Министерство высшего и среднего специального образования Республики Узбекистан

2 -ilova

Ekspert guruhlar ish natijalarini baholash mezonlari

Mezonlar	Maks. ball	Guruh natijalarini baholash
		1	2	3	4	5
Axborotning to‘liqligi	3 b.
Axborotning grafik shaklda ifoda etilishi	1 b.
Guruhning faolligi	1 b.
Ballarning maksimal summasi, jami	5 b.

3-ilova

Hozirgi zamon psixologiyasining tuzilishi va tadqiqot metodlari mavzusi yuzasidan anagramma

R

E

T

E

D

N

E

Y

R

O

M

E

T

A

M

I

N

I

Z

M

X

I

S

P

O

D

O

Y

A

Y

I

G

O

L

O

I

O

L

L

O

G

I

P

S

I

X

O

F

I

Z

G

O

A

K

M

E

E

T

N

O

P

S

A

Y

I

I

G

O

L

O

G

O

L

O

X

I

E

T

I

Y

A

E

M

P

I

Y

A

M

A

R

K

G

N

L

K

I

R

E

G

E

N

E

T

I

K

D

O

O

N

G

I

T

S

P

E

R

I

M

E

N

N

A

L

D

U

Y

K

P

E

R

S

E

P

T

A

K

A

Z

O

O

E

R

T

E

M

O

T

O

E

M

Sh

A

S

P

O

N

G

P

I

T

E

L

O

G

I

Y

I

X

P

R

I

N

S

T

S

A

Y

I

G

O

L

O

1. Determinizm	9. Genetik
2. Metodologiya	10. Donalash
3. Neyropsixologiya	11.Perseptometr
4. Psixofiziologiya	12. Eksperiment
5. Etnopsixologiya	13. Ong
6. Marketing	14. Prinsip
7. Emperik	15. Zoopsixologiya
8. Longityud	16. Test
	17. Akmeologiya

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Hozirgi zamon psixologiyasining tadqiqot metodlarini ko‘rsating?
   
2. 
   Psixologiyaning fanlar tizimida tutgan o‘rnini qanday izohlaysiz?
   
3. 
   A.V.Petrovskiy bo‘yicha psixologiya sohalarini tasnifini keltiring?
   

4. Kuzatish metodlar xakida ma’lumot bering.

5. Eksperiment metodi xakida ma’lumot bering.

6. Yordamchi metodlarga izox bering.

1. 
   Hozirgi zamon psixologiyasining fanlar tizimida tutgan o‘rni
   
2. 
   Hozirgi zamon psixologiyasining tamoyillari
   
3. 
   Hozirgi zamon psixologiyasining tarmoqlari
   

Darsning maqsadi: hozirgi zamon psixologiyasining tuzilishi va tarmoklari bo‘yicha olgan bilim, ko‘nikma va malakalarini mustahkamlash, psixologiya fani va uning sohalari, fanlar tizimida tutgan o‘rni, tuzilish tarmoqlari haqida o‘qib-o‘rganish orqali talabalarda milliy g‘ururni tarbiyalash; seminarda talabalarning faolligini ta’minlash.

O‘quv faoliyati natijalari:

1.Hozirgi zamon psixologiyasining fanlar tizimidagi o‘rniga doir fikrlarini tahlil qilishga doir bilim, ko‘nikma va malakalarga ega bo‘ladi.

2.Hozirgi zamon psixologiyasining tamoyillari borasidagi g‘oyalarni izohlash malakasiga ega bo‘ladi.

3.Hozirgi zamon psixologiyasining tuzilishi, tarmoqlari yuzasidan bilim, ko‘nikma, malakalarni tarkib toptirish.

O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasida muammoning qo‘yilishi:

Ta’lim berish usullari: Og‘zaki bayon qilish, aqliy hujum, FSMU texnologiyasidan iborat.

Ta’lim berish shakllari: Nazariy mashg‘ulot, muammoli ta’lim elementlarini o‘z ichiga olgan noan’anaviy dars.

Ta’lim berish vositalari: O‘quv qo‘llanma, proyektor, markerlar, ekspert topshiriqlari Talabalarni mashg`ulot bo`yicha baholash mezonlari:

1.Adabiyotlar bilan ishlash va konspekt qilish -1 ball

2.Individual va guruh bilan ishlash – 1 ball

O`quv jarayonida savollarga javob berish dasturi.

Birinchi savolda: hozirgi zamon psixologiyasining tuzilishi va tarmoklari bo‘yicha olgan bilimni mustahkamlash, psixologiya fani va uning sohalari, fanlar tizimida tutgan o‘rni haqida tushuncha berish.

Ikkinchi savolda: Hozirgi zamon psixologiya fanining tuzilishi, aniq faoliyatni o‘rganuvchi sohalari; umumiy psixologiya, qiyosiy psixologiya; har turli faoliyat sohalaridagi kishilar psixikasini o‘rgatuvchi tarmoqlari haqida tushuncha beriladi va umumiy psixologiya batafsil ta’riflanadi.

Uchinchi savolda: Psixologiya fanining prinsiplari tushuntiriladi psixologiyaning determinizm, tarixiylik prinsipi, ong va faoliyatning birligi; nazariya bilan amaliyotning birligi; shaxsiy yondashish prinsiplari haqida tushuncha beriladi.

