Министерство высшего и среднего специального образования СНГ

 
188- rasm. Lampani o’chirish. 
          
 

---

220 
 
  
4.2. Proteus dasturida amaliy mashg’ulotlar.  
Amaliy mashg’ulot №1
 
Mavzu. Proteus dasturini o'zgartirish. Passiv komponentlarni xossalarini 
o’rganish uchun grafiklarni ko’rish, R, C, L komponentlarni taqdiq qilish.
 
Elektronika    mutaxassisligi  kop’chilik  shahsiy  kompyuter  va  pereferiya 
qurilmalarini  tarkibiga  kiruvchi.qurilmalarni  ishlarini  bilishni  taqozo  qiladi. 
Bizni  vazifamiz  “g’ishtchalar”  ni  o’rganish,  ya’ni  komponentlarni  ulardan 
kompyuter va unga ulanuvchi barcha qismlarni o’rganishdan  iborat. 
Maqsad:  turli  komponentlarda  sodir  bo’ladigan,  kuchlanish,  tok,  qarshilik    va 
sig’im  va  induktivlikga  bog’liq  bo’lgan  sxemalarni  qurish.  VAX  ni  –  volt  – 
amper  xarakteriskalarini  o’rganish  va  bilimlar  asosida  ularni  sxemalarini 
yig’ish.  
Proteus  sxemotexnik  modellash  tizimini  o'zlashtirishdan  boshlaymiz. 
Proteus  ikki qismdan iborat bo’ladi (1- rasm):  
 
ISIS — elektron sxemalarni modellash va sintezi dasturi  
  
 
va ARES — bosma palatalarni ishlab chiqish dasturi.  
189- rasm. ISIS va ARES dasturlari. 

---

221 
 
  
Bizga “amaliy elektronika va raqmli sxemotexnikaga faqat ISIS moduli kerak.  
Ishni borishi. 
 
Menyu orqali ishga tushurish yo’li bilan ISIS dasturini ishga tushiramiz.  
LAB1 sxemasini taqdiq qilishimiz bizga kerak.   
LAB1  ilovadagi  amaliy  mashg’ulotlar  menyusidan  LAB1.zip  saytdan  faylni 
ko’chirib olamiz.   
Faylni ochilishida Proteus sxemani ko’ramiz. Sxema tirik va ishlaydigan. Birinchi 
mashg’ulotda  biz  sxemani  yig’maymiz  tayyoridan  foydalanamiz.  Sxema 
o’zgarmas  tok  ta’minot  manbayidan  V1=12V  SW1,  uzib  ulagichidan,  L2 
cho’g’lanma  lampa  R1rezistor  (qarshilik)  1000  Om  R1  induktivlik,  C1 
kondesatoridan iborat (2- rasm). 
 
 
 
 
 
 
    
         
 
190- rasm. LAB1 faylining ko’rinishi. 
     Endi Proteus ni o’rganamiz uni imkonioyatlarini va grafigini quramiz.  
         Chap  anjom  panelida 
Graph  Mode
,  tugmasi  bor  uni  bosib  kursor 
yordamida  kerakli  o’lchamdagi  darchani  chizamiz  –  sichqonchani  chap 
klavishini shaqillatib ishchi maydonda amalni boshlaymiz, ikkinchi shaqillatish 
o’lchamlarni  qayd  etadi.  Diagramma  boshqa  komponentlar  kabi  xossalarga 
ega, ularni dialog darchalarini grafik darchasidan ajratgandan keyin tushadigan 
menyudan tanlash mumkin (191- rasm).  
C1
 
1000
 
B1
 
12
 
V
 
SW1
 
SW 1 SW
 
R1
 
1000
 
+88.8
 
Amps
 
L2
 
240
 
L1
 
100
 
 
 

---

222 
 
  
  
 
 
 
 
 
 
 
                                                191 - rasm. Diagrammani yoqish. 
       Sichqonchani  olib  keling  chap  tugmasini  shaqillatib    Edit  Propertes  ni  192-
rasmdan tanlaymiz.  
 
 
192- rasm. Edit Propertes (xususiyatlarni tanlash).