Министерство высшего и среднего специального образования Республики Узбекистан


Psixik taraqqiyot qonuniyatlari va etakchi faoliyat turlari



Download 6,45 Mb.
bet313/489
Sana31.12.2021
Hajmi6,45 Mb.
#235803
1   ...   309   310   311   312   313   314   315   316   ...   489
Bog'liq
Yangi Umumiy Majmua

Psixik taraqqiyot qonuniyatlari va etakchi faoliyat turlari

Vazifa: Psixik rivojlanish qonuniyatlarining mazmuni hamda turli Yosh davrlaridagi etakchi faoliyat turlarini ko‘rsating. Bunda quyida keltirilgan jadvalning birinchi ustuniga kiritilgan bandlar tartib raqamini uchinchi (bo‘sh) ustunga ikkinchi ustunda keltirilgan tushunchalar ro‘parasida ularga mos javob variantlari o‘rin egallaydigan qilib joylashtrish talab qilinadi.







1-ustun

2-ustun

3-ustun


Psixik rivojlanish qonuniyatlarining mazmuni


1

Psixik rivojlanish davomida turli psixik funksiyalar taraqqiyotining notekis kechishi


Kumulyativlik qonuniyati




2

Nisbatan sust rivojlangan psixik funksiyalar vazifasining qisman boshqa funksiyalar tomonidan bajarilishi

Geteroxronlik qonuniyati




3

Psixik funksiyalarning o‘zraro aloqadorlikda taraqqiy etishi


Senzitivlik qonuniyati




4

Psixik rivojlanishning muayyan davri ma’lum psixik funksiyalar rivojlanishi uchun qulay davr bo‘lishi

Kompensatsiya qonuniyati




5

Psixik rivojlanish davomida psixik funksiyalar va xususiyatlardagi o‘zgarishlarning to‘planib borishi


Integratsiya qonuniyati




Turli Yosh davrlarida etakchi faoliyat turlari


1

Syujetli-rolli o‘yin


Go‘daklik davri




2

O‘quv faoliyati


Ilk bolalik davri




3

Predmetli-manipulyativ faoliyat


Maktabgacha Yosh davri




4

Intim-shaxsiy muloqot


Kichik maktab Yoshi




5

Bevosita emotsional muloqot


O‘smirlik davri




Amaliy mashg’ulot

12-mavzu Amaliy mashg’uloti .Ontogenezning ilk bosqichlarida insonning psixik rivojlanishiga xos xususiyatlar

3.1Vazifa: Turli Yosh davlarida inson shaxsining rivojlanishida etakchi jarayonlarning nisbati qanday bo‘lishini belgilang. Bunda quyidagi jadvalda ko‘rsatilgan har bir davr uchun uch xil variantdagi nisbatdan to‘g‘ri bo‘lganini qoldirib boshqa ikki ortiqcha variant ustidan chizib qo‘yish talab qilinadi.

Yosh davrlari

SHaxs rivojlanishidagi etakchi jarayonlar nisbati

Ilk bolalik Yoshi

Maktabgacha Yosh

Kichik maktab Yoshi


individualizatsiya >

adaptatsiya



adaptatsiya >

individualizatsiya



integratsiya >

individualizatsiya



O‘rta

maktab


Yoshi

individualizatsiya >

adaptatsiya



adaptatsiya >

individualizatsiya



integratsiya >

individualizatsiya



Katta

maktab


Yoshi

individualizatsiya >

adaptatsiya



adaptatsiya >

individualizatsiya



integratsiya >

individualizatsiya



Amaliy mashg’ulot



13-Mavzu amaliy mashg’uloti: Maktabgacha Yosh davrida psixik rivojlanish xususiyatlari
4.1Vazifa: Maktabgacha Yosh davridagi psixik rivojlanish uchun xos bo‘lgan xususiyatlarni belgilang. Bunda quyidagi jadvalda keltirilgan jumlalarda tushirib qoldirilgan fikrni har bir jumla ostida ko‘rsatilgan variantlar orasidan topib, to‘g‘ri variantni ochiq qoldirish ikki noto‘g‘ri variant ustidan esa chizib qo‘yish talab qilinadi.