Kutiladigan natijalar:

O‘qituvchi. Mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirishiga erishish. Talabalar faolligini oshirish. Talaba–yoshlar ongi va qalbida olijanob maqsad va muddaolar hosil qilish. Har tomonlama barkamol insonlarni voyaga yetkazish hamda jamiyatimiz manfaatlariga mos avlodni tarbiyalash.

Amaliy mashg’ulotlar

Talaba. Yangi psixologik bilimlarni egallaydi. Guruh o‘rtasidagi munosabatlarni va jamoa bo‘lib ishlashni o‘rganadi. Dunyoqarashi kengayadi. Olgan bilimlarini amaliyotga tabiq etishni o‘rganadi. Talaba bugungi kun ko‘p omilli shaxs bo‘lib shakllanishi asosida o‘zida psixologik bilimlarni shakllantiradi. Jamiyat, xalqiga do‘stlari bilan o‘zaro munosabatga kirishishni o‘rganadi, oilasiga atrof muhitga ijobiy ta’sir ko‘rsatishini anglab yetadi hamda ularga qarshi ijobiy fikr bildirishni ham o‘rganadi.

1-ilova.

“Klaster” grafigi asosida o‘quvchining hozirgi zamon psixologiyasi tarmoqlari

tizimlashtirish

1-topshiriq

Determinizm

Tamoyil

Ong va faoliyat birligi

2
Aniq faoliyatni o’rganuvchi psixologiya sohalari

-topshiriq.



3-ilova

“FSMU” strategiyasi.

Fikr
Sabab
Misol
Umumlashtirish

Amaliy mashg’ulotlar

1. 
   Psixologiyaning asosiy tamoyillarini ularning izohlari bilan juftlang:
   

№	Psixologiya tamoyillari				№		Mazmuni
1	Determinizm				A		Psixikani to‘g‘ri tushunish va uni ong orqali anglash fikrlash va faoliyat.
2	Ong va faoliyat birligi				B		Ong va faoliyat bir butunlikni tashkil qilmaydi. Ong insonning ichki rejasini tuzib beradi.
3	Psixika-ongni faoliyatda rivojlanishi				C		Psixika-hayot sharoiti bilan bog‘liqlikni anglatib tashqi sharoitlar o‘zgarishi bilan o‘zgaradi.
Javob:		1 -	2 -	3 -

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Hozirgi zamon psixologiyasi fanining tamoyillarini sanang?
   
2. 
   Determinizm tamoyilining mohiyatini izohlang?
   
3. 
   Ong va faoliyat birligi tamoyilini izoxlab bering?
   
4. 
   Hozirgi zamon psixologiyasining tuzilishi tarmoqlari xususida fikr yuriting?
   

Asosiy adabiyotlar:

1. 
   David G.Myers. “ Psychology” Michigan USA: Worth Publishers.: 2011.
   
2. 
   A.X.yugay, N.A.Mirashirova «Obщaya psixologiya» T. TGPU, 2014.
   
3. 
   Ivanov I., Zufarova M. “Umumiy psixologiya”. O‘z.FMJ., 2008.
   
4. 
   Xaydarov F.I., Xalilova N. “Umumiy psixologiya”. T.: “Fan va texnologiyalar” markazining bosmaxonasi : 2009.
   
5. 
   G’oziev E.G’. “Ontogenez psixologiyasi”.-T.: Noshir. 2010.
   

Nishonova Z.T., Alimbaeva Sh.T., Sulaymonov M. “Psixologik xizmat”.T. “Fan va texnologiyalar” nashriyoti 2014 y.

Amaliy mashg’ulotlar

Mavzu: Xulq-atvorning psixofiziologik

Reja:

1. Xulq-atvorning psixofiziologik asosi

2. Psixik xususiyat va holatlarning neyropsixologik asoslari

3.Psixikaning muhit va a’zolar tuzilishiga bog‘liqligi

4.Inson va hayvon psixikasining rivojlanishi

Tayanch iboralar: Nerv tizimi, neyronlar, akson, dendrit, miya, endokrin tizimi, instinkt, onglilik va ongsizlik.

Darsning maqsadi: psixika va ongning taraqqiyoti mavzusi bo‘yicha olgan bilim, ko‘nikma va malakalarini mustahkamlash; inson psixikasining rivojlanish bosqichlari va uning xarakterli xususiyatlari o‘qib-o‘rganish orqali talabalardarning seminar mashg`ulotida faolligini ta’minlash.

Uquv jarayonini amalga oshirish texnologiyasida muammoning quyilishi:

Ta’lim berish usullari: Munozara, suhbat, tezkor-so‘rov

Ta’lim berish shakllari: Ommaviy, guruhlarda ishlash

Ta’lim berish vositalari: O‘quv qo‘llanma, proyektor, markerlar, ekspert topshiriqlari Talabalarni mashg`ulot bo`yicha baholash mezonlari:

1.Adabiyotlar bilan ishlash va konspekt qilish -1 ball

2.Individual va guruh bilan ishlash – 1 ball

Dars davomida savollarga javob berish dasturi.

