Министерство высшего и среднего специального образования Республики Узбекистан



Download 6,73 Mb.
bet59/304
Sana28.09.2021
Hajmi6,73 Mb.
#187395
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   304
Bog'liq
2019 УМУМИЙ МАЖМУА

Ongning uchinchi xossasiga asosan ong yordami bilan odamning maqsadni ko’zlash faoliyati ta'minlanadi. Faoliyat maqsadlarini yaratish ongning vazifasiga kiradi. Bunday faoliyat motivlari yuzaga keladi va chamalab ko’riladi, irodaviy qarorlar qabul qilinadi, harakatlarni bajarish yo’llari hisobga olinadi.

Ongning to’rtinchi xossasiga asosan turli munosabatlardan ongli ravishda turli his-tuyg’ular yuzaga keladi. Ong kishilar munosabatlarining yig’indisidir.

Ong yuzaga kelishining asosiy sharti, vositasi tildir. Psixikaning eng quyi darajasi ongsizlikdir. Ongsizlik - bu shunday psixik jarayonlar va hodisalar yig’indisiki, unda inson o’z xatti-harakatlariga javob bermaydi, anglamaydi. Bunga tush ko’rish, ba'zi patologik hodisalar, alaxlash, gallyusinasiya kabilar kiradi. Xulosa qilib aytganda, psixologiya hayot faoliyatining o’ziga xos shakli bo’lib, psixik rivojlanishning qonuniyat va mexanizmlarini o’rganuvchi fandir. Psixologiya fanining asosiy vazifasi psixik hodisalarni o’rganish va ilmiy asoslashdir. Psixik hodisalar ma'lum qonuniyatlarga bo’ysunadi. Psixologiya shunday qonuniyatlarni mohiyatini ochishga, ularni tarkib topishi va rivojlanishini o’rganishga qaratilgandir. Ushbu qonuniyatlarni bilish, ularni boshqarish, tashkil etish, ta'lim-tarbiya jarayonini to’g’ri olib borishga yordam beradi.

Odam ongining ayrim tomonlari va fuksiyalari tarixdan taraqqiy qilib kelgan. Kishilarda faqat ularning o’ziga xos bo’lgan, ehtiyojlar vujudga keldi va taraqqiy etdi.

Ehtiyoj odamning kun kechirishi, yashashi va kamolga yetishi uchun zarur narsalarning hammasi demakdir.

Odam yashash, hayot kechirish uchun o’z ehtiyojlarini qondirishi lozim.

Ehtiyoj hayvonlarda ham bor. Ammo hayvonlarda faqat biologic, tug’ma ehtiyojlar bo’ladi, ovqatlanish, o’z – o’zini himoya qilish, naslqoldirish ehtiyojlari bor, xolos. Odamda bu biologik ehtiyojlardan tashqari, yana yuksak ehtiyojlar – bilish ehtiyojlari, ijtimoiy, ma’naviy, estetik va boshqa shu kabi ehtiyojlar bor. Bu ehtiyojlar tug’matug’ma ehtiyojlar emas, ular tarixan taraqqiy etgan. Ijtimoiy zot bo’lgan odamning biologik ehtiyojlari ham tarixiy taraqqiyot jarayonida sifat jihatdan tubdan o’zgargan.

Kishilarning ehtiyojlari ijtimoiy tuzum shakllarining taraqqiyotiga qarab o’zgaradi.

Tarixda odam miyasi taraqqiy etishi bilan birga sezgi ko’ruv, eshituv, tuyg’u organlari, ayniqsa, yuksak kamolotga erishdi. Odam musiqani, nafis suratlarni va boshqa san’at asarlarini idrok etishga qodir bo’ldi. Qo’l asosiy mehnat organi bo’lish bilan birga asosiy tuyg’u organi ham bo’lib qoldi.

Odamning tarixiy taraqqiyotida uning idroki va xotira faoliyati ham takomillashib va sifat jihatidan o’zgarib turdi. Tashqi dunyodagi narsa va hodisalarni anglab – bilib, shu bilan birga kengroq va chuqurroq idrok etadigan bo’ldi, o’z faoliyatidagi tajriba mahsulini anglab – bilib esda qoldiradigan va undan anglab – bilib foydalanish qobiliyatiga ega bo’ldi.

Shubha yo’qki, odam psixikasi bilan eng yuksak taraqqiy etgan xayvonniig psixikasi o’rtasida juda katta tafovut mavjuddir. Masalan, hayvonlarning «tili» bilan odamntsig tilini bir-biriga taqqoslab bo’lmaydi. Hayvon o’z qabiladoshlariga muayyan, bеvosita vaziyat bilan chеklangan hodisalar xaqida faqat xabar bеrishigina mumkin bo’lgai bir paytda kishi til vositasida boshqa odamlarga o’tmish, hozirgi payt va kеlajak xaqida axborot bеrishi, ularga sotsial tajribani еtkazishi mumkin.

Insoniyat tarixida til tufayli aks ettirish imkoniyatlarining qayta qurilishi yuz bеrdi: borliq kishi miyasida yanada ravshan aks etadi. Alohida xar bir kishi til tufayli jamiyatning ko’p asrlik tajribasida orttirilgan tajribadan foydalanadi, u o’zi shaxsan hеch qachon uchratmagan hodisalar haqidagi bilimlarga ega bo’lishi mumkin. Bundan tashqarp, til kishiga ko’pla6 hissiy taassurotlarning mazmuni to’g’risida o’ziga xisob bеrish imkoniyatiny yaratdi.

Hayvonlarning «tili» bilan odamning tili o’rtasidagp tafovut tafakkurdagi tafovutni xam bеlgilaydi. Bu shu narsa bilan izohlanadiki, alohida xar bir psixik funktsiya boshqa funktsiyalarning o’zaro ta’sirida rivojlanadi.

Tadqiqotchilar o’tkazgan ko’plab ekspеrimеntlar yuksak taraqqiy etgan hayvonlarga faqat amaliy tafakkur (Pavlovning iborasi bilan aytganda, «qo’l» tafakkuri) xosligini,Ongning va voqеlikni aks ettirishning ongga xos shakllanishi rivojlanishi bilan birgalikda shaxs sifatida odamning o’zi ham o’zgarmoqda.


Download 6,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   304




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish