимияти ва бошқаруви органлар ҳамда махаллий давлат ҳокимияти органлари фаолиятини таъминлаш.
  

-

• 
  Иқтисодиёт турли тармоқларининг Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар ва Тошкент шаҳар бюджет ташкилотларини сақлаш.
  

-

• 
  Қонун ҳужжатларига мувофиқ иқтисодиёт тармоқларини ривожлантиришнинг мақсадли дастурлари ва тадбирларини амалга ошириш.
  

-

• 
  Қонун ҳужжатларида назарда тутилган бошқа мақсадлар.
  

Маҳаллий бюджетларни ўз-ўзини даромад билан қоплаши

*
*

(%да)
Ҳудудлар	2009 йил	2010 йил	2011 йил
Қорақалпоғистон Республикаси	49,2	46,7	49,2
Андижон вилояти	48,0	51,6	55,2
Бухоро вилояти	100,0	100,0	100,0
Жиззах вилояти	37,9	40,9	46,2
Қашқадарё вилояти	100,0	100,0	100,0
Навоий вилояти	100,0	100,0	100,0
Наманган вилояти	35,0	40,8	44,2
Самарқанд вилояти	41,8	44,8	47,2
Сурхондарё вилояти	40,1	41,7	47,7
Сирдарё вилояти	68,8	70,2	69,8
Тошкент вилояти	100,0	100,0	100,0
Фарғона вилояти	100,0	100,0	100,0
Хоразм вилояти	53,2	53,4	52,6
Тошкент шаҳри	100,0	100,0	100,0
Жами	70,6	71,5	72,9

Махаллий бюджет даромадларининг шаклланиш механизми қуйидагича:

4. Маҳаллий бюджет, унинг тушумлари ва харажатлари. Маҳаллий солиқлар ва уларнинг йўналишлари. Мол-мулк солиғи. Мол – мулк солиғининг маҳаллий бюджетдаги роли. Бюджет жараёни.
Махаллий солиқлар.
Умумдавлат солиқларидан ажратмалар.
махаллий бюджетда кўзда тутилган мақсадли харажатларни амалга оширишга субвенция.
Махалий бюджет даромадлари ва харажатлари ўртасидаги тафовутни қоплашга бюдет дотацияси.
Солиқ кодексига мувофиқ махаллий бюджетларга 6 солиқ тури бириктирилган, яъни мазкур солиқлар тўлиғича махаллий бюджетларга туширилади, буларга:
мол-мулк солиғи ;
ер солиғи;
ободонлаштириш ва ижтимоий инфратузилмани ривожлантириш солиғи;
жисмоний шахслардан транспорт воситаларига бензин, дизель ёқилғиси ва газ ишлатганлик учун олинадиган солиқ;
айрим турлардаги товарлар билан савдо қилиш хуқуқи учун йиғим;
тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчи жисмоний шахсларни рўйхатга олганлик учун йиғим киради.

Давлат бюджети харажатлари динамикаси

*
*

ЯИМ нисбатан %да
Кўрсаткичлар		2009 йил	2010 йил	2011 йил
Харажатлар - жами		22,4	21,7	21,9
1	Ижтимоий соҳа ва аҳолини ижтимоий қўллаб-қуватлаш харажатлари - жами	12,3	12,7	13,1
1.1	маориф	6,9	7,3	7,6
1.2	соғлиқни сақлаш	2,6	2,8	2,9
1.3	маданият ва спорт	0,3	0,2	0,3
1.4	фан	0,1	0,1	0,1
1.5	оилаларга ижтимоий нафақалар	2,2	2,1	2,0
2	Иқтисодиётга харажатлар	2,6	2,5	2,5
3	Марказлаштирилган инвестициялар	1,7	1,4	1,2
4	Бошқаруви органлари харажатлари	0,6	0,6	0,6
5	Ўзини ўзи бошқариш органлари харажатлари	0,2	0,2	0,2
6	Захира жамғармалари	0,1	0,1	0,1
7	Бошқа харажатлар	4,9	4,4	4,2

5. Бюджетлараро муносабатлар.

Ўзбекистонда жисмоний ва ҳуқуқий шахслардан олинадиган солиқлар бўйича асосий ҳужжат

Солиқ кодекси
Мазкур ҳужжат 1998 йил 1 январдан бошлаб кучга киритилган.
Маҳаллий бюджетни шакллантирувчи бириктирилган даромадлар ер ва мол-мулк солиқлари республика қонун ҳужжатлари билан жорий этилади ва мамлакатнинг барча ҳудудларида ундирилади.
Бошқа маҳаллий солиқлар ва йиғимлар эса Қорақалпоғистон Республикаси, вилоятлар хамда Тошкент шаҳар давлат ҳокимиятлари томонидан жорий этилади
Маҳаллий солиқлар ва йиғимлар ставкаларининг энг юқори миқдорлари
Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланади.
6. Маҳаллий бюджетнинг Республика бюджетидаги улуши. Минтақаларга ажратиладиган субвениялар.
Маҳаллий бюджетнинг Республика бюджетидаги улуши. Минтақаларга ажратиладиган субвениялар.
Солиқ кодексида барча солиқлар турлари системалаштирилиб, улардан ҳар бирининг ҳаракат қилиш шартлари аниқланган. Тўғри солиқларда солиқ тўлашнинг бир қанча режимлари кўзда тутилади:
-

• 
  асосий хўжалик субъектлари фойда солиғини тўлайдилар;
  

-

• 
  кичик корхоналар учун солиқ тўлаш шартлари соддалаштирилган бўлиб, улар учун ягона солиқ жорий этилган;
  

-

• 
  савдо ва умумий овқатланиш корхоналари ялпи даромад солиғи тўлайдилар;
  

-

• 
  банклар, суғурта ташкилотлари, видео салонларга - даромад солиғи тўлайдилар.
  

Кейинги йилларда минтақалар маҳаллий бюджетларининг республика бирлаштирилган бюджетидаги улуши ортиб бормоқда. Бу кўрсаткич даромадлар бўйича 71,4%ни, харажатлар бўйича эса 67,2%ни ташкил этди.

Маҳаллий бюджетларнинг харажатларида хўжалик субъектларини ривожлантириш учун воситалар ажратиш кўзда тутилмайди. Бу эса, янги корхоналар ташкил этиш, аҳолини иш билан таъминлаш, истеъмол ва экспортбоп маҳсулотлар ишлаб чиқариш ва шулар орқали маҳаллий бюджетни янада тўлдириш имкониятларидан тўла фойдаланмасликка, бу ишларга бошқарув органларининг бефарқ муносабатда бўлишига олиб келади.
http://fayllar.org