Birinchi savolda: Psixik xususiyat va holatlarning neyropsixologik asoslari mohiyatini ochib berish

Ikkinchi savolda: Psixikaning muhit va a’zolar tuzilishiga bog‘liqligi haqida ma’lumot berish

Kutiladigan natijalar:

O‘qituvchi. Mavzuni qisqa vaqt ichida barcha talabalar tomonidan o‘zlashtirishiga erishish. Talabalar faolligini oshirish. Talaba yoshlar ongi va qalbida olijanob maqsad va muddaolar hosil qilish. Har tomonlama barkamol insonlarni voyaga yetkazish hamda jamiyatimiz manfaatlariga mos avlodni tarbiyalash.

Talaba. Yangi psixologik bilimlarni egallaydi. Guruh o‘rtasidagi munosabatlarni va jamoa bo‘lib ishlashni o‘rganadi. Dunyoqarashi kengayadi. Olgan bilimlarini amaliyotga tabiq etishni o‘rganadi. Talaba bugungi kun ko‘p omilli shaxs bo‘lib shakllanishi asosida o‘zida psixologik bilimlarni shakllantiradi. Jamiyat, xalqiga do‘stlari bilan o‘zaro munosabatga kirishishni o‘rganadi, oilasiga atrof muhitga ijobiy ta’sir ko‘rsatishini anglab yetadi hamda ularga qarshi ijobiy fikr bildirishni ham o‘rganadi.

1-ilova.

“Klaster” grafigi asosida o‘quvchining psixika va ongning taraqqiyoti mavzusi bo‘yicha bilimlarini tizimlashtirish

1-topshiriq

Determinism

Psixikaning rivojlanish bosqichlari

Ong va faoliyat birligi










Amaliy mashg’ulotlar

2-topshiriq

Hayvonlarning intellectual xatti-xarakatlari


Amaliy mashg’ulotlar

4.Mavzu Ong taraqqiyoti va ongsizlik

Reja

1 Instinklar.

2Ongning paydo bo`lishi va uning taraqqiyoti.

3.Onglilik va ongsizlik.

«BIRGALIKDA O‘QIYMIZ» TEXNIKASI
Birgalikda o‘qish: o‘quv guruhi kichik guruhlarga bo‘linadi. Har bir kichik guruh o‘rganilayotgan mavzuning ma’lum bir sohasida ekspert bo‘ladi va bosh-qalarni o‘rgatadi.

Har bir guruhning maqsadi boshqa barcha guruhlar ishtirokchilari mavzu savollarini to‘la hajmda egallab olishdan iborat.

«Birgalikda o‘qiymiz» texnikasidan foydalangan
holda guruhlarda ishni tashkil etish jarayonining tuzilishi

1. Bilim darajasiga qarab 3-5 kishidan iborat bo‘lgan har xil turdagi guruhlar tuziladi.

ê

2. Har bir guruhga bitta topshiriq beriladi –umumiy mavzuning bir qismi, uning ustida butun o‘quv guruhi ish olib boradi hamda tayanchlar – ekspert varaqlari – taqdim etiladi.

ê

3. Har bir guruh ichida umumiy topshiriq taqsimlanadi.

ê

4. Hamma yakka tartibdagi topshiriqni bajaradi.

ê

5. Barcha guruh a’zolarining mini-ma’ruzalari tinglanadi. Umumiy natija (butun ekspert varag‘i bo‘yicha savollar javobi)ni shakllantiradi va uni taqdimotga tayyorlashadi.

ê

6. 
   Spiker yoki guruh barcha a’zolari birgalikda bajargan ish natijalarini taqdimot
   
7. 
   
   
8. 
   
   
9. 
   
   
10. 
    
    
11. 
    
    
12. 
    
    
13. 
    Etishadi
    
14. 
    
    
15. 
    
    

Amaliy mashg’ulotlar

16. 
    .
    

2-ilova


Ekspert guruhlar ish natijalarini baholash mezonlari

Mezonlar	Maks. ball	Guruh natijalarini baholash
		1	2	3	4	5
Axborotning to‘liqligi	3 b.
Axborotning grafik shaklda ifoda etilishi	1 b.
Guruhning faolligi	1 b.
Ballarning maksimal summasi, jami	5 b.

1. 
   Tropizm turlarini ularning ma’nosi bilan juftlab yozing:
   

№						№
1	Gidrotropizm-					A	Tirik organizmlarning namlik, suv ta’siri ostida harakat qilishi.
2	Xemotropizm-					B	Tirik organizmlarning issiqlik ta’siri ostida harakat qilishi.
3	Gemotropizm-					C	Tirik organizmlarning quyosh nuri ta’siri ostida harakat qilishi.
4	Barotropizm-					D	Tirik organizmlarning yorug‘lik ta’siri ostida harakat qilishi.
5	Termotropizm-					E	Tirik organizmlarning havo bosimi ta’siri ostida harakat qilishi.
6	Fototropizm-					F	Tirik organizmlarning fizik-kimyoviy muhit ta’siri ostida harakat qilishi.
Javob:		1 -	2 -	3 -	4 -			5 -	6 –

Amaliy mashg’ulotlar

Nazorat uchun savollar:

1. 
   Psixikaning filogenetik taraqqiyoti nimalar bilan belgilanadi?
   
2. 
   Hayvonlarning hatti-harakat tiplariga nimalar kiradi?
   
3. 
   Sensor bosqich va uning xarakterli xususiyatini ko‘rsating?
   
4. 
   Perseptiv bosqich va uning xarakterli xususiyatini ko‘rsating?
   
5. 
   Intellektual bosqich va uning xarakterli xususiyatini ko‘rsating?
   
6. 
   Psixikaning muhit va a’zolar tuzilishiga bog‘liqligini izohlang?
   

Asosiy adabiyotlar:

