Milliy meros va qadriyatlar

Termiz davlat unikersiteti Iqtisodiyot va turizm fakultetining “Milliy meros va qadriyatlar” mavzusida yig‘ilish
BAYONNOMASI


Qatnashdilar: Iqtisodiyot va turizm fakulteti Yoshlar ishlari bo’yicha dekan o’rinboasri O.Aliyarov, Iqtisodiyot va turizm fakulteti tyutorlar jamoasi hamda talabalar.


KUN TARTIBI:

1. 
   Milliy meros va qadriyatlari” mavzusida davra suhbati.
   

Kun tartibidagi birinchi masala yuzasidan Iqtisodiyot va turizm fakulteti tyutori O.Aliyarov kirish so‘zi bilan davrani ochib berdi va o‘z so‘zida «Qadriyat» tushunchasi - juda keng tushuncha bo`lib, uning bir qismi - 
ma`naviy qadriyatlardir. Milliy-ma`naviy qadriyatlar - «milliylik», «Ma`naviyat» 
«qadriyat» tushunchalari kesishgan nuqtada jamlangan ijtimoiy hodisalarni o`z ichiga
oladi. «Milliy ma`naviy qadriyatlar» tushunchasiga quyidagicha ta`rif berish 
mumkin: Muayyan millat vakillari uchun zarur va ahamiyatli, aziz va ardoqli bo`lgan, 
manfaati va maqsadlariga xizmat qiladigan ma`naviy boyliklar, amallar va tamoyillar
g`oyalar va me`yorlar milliy ma`naviy qadriyatlardir.
Har bir xalqning o`zi uchun e`zozli, qimmatli bo`lgan ma`naviy boyliklari 
bo`ladi. Bular asrlar davomida avloddan-avlodga o`tib kelgan, hozirgi kunda ham 
o`zining ahamiyati va qadrini yo`qotmagan, shu xalqning iftixor manbaiga aylangan 
durdonalardir. Masalan, qirg`iz xalqi «Manas» dostoni bilan, misrliklar qadimiy 
piramidalar, frantsuzlar Parijdagi Luvr saroyi, o`zbeklar Samarqandu Buxoro va Xiva 
bilan haqli ravishda faxrlanadilar. 
Millat va elatlarning o`ziga xos tarixiy merosi, san`ati va adabiyoti bilan bir 
qatorda ularning urf-odat va marosimlari, madaniy munosabat va axloqiy fazilatlari 
ham ma`naviy qadriyatlar tizimiga kiradi. Bular xalqning o`ziga xosligini saqlab 
qolishda, yosh avlodni tarbiyalashda, shaxsning ijtimoiylashuvida muhim rol’ 
o`ynaydi.
Milliy qadriyatlar xalqning kundalik hayoti va turmush tarzida o`ziga xos 
mezon vazifasini o`taydi. Ushbu qadriyatlar vositasida turli hodisa va holatlarga, 
yangi paydo bo`layotgan faoliyat turlari va rasm-rusmlarga baho beriladi. YOsh 
avlodning hayotiy mo`ljallari, «zamon qahramoni» haqidagi tasavvurlari ham 
ma`naviy qadriyatlardan kelib chiqib shakllanadi. 
Milliy g`oyani ob`ektiv anglashda qadriyatlar va ma`naviyat olamini bilish va 
uni amaliy o`rganish muhim ahamiyatga ega. Har bir qadriyatning mohiyati va 
ahamiyati tabiat, jamiyat va ruhiy olam hodisalarini bilish, ilmiy umumlashtirish, 
ijtimoiy va ma`naviy taraqqiyotga ta`sir etish imkoniyatlari asosida belgilanadi.
Qadriyat turlari:
1. Inson yashab turgan moddiy muhit bilan bog`liq bo`lgan qadriyatlar.
2. An`analar, urf-odatlar va marosimlarda namoyon bo`ladigan axloqiy
qadriyatlar.
3. Insonning aql-idroki va amaliy faoliyati zaminida shakllangan mehnat 
malakalari va ko`nikmalari, bilim va tajribalari, qobiliyat va iste`dodlarida namoyon 
bo`ladigan qadriyatlar.
4. Odamlar o`rtasidagi jamoatchilik, hamkorlik, hayrihohlik, hamjihatlikka 
asoslangan munosabatlarda namoyon bo`ladigan qadriyatlar.
5. Kishilarning yoshi, kasbi, jinsi va irqiy xususiyatlari bilan bog`lik bo`lgan
qadriyatlar.
Qadriyatlarni xilma-xil shakl va turlarga ajratib o`rganish mumkin: 
1. Umuminsoniy qadriyatlar.
2. Mintaqaviy qadriyatlar.
3. Milliy qadriyatlar.
4. Diniy qadriyatlar.
Milliy g`oya va ma`naviy qadriyatlarning uzviy bog`liqligi. Milliy ma`naviy 
qadriyatlar - ijobiy axloqiy sifatlarni takomil-lashtirish, davlat va millat rivojiga 
to`g`anoq bo`ladigan salbiy illatlarni bartaraf etish omilidir. Milliy g`oya va ma`naviy 
qadriyatlar orasida uzviy aloqadorlik, o`zaro ta`sir mavjud bo`lib, bu quyidagilarda 
o`z ifodasini topadi: 
1. Milliy qadriyatlar milliy g`oya uchun ma`naviy negiz, manba bo`lib xizmat qiladi. 
2. Milliy g`oya qadriyatlarni boyitish, yanada yuksak bosqichga ko`tarish, odamlar 
ongi va qalbiga milliy qadriyatlarni singdirish omili bo`lib hisoblanadi. 
3. Milliy g`oya xalqning tub manfaatlari nuqtai nazaridan mavjud ma`naviy 
qadriyatlarga baho beradi, ijobiy jihatlarni rivojlantirish, salbiy holatlarni inkor 
etishning ma`naviy mezoni bo`lib maydonga chiqadi. 
Ma`naviyat, qadriyatlar va milliy g`oya - jamiyat hayotining juda murakkab va 
serqirra, o`zaro uzviy aloqadorlikda bo`lgan sohalaridir. SHaxs hayotida, umuman 
insoniyat taraqqiyotida, millat va davlat taraqqiyotining ma`lum davrlarida 
ma`naviyat va milliy g`oya eng dolzarb, hal qiluvchi omil bo`lib maydogan chiqadi. 
Demak, qadriyatlarning xilma-xil shakllari mavjud: moddiy va ma`naviy, milliy, 
mintaqaviy, umumbashariy qadriyatlar jamiyat hayotining sohalari bo`yicha: 
iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, madaniy, qadriyatlar, ijtimoiy ong shakllariga mos 
keladigan axloqiy, diniy, huquqiy va boshqa qadriyatlar.
Moddiy qadriyatlar haqiqiy qadriyatlarning namoyon bo`lish vosita-laridir 
(masalan, hayotda kerak bo`ladigan turli buyumlar). Insoniyat tarixi unga xizmat 
qiladigan, o`zi yaratgan, suyanadigan va qo`llab-quvvatlaydigan qadriyatlar 
dunyosining kengayishi, boyish va takomillashish tarixidir. Insoniyat o`zining 
kundalik mehnati bilan yaratayotgan sun`iy narsalar dunyosida yashaydi. Biz 
yaratayotgan ushbu moddiy va ma`naviy boyliklar olamining gultoji, sarasi 
qadriyatlardir. Milliy g`oyaga asoslangan qadriyat-lar va qadriyat mezonlari 
kishilarga, ularning xulq-atvorini tartibga solish va to`g`ri yo`naltirishga xizmat 
qiladi. Bunday o`ziga xos boshqarish-ning samaradorligi kishilarimizning milliy 
g`oya bilan bog`liq qadriyatlar olamini bilishga bog`liq.
Hozirgi zamonda ilg`or davlatlar hayotining demokratik tamoyillari ham 
inson qadrini nechog`li yuksaklikka ko`tarishi bilan baholanadi. Mamlakatimizdagi 
tub o`zgarishlar, islohotlarning mohiyati ham ana shu tamoyildan kelib chiqadi. Bu 
tamoyilni amalga oshirishda milliy va umuminsoniy qadriyatlar uyg`unligiga 