1.Ontogenezdagi psixik rivojlanish davomida eng avval ... paydo bo‘ladi


qoydali o‘yin


predmetli o‘yin

rolli o‘yin

2.Qoydali o‘yinlar bolalarda ... ning rivojlanishi uchun o‘ta muhim ahamiyatga egadir


qiziqishlar


dunyoqarash

irodaviy sifatlar

3.Maktabgacha Yosh davrida taxminan 4 Yoshdan boshlab ...


bolalar shakllarning konturini ajrata oladi

emotsiyalar ambivalentligi hodisasini tushuna oladi

chin va namoyish etilayotgan emotsiyalarni ajrata oladi

4.Maktabgacha Yoshda yaqqol namoyon bo‘ladigan tafakkur egotsentrizmi asosan ... gacha deyarli butunlay yo‘qolib ketadi

8-9 Yosh


12-14 Yosh

16-18 Yosh

5.Maktabgacha Yoshdagi bolaning o‘ziga unchalik qiziq bo‘lmagan topshiriqni uzoq vaqt bajarishga qodirligi uning maktab ta’limiga ... jihatdan tayyorligini bildiradi

intellektual


emotsional

sotsial

6.Muvaffaqiyatga intilish motivatsiyasida gender farqlar taxminan ... Yoshdan namoyon bo‘la boshlaydi

3-4 Yosh


5-6 Yosh

7-8 Yosh

7.Rejisyorlik o‘yini ... ning bir turi bo‘lib hisoblanadi


predmetli o‘yin


syujetli-rolli o‘yin

didaktik o‘yin

8.Rasm chizishda maktabgacha Yoshdagi bolalar ... dan keyingina rangni narsa-buyumlarning muhim belgisi sifatida ishlata boshlaydi

2 Yosh


4 Yosh

6 Yosh

9.Maktabgacha Yoshdagi bolalarning agressiv harakatlarida 3 Yoshdan 5 Yoshgacha ...


vokal harakatlar kamayadi va motor harakatlar kuchayadi

vokal harakatlar kuchayadi va motor harakatlar kamayadi

vokal harakatlar ham, motor harakatlar ham kamayadi

10. ... dan qo‘rqish maktabgacha Yosh davrida paydo bo‘ladi


notanish odamlar

qorong‘ulik

o‘lim


Amaliy mashg’ulot



14-mavzu Amaliy mashg’ulot:Kichik maktab Yoshi davrida psixik rivojlanish xususiyatlari
5.1Vazifa: Kichik maktab Yoshi davri uchun xos psixologik xususiyatlarni ko‘rsating. Bunda quyida berilgan jadvalning har bir bandidagi ikki xil mulohazadan to‘g‘risini aniqlab, javob maydonida unga mos katakchani ochiq qoldirish, noto‘g‘ri fikrga mos bo‘lgani ustidan chizib qo‘yish talab qilinadi.