1. 
   David G.Myers. “ Psychology” Michigan USA: Worth Publishers.: 2011.
   
2. 
   A.X.yugay, N.A.Mirashirova «Obщaya psixologiya» T. TGPU, 2014.
   
3. 
   Ivanov I., Zufarova M. “Umumiy psixologiya”. O‘z.FMJ., 2008.
   
4. 
   Xaydarov F.I., Xalilova N. “Umumiy psixologiya”. T.: “Fan va texnologiyalar” markazining bosmaxonasi : 2009.
   
5. 
   G’oziev E.G’. “Ontogenez psixologiyasi”.-T.: Noshir. 2010.
   

Nishonova Z.T., Alimbaeva Sh.T., Sulaymonov M. “Psixologik xizmat”.T. “Fan va texnologiyalar” nashriyoti 2014 y.

Amaliy mashg’ulotlar

5.Mavzu: Diqqat-sezgi

Reja:

1. Diqqat haqida umumiy tushuncha.

2. Diqqatning fiziologik asoslari.

3. Diqqatning turlari.

4. Diqqatning xususiyatlari.

5 Sezgilar haqida umumiy tushuncha.

6. Sezgining nerv-fiziologik asosi

7. Sezgi turlari.

8. Sezgilarning asosiy qonuniyatlari
Tayanch tushunchalar:Diqqat, ixtiyoriy diqqat va ixtiyorsiz diqqat, parishonhotirlik, diqqatning barqarorligi, diqqatning ko‘chuvchanligi, hajmi, kengligi, chalg‘ishi.

Darsning maqsadi va vazifalari: dars jarayonida o‘rganilayotgan mavzuning talablaridan kelib chiqqan holda talabalarga diqqat haqida umumiy tushuncha, diqqatning fiziologik asoslari, diqqatning turlari, diqqatning xususiyatlari kabi tushunchalarni o`zlashtirishdan iborat.

O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasida muammoning qo‘yilishi:

Uslubi. Og‘zaki bayon qilish, suhbat–munozara, aqliy hujum, Nima uchun?, Klaster texnologiyalaridan iborat.

Shakli. Nazariy mashg‘ulot, muammoli ta’lim elementlarini o‘z ichiga olgan noan’anaviy dars.

Vosita. Tarqatma materiallar, ko`rgazma qurollari, testlar asosida.

Talabalarni mashg`ulot bo`yicha baholash mezonlari:

1.Adabiyotlar bilan ishlash va konspekt qilish -1 ball

2.Individual va guruh bilan ishlash – 1 ball

O‘quv topshiriq:

1-ilova

Amaliy mashg’ulotlar

“Nima uchun?” texnikasidan foydalanib “Nima uchun bilish jarayoni diqqatni o‘rganishimiz kerak?” savolini yechish.

1-topshiriq
«Nima uchun?» «Nima uchun?» «Nima uchun?»
1. Sezgilar haqida umumiy tushuncha.

2. Sezgining nerv-fiziologik asosi

3. Sezgi turlari.

4. Sezgilarning asosiy qonuniyatlari

Nima uchun diqqatning fiziologik asoslari, turlari va xususiyatlarini

bilishimiz kerak?








«Nima uchun?» «Nima uchun?»

2-topshiriq

2-ilova

Klaster” grafigi asosida o‘quvchining diqqat mavzusiga doir bilimlarini tizimlashtirish

Amaliy mashg’ulotlar




3-ilova

Quyidagi berilgan diqqat turlari va diqqat xususiyatlarini ajratib jadvalga joylashtiring:

1. 
   ixtiyoriy diqqat 2) diqqatning barqaror bo‘lishi 3) ixtiyoriydan keying diqqat 4) diqqatning bo‘linishi 5)ko‘chuvchan diqqat 6) ixtiyoriydan keyingi diqqat 7) diqqatning ko‘lami 8) diqqatning kuchi 9) ixtiyosiz diqqat
   
2. 
   
   

Diqqat	Javob raqamlar
Diqqat turlari
Diqqat xususiyatlari

Amaliy mashg’ulotlar

Diqqat mavzusi yuzasidan anagramma

D	I	Q	Q	A	T	D	R	E	F	L	O
I	X	T	I	Y	O	R	I	S	K	E	R
D	N	I	I	Q	Z	I	Y	I	X	T	I
I	V	I	D	U	A	S	R	O	Y	I	E
X	U	S	U	S	L	Q	B	A	R	Q	N
T	T	A	Y	I	S	K	R	O	R	A	T
A	X	I	S	T	O	O	P	A	K	B	A
K	O`	CH	U	V	CH	A	U	L	I	O`	T
S	E	N	S	O	R	SH	I	N	I	L	S
T	M	O	T	O	R	X	O	T	I	R	I
P	A	R	I	SH	O	N	A	K	I	L	Y
D	O	M	I	N	A	N	T	T	U	SH	A

1. Diqqat	9. Ko`chuvchanlik
2. Refleks	10. Bo`linish
3. Ixtiyoriy	11. Sensor
4. Ixtiyorsiz	12. Motor
5. Individual	13. Orientirovka
6. Xususiyat	14. Dominanta
7. Barqaror	15. Tush
8. Taxistoskop	16. Parishonxotirlik

