|
G’urbatda g’arib shodumon bo’lmas emish,
El anga shafiqu mehribon bo’lmas emish.
Oltin qafas ichra gar qizil gul butsa,
Bulbulg’a tikandek oshiyon bo’lmas emish.
Mustaqillik g’oyasi - mustamlakachilik asoratida bo’lgan millat va xalqlarni, ularning vakillari bilan ilg’or kishilarni ozodlik va erkinlikni qo’lga kiritishga undovchi g’oya. Istiqlol qo’lga kiritilgandan so’ng ushbu g’oya har bir xalqning o’zi tanlagan yo’ldan borish imkoniyatini beruvchi ma’naviy omilga aylanadi.
Badiiy g’oyalar - adabiyot va san’at asarlarining mazmun-mohiyatini tashkil etib, undan ko’zda tutilgan maqsadni amalga oshirishga xizmat qiladi. Asardagi badiiy obrazlar, personajlarning hatti-harakatlari, taqdiri, badiiy syujetlar inson ruhiyatiga kuchli ta’sir ko’rsatadi, uni ezgulik va ijtimoiy faollikka undaydi, safarbar etadi. Milliy istiqlol mafkurasini targ’ib qilishda badiiy g’oyalar muhim ahamiyat kasb etadi.
G’oyani amaliyotga joriy etuvchi kuch kim ekanligiga qarab, tor doiradagi manfaatlarni ko’zlovchi sinfiy g’oyalar, shuningdek, o’z mazmuni va miqyosiga ko’ra, insoniyatning ongi va qalbiga singgan, barcha xalqlar uchun yuksak insoniy qadriyat hisoblanadigan, bashariyatning ezgu maqsadlariga xizmat qiladigan umuminsoniy g’oyalar ham mavjuddir.
Milliy g’oya - millat tafakkurining mahsuli bo’lib, inson va jamiyat hayotiga mazmun va ma’no baxsh etadigan, uni ezgu maqsad sari yetaklaydigan fikrlar majmuidir. Ushbu g’oya millatning o’tmishi, buguni va kelajagini o’zida mujassamlashtiradi. Milliy g’oya muayyan millat taraqqiyotining turli davrlarida, uning taqdirini belgilaydigan fikrlar majmui sifatida namoyon bo’lishi ham mumkin. Masalan, 1941-1945 yillarda fashistlar bosib olgan Frantsiyada «Qarshilik ko’rsatish g’oyasi» milliy g’oya darajasiga ko’tarilgan edi, davr o’tishi bilan ushbu g’oya o’z ahamiyatini yo’qotdi. O’zbekiston uchun hozirgi o’tish davrida xalqning tub manfaatlarini ifoda etadigan, uni yagona maqsad - huquqiy-demokratik davlat qurish yo’lida birlashtiradigan va safarbar etadigan g’oyani shakllantirish, uni xalqimiz ongi va qalbiga singdirish g’oyat muhimdir.
Milliy g’oyaning asosiy tayanchlari xalqimizning tafakkuri, dunyoqarashi, azaliy an’analari, udumlari, tili, dini, ruhiyati, milliy qadriyatlari, zamonaviylik, umumbashariylik, umuminsoniylik kabilardan iborat.
Har qaysi xalq, jamiyatning o’z oldiga qo’ygan maqsadi bo’ladi. Unga qanday, qanaqa yo’llar va usullar bilan erishish mumkinligi o’sha millat, xalq yoki davlatning mafkurasida namoyon bo’ladi.
Mafkura (arabcha - fikrlar majmui) muayyan ijtimoiy guruh, qatlam, millat, jamiyat, davlat manfaatlari, orzu-istak va maqsad-muddaolari ifodalangan g’oyaviy qarashlar va ularni amalga oshirish tizimini ifodalaydi.
Ozodlik, erkinlik, mustaqillik, tinchlik, hamkorlik, bag’rikenglik g’oyalari asosida shakllangan, ezgu maqsadlarga xizmat qiladigan mafkura ijtimoiy taraqqiyotga turtki bo’ladi, insonlarni ezgu ishlarga safarbar qiladi.
Prezidentimiz I.Karimov mafkuraga shunday ta’rif berganlar: «Odamlarning ming yillar davomida shakllangan dunyoqarashi va mentalitetiga asoslangan, ayni vaqtda shu xalq, shu millatning kelajagini ko’zlagan va uning dunyodagi o’rnini aniq-ravshan belgilab berishga xizmat qiladigan, kechagi va ertangi kun o’rtasida o’ziga xos ko’prik bo’lishga qodir g’oyani men jamiyat mafkurasi deb bilaman»1.
Mafkura jamiyatda yangi paydo bo’lgan ijtimoiy-siyosiy kuchlarning ehtiyoj va maqsad-muddaolarini ifoda etuvchi yangi g’oyaviy tizim sifatida yuzaga keladi. Ammo vaqti kelib o’z sohiblari tarix sahnasidan tushsa ham mafkuraviy meros sifatida yangi davrda ham o’z salohiyatini saqlab qolishi, hatto g’ayriinsoniy mohiyat kasb etishi mumkin. Milliy mafkura har qanday xalqni xalq, millatni millat qilishga xizmat qiladigan, uni porloq istiqbolga yetaklaydigan yo’lchi yulduzdir.
Milliy mafkurani faqat bitta millat yoki xalqning mafkurasi, deb tushunish noto’g’ri. CHunki «millat» degan so’z etnik birlikni ifodalash bilan birga «davlat» ma’nosini ham bildiradi. Masalan, «millat ravnaqi uchun» degan iborani «davlat ravnaqi uchun» deb tushunish mumkin. Milliy mafkura O’zbekistonda istiqomat qilayotgan barcha millat va elatlarning mafkurasidir. Milliy mafkura o’zligimizni, bir butunligimizni ta’minlashga, ayni paytda unga tahdid soluvchi kuchlarga qarshi kurashga yo’naltirilgan g’oyaviy-nazariy qarashlar tizimi sifatida namoyon bo’ladi.
Har qanday mafkuraning falsafiy, diniy va dunyoviy ildizlari mavjud.
Do'stlaringiz bilan baham: |
