Mineralogiya

Xromshpinelid-dunit-garsburgit formatsiyalariga mansub mineral. Xromshpinelidlar ba`zan olivindan oldin, ba`zan undan ozroq keyin yuzaga keladi. Bu guruhga oid minerallarning barchasi tabiatda bir xil sharoitda hosil bo`ladi va ularning tashqi belgilari bir-biriga o`xshab ketadi, shunga ko`ra ularni bir-birlaridan kimyoviy tahlilsiz ajratib bo`lmaydi. Dunit-garsburgit formaciyalaridagi xromit minerallari quyidagi asosiy mineral turlaridan iborat: xromit FeCr₂O₄, magnoxromit-(Mg,Fe)Cr₂O₄ alumoxromit - Fe(Cr,AI)₂O₄, xrompikotit-(Mg,Fe)(Cr,AI)₂O₄. Bulardan ko`proq uchraydiganlari xromshpinelidlar bo`lib, tarkibdagi xrom oksidning miqdori ancha o`zgaruvchan-18% dan 62% gacha. Xromshpinelidlar deyarli o`taasos jinslar tarkibida tarqoq donalar holida va shuningdek uya, linza, ustinsimon, shaklli yaxlit uyumlar holida uchraydi. Bular bilan doimo och yashil serpentin, xromli xlorit, ba`zan zumrad yashil rangli granatlar bilan uchraydi. Xromshpinelidlar bilan platina minerallari ham birga uchraydi.

Piroksenlarning ushbu formatsiyada ikki turi-rombik (enstatit, gipersten va bronzit) va monoklin (diopsid-gedenbergit qatori) ishtirok etadi. Rombik piroksenlar yaqqol o`zining shaklida uchraydi. Monoklinallar esa ular oralarida yoki chekka qismlarini ishg`ol etadi.

Serpentin-olivin hisobiga o`zgarishi natijasida yuzaga keladi va o`z navbatida quyidagi xillar-antigorit va lizarit ba`zan tolasimon xrizotil yuzaga keladi.

Platinoidlar-poliksen xili tarkibida temir miqdori –5-12% mis-0,5-12%, iridiy-7%, osmiy iridiy-15%. Bundan tashqari iridiyli platina (iridiy miqdori 10-30%) uchraydi. Platina minerallari biroz magnitli xususiyatiga ega.

Platinaning minerallari oz miqdorda xromshpinelidlar orasida, aksariyat qismi formatsiyalarga mansub bo`lgan piroksenlardan keyin yuzaga keladi. Ushbu formatsiyalarga mansub bo`lgan platinaning boshqa xillari–misli platina kuprumplatina (Cu-10-12%), nikeli platina (Ni-3-5%) turlari birga hosil bo`ladi. Yuqorida bayon etilgan minerallar bilan birga kam miqdorda oltingugurtning temir, mis, nikel va boshqa birikmalarini uchratish mumkin. Demak, dunit-garcburgitli formatsiyalari oralarida joylashgan xrom, platina ma`dan konlariga mansub minerallardan- olivin (Fo_90-95 Fa_10-5), xromshpinelidlardan iridiy va osmiyli xillari bo`lishi mumkin.