Nazorat savollar:

1. 
   Diqqat tushunchasining mohiyatini izohlang?
   
2. 
   Diqqatning fiziologik asosini nima tashkil qiladi?
   
3. 
   Diqqat turlarini ko‘rsating?
   
4. 
   Diqqatning xususiyatlarini ajratib ko‘rsating?
   
5. 
   Parishonxotirlik tushunchalarining mazmuni nimalarda ko‘rinadi?
   
6. 
   Jahon psixologiyasida diqqat nazariyalari xususida nimalarni ayta olamiz?
   

Asosiy adabiyotlar:

1. 
   David G.Myers. “ Psychology” Michigan USA: Worth Publishers.: 2011.
   
2. 
   A.X.yugay, N.A.Mirashirova «Obщaya psixologiya» T. TGPU, 2014.
   
3. 
   Ivanov I., Zufarova M. “Umumiy psixologiya”. O‘z.FMJ., 2008.
   
4. 
   Xaydarov F.I., Xalilova N. “Umumiy psixologiya”. T.: “Fan va texnologiyalar” markazining bosmaxonasi : 2009.
   
5. 
   G’oziev E.G’. “Ontogenez psixologiyasi”.-T.: Noshir. 2010.
   

Darsning asosiy tushuncha va atamalari: Sezgi, analizator, EKSTERORETSEPTIV SEZGILAR, INTERORETSEPTIV SEZGILAR, PROPRIORETSEPTIV SEZGILAR sezgining chegaralari, sezgi qonuniyatlari, adaptatsiya, SINESTEZIYA, SENSIBILIZATSIYA akkomodatsiya.

Darsning maqsadi va vazifalari: dars jarayonida o‘rganilayotgan mavzuning talablaridan kelib chiqqan holda talabalarga sezgilar haqida umumiy tushuncha, sezgi turlari, sezgilarning

Amaliy mashg’ulotlar

asosiy qonuniyatlari kabi tushunchalarini tushuntirishdan iborat. Shu bilan birga bahs va munozaralar davomida yoshlar ruhiyatida shaxsiy e’tiqodlarini shakllantirib, Vatan tuyg‘usini hosil qilish va tarbiyalashdan iborat.

O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasida muammoning qo‘yilishi:

Uslubi. Og‘zaki bayon qilish, suhbat–munozara, «Blits-so‘rov», Klaster texnologiyalaridan iborat.

Shakli. Nazariy mashg‘ulot, muammoli ta’lim elementlarini o‘z ichiga olgan noan’anaviy dars.

Vosita. Tarqatma materiallar Talabalarni mashg`ulot bo`yicha baholash mezonlari:

1.Adabiyotlar bilan ishlash va konspekt qilish -1 ball

2.Individual va guruh bilan ishlash – 1 ball

O‘quv topshiriq:

O‘qituvchi «Blits-so‘rov» savollarini beradi, jadval so‘rov vaqtida to‘ldiriladi.

Mashg‘ulot savollariga javob berish dasturi.

Birinchi savolda: Sezgilar haqida umumiy tushuncha, sezgilarning fiziologik asoslari, analizatorlar haqida to‘liq tushuncha beriladi. retseptorlar, introretseptorlar ekstroretseptorlar va proprioretseptorlar to‘risida fikr yuritiladi.

Ikkinchi savolda: Sezgi turlari, ko‘rish, xid bilish, eshitish, tam bilish, teri tuyg‘u, statik sezgilar, Organik sezgilarto‘g‘risida tushuncha beriladi.

Uchiinchi savolda: Sezgilarning asosiy qonuniyatlari adaptatsiya ,sinesteziya sensibilizatsiya va sezgi chegaralari absolyut va nisbiy hamda farq chegaralari haqida fikr yuritiladi.
Savollarga javob bering 1-ilova

№	Savollar	Javoblar
1.	Bilish jarayonlari nima?
2.	Sezgi va uning turlarini sanab bering?
3.	Sezgi qonuniyatlarini va ularning xususiyatlarini tushuntirib bering
4.	Adaptatsiya nima?
5.	Sezgi chegaralarini sanab bering?
6.	Sezgilarning rivojlanishini va har turli sezgilarningo‘zaro bog‘liqligini aniq misollarda ko‘rsatib bering?

Amaliy mashg’ulotlar



2-ilova
.

“Klaster” grafigi asosida o‘quvchining sezgi mavzusiga doir bilimlarini tizimlashtirish

1-topshiriq

Reseptor

Sezgi

Analizator

3- ilova

Analizator apparatiga nimalar kiradi? Ularni ketma-ketlik ko‘rinishida yozing.





Amaliy mashg’ulotlar

Quyidagi ta’riflarga mos sezgi turlarini aniqlang

№	Ta’riflar	Sezgi turlari
1	Tashqi muhitdagi narsa va hodisalarning xususiyatlarini aks ettirishgamoslashgan hamda retseptorlari tananing sirtqi qismida joylashgan sezgilar
2	Ichki tana a’zolari holatlarini aks ettiruvchi hamda retseptorlari ichki tana a’zolarida, to‘qimalarda joylashgan sezgilar
3	Tanamiz va gavdamizning holati hamda harakatlari haqida ma’lumot (axborot, xabar) beruvchi muskullarda, bog‘lovchi paylarda, mushaklarda joylashgan sezgilar

statik sezgilar hamda organik sezgilarni ajratib yozing.

