Milliy iqtisodiyotni tahlil

0
_{ Q}i i
Bu yerda: i – deflyatorni hisoblash uchun bozor savatiga kiritilgan tovarlar soni;

1

Q
ⁱ – joriy yilda bozor savatiga kiritilgan i – tovar yoki xizmatlar hajmi miqdori (Masalan
2 kg shakar, 2 dona kо’ylak va h.k);

1

P
ⁱ – joriy yilda bozor savatiga kiritilgan i — mahsulotning shu yilga bahosi;

0

P
ⁱ – joriy yilda bozor savatiga kiritilgan i – mahsulotning bazis yildagi bahosi.
Deflyatorni hisoblash shartlari:

• 
  odatda о’tgan yilga nisbatan hisoblanadi;
  
• 
  bozor savati joriy yilda aniqlanib keyingi yillarda о’zgartirilishi mumkin;
  
• 
  bozor savatiga ham iste‘mol ishlab chiqarish xarakteridagi tovarlar va xizmatlar kiritiladi;
  
• 
  bozor savatiga kiritilgan tovarlar va xizmatlar turlarining umumiy YAIM dagi ulushi katta qismini tashkil qilishi kerak;
  
• 
  bozor savatiga kiritilgan tovarlar va xizmatlar hajmlari о’rtasidagi nisbat ularning YAIM dagi ulushlari о’rtasidagi nisbatga mos kelishi kerak.
  

Nominal YAIM

Real YAIM = ———————————— 100

Deflyator

Iste‘mol narxlari indeksi quyidagicha aniqlanadi:

0

P

1
_{ Q}i i

INI = 100

0

P

0
_{ Q}i i
Bu yerda:

0
Qⁱ – bazis yilda bozor savatiga kiritilgan i – tovar va xizmatlar hajmi;

1

P
ⁱ – i – tovarning joriy yildagi bahosi;

0

P
ⁱ – i – tovarning bazis yildagi hajmi.
Iste‘mol narxlari indeksi hisoblashning shartlari;

• 
  bozor savati bazis yil uchun aniqlanadi va bir necha yil davomida о’zgarmaydi;
  
• 
  bozor savatiga faqat iste‘mol xarakteridagi tovarlar va xizmatlar kiritiladi;
  
• 
  bozor savatiga kiritilgan tovarlar va xizmatlarning hajmi iste‘mol xarajatlarining katta qismini tashkil etishi kerak.
  

INI kо’rsatkichining kamchiligi shundaki bozor savati tarkibi о’zgarmas bо’lganligi tufayli aholi iste‘moli tarkibida tovarlar va xizmatlar ulushining о’zgarganligini, shuningdek tovarlar va xizmatlar sifatida rо’y bergan о’zgarishlarni hisobga olish imkonini bermaydi Shu sababli bu indeks baholar darajasini biroz oshirib kо’rsatadi.
YAIM deflyatori esa bozor savatiga joriy yida kiritilmay qolgan tovarlar baholarining oshishini hisobga olish imkonini bermasligi tufayli baholar darajasini biroz pasaytirib kо’rsatadi. Shu sababli bu ikki indeksning о’rtacha darajasini xarakterlovchi Fisher indeksi hisoblanadi