|
MATERIAL FAKTURASI
Faktura – gazlama tuzilishining tashqi namoyon bo‘lishidir. Ma’lum faktura ta’sirlariga iplar shakli hosil qilishdan boshlab gazlama hosil bo‘lishi butun jarayoni natijasida erishiladi. Faktura kattaligi va uning gazlama yuzasi birligiga elementlari miqdoriga ko‘ra gazlamalar ifodaliligi turlicha bo‘lgan yuzaga ega.
Kiyim - xajmli shakl deb karalganda, uning kanday materialdan tikilganligini bilish kerak (gazlamalar, trikotaj, mo‘yna, charm, zamsha, noto‘qima materiallar qavat gazlamalar, plyonka, yog‘och, plastmassa, shisha va hokazo). Bu materiallardan har birining o‘z plastik xususiyatlari (mayinlik, osiluvchanlik, dag‘allik va shu kabilar), dekorativligi (faktura, rang, naqsh gul), fizik-mexanik xususiyatlari (zichlik, qayishkoklik, cho‘ziluvchanlik, kirishuvchanlik, titiluvchanlik va boshqalar) va gigienik xususiyatlari (havo o‘tkazuvchanlik, nam o‘tkazuvchanlik, chang o‘tkazuvchanlik, issiklik o‘tkazuvchanlik) bo‘lib, shaklning xarakteri va konstruktiv echimi kanday xal etilishini shu xususiyatlar belgilab beradi. Masalan, harir shifon gazlamalar mayin, osiluvchan, drapirovkabop bo‘ladi, shuning uchun ulardan choklari minimal darajada ham, yumshoq ovalsimon shakl yaratilishi kerak, bunda drapirovkalar, burmalar, mayin taxlamalar, klyosh bichiq hisobiga shakl xosil kilinadi; yaltirok, tashlanib turadigan (krepsatin tipidagi) gazlamalarning drapirovkabop ekanligi etarli darajada xajmli, gavda buylab «sirlanib», osilib turadigan kiyim tiqish imkonini berib, gazlamaning jimirlashib uning yuqoridagi xususiyatlarini kuchaytirib ko‘rsatadi; sintetika, aralash jun gazlamalardan juda anik, katiyan geometrik shakldagi buyumlar tiqiladi. Fizik-mexanik xususiyatlarni bilish - to‘g‘ri shakl berish uchun ham (masalan, trikotajning cho‘ziluvchanligi kishi gavdasiga yopishib turadigan kiyim tikish imkonini beradi), zarurat bo‘lganda tiqishdan oldin materiallarni dekatirovka qilish (namlab- isitib ishlov berib, kirishmaydigan qilib olish) uchun ham imkon beradi.
Materiallarning gigienik xususiyatlari ham kiyim shaklini xosil qilishga ta’sir etadi. Masalan, havo o‘tkazish va nam o‘tkazishi yomon materiallardan bo‘lgan kiyimlarni, kiyim tagidagi xavo ventilyasiyasini ta’minlash uchun, gavdaga yopishmaydigan ochiq shaklli qilib tiqish tavsiya etiladi.
Gazlamalarning dekorativ xususiyatlari shaklning geometrik qanchani tanlashdagina emas, balki shakl xosil qilish prinsiplarda ham, shakldagi ichki echimlarni tanlashda ham katta axmiyatga ega.
Faktura - materialning eng ifodali xususiyatlaridan biri hisoblanadi, u seziluvchan informatsiya manbai bo‘lib xizmat qiladi.
Faktura - bu material yuzasining tuzilishini xarakterlovchi xususiyat.