№	statik sezgilar	Organik sezgilar
1
2
3

1. 
   Og‘irlik
   
2. 
   Og‘riq
   
3. 
   chanqoq
   
4. 
   Qarshilik
   
5. 
   organlar harakati
   
6. 
   noxush tuyg‘ular
   

Sezgi qonuniyatlarini unga mos ta’rif bilan birlashtiring.

№	Sezgi qonuniyatlari				Mazmuni
1	salbiy moslashish			A	Boshqa analizator faoliyati ta’sirida analizator sezuvchanligining o‘zgarishi
2	sezgilarning o‘zaro ta’siri			B	qo‘zg‘alish ta’sirida boshqa analizatorlarga xos bo‘lgan bir xil sezgi analizatorining hosil bo‘lishi
3	ijobiy moslashish			C	seskantiruvchining davomli ta’sirida sezgining to‘liq g‘oyib bo‘lishi
4	Sensibilizatsiya			D	kuchsiz seskantiruvchi ta’sirida sezuvchanlikning oshishi
5	Sinesteziya			E	Analizatorlarning o‘zaro ta’sirlashishi, hamda, muntazam mashqlar natijasida sezuvchanlikning oshishi
Javoblar:		1-	2-		3-	4-	5-

Amaliy mashg’ulotlar

Nazorat savollar:

1. 
   Sezgi tushunchasining mazmunini izohlang?
   
2. 
   Sezgilarning nerv fiziologik asoslari nimalar bilan belgilanadi?
   
3. 
   Sezgi qanday asosga ko‘ra klasifikatsiya qilingan?
   
4. 
   Sezgilarning turlarini sanang?
   
5. 
   Sezgi sohasidagi qonuniyatlarni izohlang?
   
6. 
   Psixologiya fanida sezgi nazariyalarining mohiyatini izohlang?
   

Asosiy adabiyotlar:

1. 
   David G.Myers. “ Psychology” Michigan USA: Worth Publishers.: 2011.
   
2. 
   A.X.yugay, N.A.Mirashirova «Obщaya psixologiya» T. TGPU, 2014.
   
3. 
   Ivanov I., Zufarova M. “Umumiy psixologiya”. O‘z.FMJ., 2008.
   
4. 
   Xaydarov F.I., Xalilova N. “Umumiy psixologiya”. T.: “Fan va texnologiyalar” markazining bosmaxonasi : 2009.
   
5. 
   G’oziev E.G’. “Ontogenez psixologiyasi”.-T.: Noshir. 2010.
   

Nishonova Z.T., Alimbaeva Sh.T., Sulaymonov M. “Psixologik xizmat”.T. “Fan va texnologiyalar” nashriyoti 2014 y.

Mavzu: Idrok va xotira

Reja:

1. Idrok haqida tushuncha

2. Idrokning nerv fiziologik asoslari.

3. Idrokning qonuniyatlari.

4. Idrok turlari

5.Xotira haqida umumiy tushuncha.

6Xotira jarayonlari.

7Xotira turllari.

8Xotira tasavvurlari va qonuniyatlari.

TAYANCH IBORALAR: idrok, appersepsiya, illyuziya, vaqtni idrok etish, fazoni idrok etish, harakatni idrok etish, figura, fon.

Darsning maqsadi va vazifalari: dars jarayonida o‘rganilayotgan mavzuning talablaridan kelib chiqqan holda talabalarga idrok haqida tushuncha, idrokning nerv fiziologik asoslari, idrokning qonuniyatlari haqida idrok jarayonini tushuntirishdan iborat.

O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasida muammoning qo‘yilishi:

Uslubi. Og‘zaki bayon qilish, aqliy hujum, Insert, Baliq skeleti texnologiyalaridan iborat.

Shakli. Nazariy mashg‘ulot, muammoli ta’lim elementlarini o‘z ichiga olgan noan’anaviy dars.

Vosita. O‘quv qo‘llanma, proyektor, markerlar.

Talabalarni mashg`ulot bo`yicha baholash mezonlari:

1.Adabiyotlar bilan ishlash va konspekt qilish -1 ball

2.Individual va guruh bilan ishlash – 1 ball

O‘quv topshiriq:

Insert usulida jadvalni to‘ldirish.

Insert qoidasi.

1. Mavzu matnini o‘qib, matnning chetiga quyidagi belgilarni qo‘yib chiqing:

V – bilaman

+ – men uchun yangi ma’lumot.

- – men bilgan ma’lumotni inkor qiladi.

? – noaniq (aniqlashtirish talab qiladigan) qo‘shimcha ma’lumot.

1. 
   Olingan natijalarni jadval shaklida rasmiylashtiring.
   

Amaliy mashg’ulotlar

1-ilova

Mavzu savollari	V	-	+	?
“Idrok”, “Appersepsiya” tushunchasi, ma’no va mohiyati va bu tushunchalarning ahamiyati.
Idrok qonuniyatlari.
Idrok illyo‘ziyalari.
Idrokning yangi qirralari va o‘quvchilarda rivojlanishi.

