Minerallar

Minerallarning ulanish tekisligi kristall donalarning xaqiqiy yoki bo`linishi mumkin bo`lgan yonlariga parallev muayyan kristallografik yuzalar buyicha ajralish xususiyati, kristallangan muxitning bu xususiyati uning faqat ichki tuzulishi bilan bog`liq bo`lib, bir m-lning o`zi uchun o`sha m-lning tashqi qiyofasi bilan bog`lik bo`lmagan xolda yuzaga keladi.
Ulan. tekisliklari quyidagi 5 ta bosqichli shkalaga bo`linadi:

1. 
   Ulan tekisligi o`ta mukammal (slyudalar xloridlar);
   
2. 
   Ulanish tekisligi mukammal (kaltsiy golinit va golituz va boshqalar);
   
3. 
   Ulanish tekisligi o`rtacha mukammal (dala shpatlari, magniy, kaltsiyli silikatlar);
   
4. 
   Ulanish tekisligi nomukammal (apatet kassitrit, oltingugurt);
   
5. 
   Ulanish tekisligi o`ta mukammal bo`lgan, xaqiqatda ulanish tekisligi yuq. (korund, magnitet, platina va boshqalar).
   

Minerallarning sinishi – minerallar maydalanganda sinish deb ataluvchi silliq yoki notekis yuzalar xosil bo`ladi. Sinishning 4 ta ko`rinishi mavjud:

1. 
   Chig`anoqsimon sinish yuzasi chig`anoqlarga o`xshaydi.
   
2. 
   Gadur - budur sinish.
   
3. 
   Ilmoksimon sinish.
   
4. 
   Tuproqsimon sinish – sinishi yuzasi chang bilan qoplangan o`xshaydi.
   

Minerallrning qattiqligi - minerallarning tashqi mexanik ta`sirga qarshilik ko`rsatishi. Moos shkalasidagi bir mineralning boshqa mineral bilan tirnalish bilan aniqlanadi. Etalon sifatida MOOS shkalasiga 10 ta mineral qabul qilingan minerallarning 1 dan 10 balgacha ortib boradi.
O`rganilayotgan mineral etalondagi minerallar bilan tirlanishiga qarab ularning qattiqligi o`rnatiladi. Masalan: mineral kaltsiyni tirnaydi o`zi esa flyurid bilan tirlanadi. Demak uning qattiqligi 3 va 4 oralig`ida bo`ladi. Shuningdek minerallarning qattiqligi MOOs shkalasada minerallar aniqlanmasdan, taxminan ham o`rnatilishi mumkin. 1 –2 qattiqlikka ega bo`lgan minerallar bilan tirnalmaydi. 5 – qattiqligi 3 ga teng bo`lganlari mis tanga bilan tirnaladi, qattiqligi 4 –5 ga teng bo`lgan shishani tirnamaydi va qattiqli 6-8ga teng bo`lgan minerallar shishani tirnaydi.