asoslangan yangicha dunyoqarash, sog`lom tafakkurning shakllanishi katta 

ahamiyatga ega.
Odamlar ongida milliy g`oyaga asoslangan mustaqillik, ma`naviy va axloqiy 
qadriyatlarni rivojlantirish, xalqning milliy ruhini uyg`otish va tiklash jamiyat 
barqaror rivojlanishining muhim sharti va kafolatidir. Prezident Islom Karimov 
o`zining «O`zbekiston XXI asr bo`sag`asida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari 
va taraqqiyot kafolatlari» asarida milliy g`oya bilan bog`liq bo`lgan ma`naviy 
qadriyatlar va milliy o`zlikni anglashning tiklanishi xususida batafsil ma`lumotlar 
bergan. 
Xalqning madaniy qadriyatlari, ma`naviy merosi ming yillar mobaynida 
SHarq xalqlari uchun qudratli ma`naviyat manbai bo`lib xizmat qilgan. Uzoq yillar 
davomida totalitar tuzumga qaramay o`zbek xalqining madaniy qadriyatlari, 
an`analari saqlanib qolindi.
Mustaqillikning dastlabki yillaridanoq ajdodlarimiz tomonidan ko`p asrlar 
davomida yaratilgan bebaho ma`naviy, madaniy merosimiz davlat siyosatining 
muhim vazifalaridan biri bo`lib kelmoqda.
Bayonlashtiruvchi R.Baymirzaeva