O‘quv topshiriq:

“Baliq skeleti” texnikasi asosida “ Idrok va uning fiziologik asoslarini tushuntirib bering?” savoliga javob beriladi. Ushbu texnologiya kata muammolarning yechimini topishga qaratilgan. Yuqori qismida muammolar turi yozilsa, pastki qismida esa muammolarni tasdiqlovchi dalillar yoziladi.

2 -ilova

“Nima uchun bilish jarayoni bulgan idrokni o’rganamiz, va o’rganishimizdan maqsad nima?”

3-ilova

«Qanday?» diagrammasini qurish qoidalari



4-ilova

Amaliy mashg’ulotlar

Nazorat savollar:

1. 
   Idrok tushunchasining mohiyatini ko‘rsating?
   
2. 
   Idrokning nerv fiziologik asoslarini ko‘rsating?
   
3. 
   Idrokning murakkabligi nimalardan ko‘rinadi?
   
4. 
   Idrokda kuzatish va kuzatuvchanlikning mohiyati nimalarda ko‘rinadi?
   
5. 
   Idrokda illyuziya va gallyusinatsiya hodisalarini izohlang?
   
6. 
   Idrokning tasnifini izohlang?
   

Asosiy adabiyotlar:

1. 
   David G.Myers. “ Psychology” Michigan USA: Worth Publishers.: 2011.
   
2. 
   A.X.yugay, N.A.Mirashirova «Obщaya psixologiya» T. TGPU, 2014.
   
3. 
   Ivanov I., Zufarova M. “Umumiy psixologiya”. O‘z.FMJ., 2008.
   
4. 
   Xaydarov F.I., Xalilova N. “Umumiy psixologiya”. T.: “Fan va texnologiyalar” markazining bosmaxonasi : 2009.
   
5. 
   G’oziev E.G’. “Ontogenez psixologiyasi”.-T.: Noshir. 2010.
   

Nishonova Z.T., Alimbaeva Sh.T., Sulaymonov M. “Psixologik xizmat”.T. “Fan va texnologiyalar” nashriyoti 2014 y.

Darsning asosiy tushuncha va atamalari: diqqat, diqqatning ko`chishi, diqqatning bo`linishi, diqqatning hajmi, diqqatning barqarorligi, diqqatning kengligi, ixtiyoriy diqqat, ixtiyorsiz diqqat, parishonxotirlik.

Darsning maqsadi va vazifalari: dars jarayonida o‘rganilayotgan mavzuning talablaridan kelib chiqqan holda talabalarga xotira haqida umumiy tushuncha, xotira jarayonlari, xotiraning turlari, xotira tasavvurlari kabi tushunchalarini yanada kengroq tununtirishdan iborat.

O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasida muammoning qo‘yilishi:

Uslubi. Og‘zaki bayon qilish, aqliy hujum, «Kaskad», Klaster texnologiyalaridan iborat.

Shakli. Nazariy mashg‘ulot, muammoli ta’lim elementlarini o‘z ichiga olgan noan’anaviy dars.

Vosita. O‘quv qo‘llanma, proyektor, markerlar Talabalarni mashg`ulot bo`yicha baholash mezonlari:

1.Adabiyotlar bilan ishlash va konspekt qilish -1 ball

2.Individual va guruh bilan ishlash – 1 ball

1-ilova

«Kaskad» texnikasi

Ushbu texnologiya g‘oyalar tizimini ishlab chiqishga ko‘mak beradi:

Asosiy maqsadi: aniq va ijodiy fikrlash qobiliyatini faollashtirish.

Bilish

jarayoni sifatida xotiraning eng muhim xususiyatlari va turlarini ta’riflang?

















Amaliy mashg’ulotlar

2-ilova.

“Klaster” grafigi asosida o‘quvchining xotira mavzusiga doir bilimlarini tizimlashtirish
1-topshiriq

Xotira tasavvurlari

Xotira

Assosiasiya

2-topshiriq

Xotira jarayonlari

3- ilova

Xotiraning psixologik mexanizmini to‘g‘ri joylashtiring.

3
1

2

5

4

7

6

1. 
   Eslash
   
2. 
   Takrorlash
   
3. 
   Unutish
   
4. 
   Doimiy saqlashga o‘tkazish
   
5. 
   Sensor saqlash
   
6. 
   Qisqa muddatli xotira
   
7. 
   Uzoq muddatli xotira
   

Amaliy mashg’ulotlar

2- topshiriq

Esda olib qolish va unitish tiplariga ko‘ra xotiraning quyidagi tiplarini ketma - ketligini ifodalagan holda tegishli raqamlarni kataklarga yozing.
1)Sekin esda qoldirib tez unitish; 2) Tez esda qoldirib tez unitish; 3) Sekin esda qoldirib sekin uitish; 4) Tez esda qoldirib sekin unitish ;






Nazorat savollar:

1. 
   Xotira tushunchasining mazmuni nimalarda ko‘rinadi?
   
2. 
   Xotiraning nerv-fiziologik asosini nimalar tashkil qiladi?
   
3. 
   Xotira turlarining mohiyatini ko‘rsating?
   
4. 
   Xotira jarayonlari mohiyatini izohlang?
   
5. 
   Xotira tasavvurlarining o‘rnini qanday izohlaysiz?
   
6. 
   Xotira borasidagi tadqiqotlarga misol keltiring
   

Asosiy adabiyotlar:

1. 
   David G.Myers. “ Psychology” Michigan USA: Worth Publishers.: 2011.
   
2. 
   A.X.yugay, N.A.Mirashirova «Obщaya psixologiya» T. TGPU, 2014.
   
3. 
   Ivanov I., Zufarova M. “Umumiy psixologiya”. O‘z.FMJ., 2008.
   
4. 
   Xaydarov F.I., Xalilova N. “Umumiy psixologiya”. T.: “Fan va texnologiyalar” markazining bosmaxonasi : 2009.
   
5. 
   G’oziev E.G’. “Ontogenez psixologiyasi”.-T.: Noshir. 2010.
   

Nishonova Z.T., Alimbaeva Sh.T., Sulaymonov M. “Psixologik xizmat”.T. “Fan va texnologiyalar” nashriyoti 2014 y.

Amaliy mashg’ulotlar

7.Mavzu: Xayol va taffakkur

Reja:

1. 
   Hayol haqida tushuncha.
   
2. 
   Hayol jarayonlarining fiziologik asoslari
   
3. 
   Hayol jarayonlarining analitik -sintetik xarakteri.
   
4. 
   Hayol turlari.
   
5. 
   Hayol jarayonining asosiy xususiyatlari.
   
6. 
   .Tafakkur haqida tushuncha.
   
7. 
   .Tafakkurning nerv fiziologik asoslari.
   
8. 
   .Tafakkur operatsiyalari.
   
9. 
   .Tafakkur turlari.
   
10. 
    .Tafakkur sifatlari.
    

Tayanch tushunchalar: Hayol, agglyutinatsiya, giperbolizatsiya, aksentuasiya, ixtiyorsiz xayol, ixtiyoriy xayol, tiklovchi, ijodiy xayol, orzu, shirin xayol, tush ko`rish, galyutsinatsiya.Tafakkur,analiz, sintez, taqqoslash, abstraktsiyalash, umumlashtirish, konkretlashtirish, sistemalashtirish, klassifikatsiyalash, tushuncha, hukm, xulosa, induktiv, deduktiv, analodik xulosa chiqarish

Darsning maqsadi va vazifalari: dars jarayonida o‘rganilayotgan mavzuning talablaridan kelib chiqqan holda talabalarga hayol haqida tushuncha, hayol jarayonining asosiy xususiyatlari, hayol turlari, hayol jarayonlarining analitik va sintetik xarakteri, hayol jarayonlarining fiziologik asoslari kabi fenomenlarni tushuntirishdan iborat. Shu bilan birga bahs va munozaralar davomida yoshlar ruhiyatida hayol jarayonini tushuntirib, Vatan tuyg‘usini hosil qilish va tarbiyalashdan iborat.

Amaliy mashg’ulotlar

O‘quv jarayonini amalga oshirish texnologiyasida muammoning qo‘yilishi:

Uslubi. Og‘zaki bayon qilish, suhbat–munozara, Klaster texnologiyasi va “Bilaman, bilmoqchiman, bildim” texnologiyalaridan iborat.

Shakli. Nazariy mashg‘ulot, muammoli ta’lim elementlarini o‘z ichiga olgan noan’anaviy dars.

Vosita.O‘quv qo‘llanma, proyektor, markerlar.

Talabalarni mashg`ulot bo`yicha baholash mezonlari:

1.Adabiyotlar bilan ishlash va konspekt qilish -1 ball

2. Individual va guruh bilan ishlash – 1 ball

Mavzu yuzasidan savollarga javob berish dasturi.

Birinchi savolda: xotira tasavvurlari va hayoliy tasavvurlarni qiyoslab, ularning farqi tushuntiriladi: hayol protsessiga tarif beriladi; hayolning fiziologik asosi tushuntiriladi.

Ikkinchi savolda: ixtiyoriy, ixtiyorsiz hayol, tasavvur hayoli, ijodiy hayol haqida tushuncha beriladi. Hayol protsesslarining maxsus turi sifatida orzu haqida tushuncha beriladi va uning ijodiy hayoldan farqli tomonlari yoritiladi.

Uchinchi savolda: hayol obrazlarini yaratishning asosiy usullari: kichikni kattalashtirish, kattani juda kichiklashtirish, agglyutinatsiya, tipiklashtirish kabilar haqida tushuncha berilishi kerak.

To‘rtinchi savolda: hayolning shaxsning boshqa psixik jarayonlari va xususiyatlari bilan bog‘liqligi; kishining aqli bilan hayoli o‘rtasida bog‘liqlik mavjud ekanligi; hayolning shaxs irodaviy sifatlari va hissiyotlari bilan bog‘liqligi; hayolning xususiyatlari shaxsning ma’naviy qiyofasi to‘g‘risida hukm chiqarish uchun imkon bera olishi mumkinligi haqida tushuncha berib ketish kerak.

Beshinchi savolda: hayol protsessining san’at, me’morchilikdagi, texnikaviy va ilmiy ijodiyotdagi, badiy faoliyat, pedagogik faoliyat va boshqa sohalardagi ahamiyati ochib berilishi kerak. 1-ilova

“Klaster” grafigi asosida o‘quvchining xayol mavzusiga doir bilimlarini tizimlashtirish

1-topshiriq

Xayol tasavvurlari

Xayol

Fantaziya












2-topshiriq.

Xayol jarayonlari

Amaliy mashg’ulotlar

2-ilova

B/B/B jadvali