Faktura tabiiy (mo‘yna, teri, yogoch, zamsha) va mexanik yul bilan olingan hosila bo‘ladi. Materiallar sillik, g‘adir-budur, yaltiroq, xira, tukli fakturali bo‘lishi mumkin. Hosila fakturaning xarakteri materialning kanday usulda (to‘qimachilikda, tur tuqishda olinganiga, yuzasidagi burtik qismlarining baland-pastligini va iplarning material zichligini belgilaydigan xarakterga bog‘liq. Satx birligiga to‘g‘ri keladigan faktura elementlarining katta-kichikligi va mikdoriga qarab materiallarning yuzasi ifodaliligi jixatidan har xil bo‘ladi. Faktura xususiyatlariga etarli e’tibor bermaslik ko‘pincha bita kiyimda turli materiallar nokulay birga qo‘shilib kolishiga olib kelib, bu shaklni bo‘linib va nomonand ko‘rinadigan qilib qo‘yadi. Badiiy reja va echimlar turliligi sababli, ekspluatatsion, texnologik yoki iktisodiy zarurat boisdan bitta kiyimda har xil fakturalar ishlatish mumkin. Bunda biron kiyimda ham, umuman kostyumda ham fakturalarning sifat va mikdor jixatidan birga qo‘shilishlarini bo‘rttirib ko‘rsatgan ma’kul. Har bir fakturada badiiy obraz belgilari bo‘ladi. Faktura sovuqlik va iliklik, engillik va vazminlik va boshqa taasurotlar xosil qilishi mumkin.
Faktura tanlashda mavsum, kiyimning kanday maqsadga muljallanganligi, odamning jinsi, yoshi va gavda tuzilishi turlari hisobga olinishi kerak.
Oqshomda kiyiladigan bashang kiyimlarga oliyjanob yaltillaydigan
sidirga materiallar ishlatiladi, lekin olachipor gazlamalar zinxor- bazinxor to‘g‘ri kelmaydi.
Gazlama xususiyatlari tolalari tarkibi, o‘rilish strukturasi va pardozlashga bog‘liq. Gazlamaning asosiy xususiyatlaridan biri — uning plastikasi — kiyimga shakl berish xususiyati. Bu xususiyat har bita modelga o‘ziga xos stil va kompozitsion tuzilishni belgilaydi.
Kostyumning shakli va kompozitsiyasi gazlama fakturasi, ya’ni gazlama sirtqi ko‘rinishiga bog‘liq. Ayollar ust kiyimini loyihalashda har xil fakturali gazlamalar ishlatiladi (ustki yuzi silliq, tukli rasmli va h.k.). Kiyimning hajmiyligini aniqlashda gazlama fakturasi katta ahamiyatga ega. Turli gazlamalar kiyim hajmini kattalashtiradi, yuzasi silliq gazlamalar esa faraziy shaklni kichraytiradi.
Kiyimning har bir turi o‘ziga mos bezakli bezaklarni joylanish prinsipini talab qiladi. Ayollar va bolalar ustki kiyimida bezak sifatida quyidagi uning variantlari ishlatilishi mumkin: har xil faktura, rang, dekorativ detallar, furnitura va konstruktiv usullar.
Jun gazlama bilan baxmal yoki ipak kabi birikmalar ingliz klassik kostyumida ko‘pdan beri ma’lum. Bu birikma hozirgacha tantanali marosimlarda kiyiladigan va sahnada kiyiladigan kostyumda qo‘llanadi.
Jun gazlamalardan tayyorlangan kostyum va paltolarda bolalar kiyimida yoqa, englarning qaytarilgan uchi kabi detallar trikotajdan tayyorlanishi mumkin.
Paltoning mo‘yna yoqasi rangli va fakturali bezak. Furnitura (tugmalar, to‘qalar, tasma, bog‘ich va h.k.) bezak sifatida qo‘llanishi mumkin.
Dekorativ detallar (qopqoqlar, cho‘ntaklar, listochka, belbandlar va h.k.) ayollar ust kiyimida va bolalar kiyimida bezak sifatida qo‘llanishi mumkin. Lekin bezak qanchalik yaxshi bo‘lmasin uning miqdori me’yorda bo‘lishi zarur.
Do'stlaringiz bilan baham: |