Kichik maktab Yoshiga xos xususiyatlar haqidagi mulohazalar

Javob maydoni



1


a)o‘quv faoliyatida dastlab ijtimoiy motivlar ustun bo‘ladi

a

b) o‘quv faoliyatida dastlab bilish motivi ustun bo‘ladi

b



2


a)ko‘rgazmali-obrazli tafakkur tarkib topadi

a

b)so‘z-mantiqiy tafakkurning tarkib topadi

b



3


a)xulq-atvorda impulsivlikning ortadi

a

b)xulq-atvorda impulsivlikning kamayadi

b



4


a)do‘stlashish motivlari orasida tashqi motivlarning roli ortadi

a

b)do‘stlashish motivlari orasida tashqi motivlarning roli kamayadi

b



5


a)borish ta’qiqlangan joylarga qiziqish ortadi

a

b)borish ta’qiqlangan joylarga qiziqish kamayadi

b



6


a)bilish jarayonlarida ixtiyoriylik ortadi

a

b)bilish jarayonlarida ixtiyoriylik pasayadi

b



7


a)tanbehni tengdoshlar orasida og‘ir qabul qilish kuzatiladi

a

b)tanbehni tengdoshlar orasida jiddiy qabul qilmaslik kuzatiladi

b



8


a)emotsiyalar ambivalentligi hodisasini tushunish kuzatiladi

a

b)emotsiyalar ambivalentligi hodisasini tushunmaslik kuzatiladi

b



9


a)o‘ziga-o‘zi beradigan baho pedagogik bahoga bog‘liq bo‘ladi

a

b) o‘ziga-o‘zi beradigan baho pedagogik bahoga bog‘liq bo‘lmaydi

b




10

a)tafakkurda konservatsiya xususiyati shakllangan bo‘ladi

a

b)tafakkurda konservatsiya xususiyati shakllanmagan bo‘ladi

b

Amaliy mashg’ulot



15-mavzu Amaliy mashg’uloti:O‘smirlik davrida psixik rivojlanish xususiyatlari
6.1Vazifa: O‘smirlik davridagi psixik rivojlanishga xos xususiyatlarni belgilang. Bunda quyida keltirilgan jadvalda ko‘rsatilgan qaysi psixologik xususiyatlarning rivojlanishi o‘smirlik davrida kuchayishini, qaysilarining rivojlanishi esa aksincha susayishini tegishli xususiyat keltirilgan satr va “kuchayadi”, “susayadi” jumlalari kiritilgan ustunlar o‘zaro kesishgan joyga biror belgi qo‘yish talab qilinadi.




O‘smirlik davrida rivojlanishi kuchayadigan yoki susayadigan xususiyatlar

Kuchayadi

Susayadi

1

Bolada xarakter aksentuatsiyasining vujudga kelish ehtimoli





2

Bolaning tengdoshlar referent guruhidagi komforlik darajasi





3

Bola mexanik xotirasining rivojlanishi





4

Boladagi affiliatsiya ehtiyoji





5

Boladagi o‘quv faoliyatiga nisbatan qiziqish





6

Bolaning kattalar bilan muloqot ehtiyoji





7

Boladagi avtonomiyaga bo‘lgan ehtiyoj





8

Bola shaxsi rivojlanishida adaptatsiya jarayonining darajasi





9

Bola so‘z-mantiqiy tafakkurining rivojlanishi





10

Bola uchun o‘qituvchi mavqeining irradiatsiya darajasi





11

Boladagi kattalik hissi







12

Bolaning o‘quv faoliyatida yaxshi baho olishga qiziqish darajasi







Amaliy mashg’ulot



16-mavzu amaliy mashg’ulot:Ilk o‘spirinlik davrida psixik rivojlanish xususiyatlari
7.1Vazifa: Ilk o‘spirinlik davri uchun xos psixologik xususiyatlardagi jinslararo tafovutlarni ko‘rsating. Bunda qo‘yidagi jadvalda keltirilgan xususiyatlarning qaysilari ilk o‘spirinlik davrida ko‘proq o‘g‘il bolalarga, qaysilari qiz bolalarga xos bo‘lishini aniqlab, jadvalga kiritilgan javob maydonining tegishli qismlari (o‘g‘il bolalar va qiz bolalar uchun ajratilgan maydonlar) da muayyan

xususiyatning tartib raqamiga muvofiq keluvchi raqamli katakchaga biror belgi qo‘yish talab qilinadi.




Ilk o‘spirinlik davrida o‘g‘il va qiz bolalarga xos bo‘lgan psixologik xususiyatlar


1

O‘zi kabi jinsga mansub odamlar orasidan do‘st tanlash ehtimolining pasayishi, ammo tanishlar sonining ortishi

2

Do‘st sifatida tengdoshlardan keyingi o‘rinda Yoshi kattaroq odamlarga ko‘proq ixtiyor berilishi

3

SHaxsiy kundaliklarda emotsional kechinmalar tavsifining nisbatan katta o‘rin egallashi

4

Jinslararo munosabatlarda ma’naviy yaqinlik ehtiyojining nisbatan kechroq etilishi

5

Haqiqiy do‘stlikning mavjudligiga nisbatan optimistik munosabat darajasining ortishi

6

Kasb tanlashda shaxsiy imkoniyatlarga nisbatan tanqidchanlik darajasiningning yuqoriroq bo‘lishi

7

Kasbiy orientatsiyada ijtimoiy-gumanitar va badiiy yo‘nalishlarning ustunlik qilishi

8

YAxshi ko‘riladigan o‘qituvchining insonni tushunish qobiliyati otaning shunday qobiliyatidan yuqoriroq baholanishi

9

Kelajakda tanlanadigan kasbga nisbatan qo‘yiladigan talablar darajasining yuqori bo‘lishi

10

Bilish sohasidagi qiziqishlarda aniqlik va differensiatsiyaning nisbatan yuqori bo‘lishi



Javoblar maydoni



O‘g‘il bolalar



Qiz bolalar


1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

6

7

8

9

10

Amaliy mashg’ulot




Download 6,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   309   310   311   312   313   314   315   316   ...   489




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish