Milliy mahsulotning mazmuni, tarkibiy qismlari va harakat shakllari

Milliy mahsulotning mazmuni, tarkibiy qismlari va harakat shakllari

• Jamiyat a’zolarining ehtiyojlari muntazam ravishda tarkibiy jihatdan
• o‘zgarib, yangilanib, miqdoran ko‘payib va sifat jihatidan takomillashib
• borar ekan, bu ehtiyojlami qondirishga qaratilgan ishlab
• chiqarish va xizmat ко‘rsatish jarayonlari ham to‘xtovsiz yangilanib,
• va takroran amalga oshib turadi. Jamiyat miqyosidagi ishlab chiqarish
• jarayonlarining muntazam ravishda yangilanib va takrorlanib
• turishi ijtimoiy takror ishlab chiqarish deyiladi.

Ijtimoiy takror ishlab chiqarish ikki ko‘rinishda amalga oshirilishi

• Ijtimoiy takror ishlab chiqarish ikki ko‘rinishda amalga oshirilishi
• mumkin: oddiy va kengaytirilgan takror ishlab chiqarish.
• Oddiy takror ishlab chiqarish deb ishlab chiqarish va xizmat
• ko‘rsatish jarayonlarining hajm va sifat jihatdan o‘zgarmagan
• holda takrorlanishiga ayfiladi. Odatda bunday ishlab chiqarish
• va xizmat ko‘rsatish ko‘proq o‘z ichki ehtiyojlarini qondirishga
• yo‘naltirilgan natural xo‘jalik va oddiy tovar xo‘jaligi davri uchun
• xos bo‘lgan.

Ijtimoiy takror ishlab chiqarish natijasida mamlakat miqyosida milliy

• Ijtimoiy takror ishlab chiqarish natijasida mamlakat miqyosida milliy
• mahsulot yaratiladi. Milliy mahsulot - mamlakat iqtisodiyotida
• Yaratilgan mahsulot va xizmatlar umumiy hajmidir. U barcha
• moddiy va nomoddiy ne’matlar ishlab chiqarish hamda xizmatlarni
• o‘z ichiga olib, hozirgi bizning mamlakatimiz qoilayotgan milliy
• hisoblar tizimida yalpi ichki mahsulot (YalM) deb yuritiladi.
• Milliy mahsulot ko‘rsatkichi oldingi davrlarda, masalan oldingi
• sobiq Sovet ittifoqi iqtisodiyotida jami ijtimoiy mahsulot (JIM)
• deb, boshqa ko'pgina mamlakatlarda esa yalpi milliy mahsulot
• (YaMM) deb yuritilar edi

Yalpi milliy mahsulot - bu o‘z mamlakati

• Yalpi milliy mahsulot - bu o‘z mamlakati
• yoki xorijda joylashgan milliy korxonalar tomonidan
• Yaratilgan mahsulot va xizmatlar umumiy hajmining jami
• qiymatidir. Shu o‘rinda ta’kidlash lozimki, milliy iqtisodiyot rivojlanish
• darajasini aniqroq ifodalash va taqqoslash uchun yalpi ichki
• mahsulot (YalM) ko‘rsatkichi qulayroqdir. Shuning uchun hozirgi
• davrda ko‘pgina mamlakatlarda bu ko‘rsatkichdan foydalaniladi.
• Yalpi ichki mahsulot - ma’lum vaqt davomida, masalan, bir
• yilda Yaratilgan va bevosita iste’molchilarga borib yetadigan
• barcha tayyor mahsulot va ko‘rsatilgan xizmatlaming bozor
• narxidagi qiymatidir.

Yalpi ichki mahsulot umumlashtiruvchi iqtisodiy ko‘rsatkich

• Yalpi ichki mahsulot umumlashtiruvchi iqtisodiy ko‘rsatkich
• boiib, u faqat mazkur mamlakat ishlab chiqarish omillari dan
• foydalangan holda mamlakat ichida Yaratilgan tovar va xizmatlar
• jami qiymatining bozor narxlaridagi ifodasini namoyon etadi.
• U barcha ishlab chiqaruvchilar tomonidan qo‘shilgan qiymatlar
• yig‘indisi sifatida namoyon boiadi.

Qo‘shilgan qiymat - bu korxonalar yalpi mahsuloti bozor qiymatidan

• Qo‘shilgan qiymat - bu korxonalar yalpi mahsuloti bozor qiymatidan
• (amortizatsiya ajratmasidan tashqari) joriy moddiy
• xarajatlar chiqarib tashlangandan qolgan qismidir