Ministerium für hoch- und sekundäre sonderbildung der republik usbekistan urgench staatliche universität fakultät für ausländische filologie abschlussqualifikation projektarbeit

1-rasm Polvon darvoza

2-rasm Polvon darvoza

3-rasm Polvon darvoza



4-rasm Polvon darvoza



5-rasm Ota hovuz, Xiva.

6-rasm Tosh hovli saroyi



7-rasm Tosh hovli saroyi

8-rasm Tosh hovli saroyi

9-rasm Tosh hovli saroyi



10-rasm Tosh hovli saroyi

11-rasm Tosh hovli saroyi



12-rasm Tosh hovli saroyi



13-rasm. Tosh hovli saroyi yodgorligi



14-rasm Tosh hovli saroyi



15-rasm Tosh hovli saroyi


XULOSA
Dunyoning qadimiy shaharlaridan biri, xalqaro sayyohlik markazlardan biri sanalgan Xiva bejiz ochiq osmon ostidagi muzey sifatida e’tirof etilmagan. Shahar hududida miloddan avvalgi VI – V asrlardan XX asr boshlarigacha bo‘lgan davrlarga taalluqli 122 dan ortiq arxeologik yodgorliklar va me’moriy obidalar saqlanib qolgan va ular Davlat muhofazasiga olingan. Ayniqsa Xiva shahrining Ichan-Qal’a qismi Markaziy Osiyoda saqlanib qolgan birdan bir butun boshli shahar-yodgorlik bo‘lib, uning o‘tmishidagi taqdiri, me’moriy obidalari dunyoning eng qadimgi madaniy voha – Xorazmning tarixiy, madaniy taraqqiyoti bilan chambarchas bog‘likdir. Polvon qori savdo uyi XX asr boshida Muhammad Ya’qub bazzoz (gazlama sotuvchisi) tomonidan Xiva shahrida aholi yashash uyi shaklida cho‘bkori (nigirik) uslubida qurdirgan. Bino katta do‘kon bo‘lib, asosan gazlama matohlar sotilgan bo‘lsada, tarixiy manbalarning ma’lumot berishicha, bu erda Evropadan keltirilgan buyumlar ham sotilgan. Jumladan, Germaniyada chiqarilgan “Zinger” tikuv mashinalari, Xitoy va Rossiya chinni buyumlari ham ko‘p miqdorda shu do‘konda sotilgan. Bugungi kunda imorat ta’mirdan chiqqan. Unda “Ichan-Qal’a” Davlat muzey-qo‘riqxonasining Axborot markazi va kitob do‘koni joylashgan.
Ma’lumki, bugungi kunda Xiva shahri xususan, shaharning qadimiy qismi hisoblangan “Ichon qal’a” davlat muzeyi qo’riqxonasi hududida turizmni rivojlantirish va xorijlik mehmonlarga ko’rsatilayotgan xizmatlar sifatini hamda, muzey qo’riqxonasi hududida istiqomat qiluvchi mahalliy aholining maishiy turmushini yaxshilash, shaharning ichida komunikatsiya, ichimlik va oqova suvlar, gaz ta’minoti tizimlarini yangilash ishlari olib borilmoqda. Shunga ko’ra xozirda, muzey qo’riqxonasi hududida hukumat qarori bilan mavjud eski ichimlik va oqova suv tizimlari yer tagidan qazib olinib ularni tubdan yangilash ishlari olib borilmoqda. Mazkur qurilish yangilash ishlarida tuproq ostida yotgan ming yillik osori-atiqalar, madaniy yodgorliklarga zarar yetkazmaslik maqsadida olib borilayotgan arxeologik tekshiruv ishlarida Xorazm Ma’mun akademiyasi “Ijtimoiy-gumanitar fanlar” bo’limi ilmiy xodimlari Dilmurod Bobjonov va Shohruxmirzo Ismoilov muntazam ravishda ishtirok etib kelishmoqda. Kuni kecha Xiva shahrining “Ichon qal’a” davlat muzey qo’riqxonasi hududidagi ta’mirlash ishlari chog’ida bundan bir necha yillar oldin yopib tashlangan quduq og’zi ochildi. Biroq, uning noan’anaviy ko’rinishi turli xil farazlarga sabab bo’lmoqda. Chunki, bu quduq boshqa suv quduqlari kabi pastdan tepaga torayib ketmasdan uning barcha qismida diametri bir xil ya’ni, 2,60 sm ni tashkil qiladi. Chuqurligi 5,60 sm ga teng. Qadimgi an’anaga ko’ra quduqning asosi ya’ni fundament qismiga Xorazm sharoitida ko’p uchrovchi daraxt, tut yoki gujumdan yog’och poydevor o’rnatilgan. Yog’ochning qalinligi 16 sm atrofida. Quduq devorlariga 25x25x6 sm o’lchamdagi pishgan g’isht nozik did bilan terilgan. G’ishtlar yuzasida rombsimon belgilar mavjud. Quduq taxminan bundan 100-150 yil oldin qurilgan.
Bir qarashda qadimda nima maqsadda foydalanilganligini tahmin qilish mushkul bo’lgan quduq haqida xozircha ikki xil faraz bor.
Birinchi faraz, XX asr boshida quduqqa yaqin joyda Polvon qori savdo uyi qurilgan. O’z navbatida, qurilishda suvga bo’lgan ehtiyoj sabab mazkur quduq qazilgan va undan suv olish maqsadida ishlatilgan. Quduq uchun ishlatilgan g’ishtlar bugungi kungacha juda yaxshi holda saqlangan va ular shakli, o’lchami jihatidan o’sha davrlarda madrasalar qurilishida ishlatilgan g’ishtlar bilan bir xil. Bundan xulosa qilishimiz mumkinki, haqiqatdan quduqning yoshi aynan Polvon qori savdo uyi qurilgan davrga borib taqaladi va so’ngi 100-150 yilga borib taqaladi. Lekin shuni ham aytish joizki, o’sha davrlarda poytaxt shaharning atrofida asosan ma’muriy binolar joylashgan maydoni markazida quduq qazilishi va undan turli ehtiyojlar uchun suv olinishi biroz notabiiy holat.