Mikroprostessorning yaratilish tarixi

Iqtisodiy ko’rsatkichlari

Birinchi yaratilgan EXMlar muxandis-texnik xisoblarni bajarishda foydalanilgan edi. Boshqarish va iqtisodiyotda, asosan, buxgalter xisoblarni mexanizastiyalash masalalar echilgan edi. Bu masalalar uchun katta xajmdagi axborot massivlarni saqlashni keragi bo’lmagan EXMlarni texnik bazasi kuchsiz bo’lgani uchun shu paytlarda ABSni yaratish ishlari amaliy axamiyatga ega bo’lmagan.

60-chi yillarda EXM bazasida boshqarish sistemalar yaratish ishlari boshlandi. EXM va uning bazasidagi echiladigan masalalar lokal xarakterga ega bo’lib, anoanaviy usullar va qayta ishlash algoritmlar qo’llashga asoslangan.
Ushbu jarayonda xodimlar bilan axborotni uzatib almashishi avtomatlashtirilmagan. EXMdan ushbu ko’rinishda foydalanish kam effektli bo’ladi. Shu paytlarda amalga oshiriladigan ilmiy-texnik xarakterga ega bo’lgan ko’tarilgan, optimallash masalalar ko’p echila boshlangan, echilgan masalalar mustaxkamlangan, axborotlarni yiish, tayyorlash, uzatish va ko’rsatish uchun ishlatilgan, umumiy informastion bazasi yaratilgan.
Shu paytlarda xar xil ABS lar yaratish bo’yicha katta ishlar bajarildi: texnologik jarayonlarni ABS ( TJ ABS); soxaviy ABS, axborotlarni qayta ishlashni avtomatlashtirilgan sistemalari (AKIAS). Boshqarishni ilmiy darajasini (BID) va ilmiy-texnik darajasini (ITD) baxolash masalasi ro’y beradi. Ilmiy-texnik darajasi bir nechta faktorlar bilan baxolanadi: Boshqarish masalalarini qoplash darajalaridan, xamda sistema texnik, iqtisodiy, tashkiliy, texnik, dasturiy taominot darajalaridan. AS va elementlarni texnik darajasi bir nechta faktorlarda baxolanadi: boshqarish masalalarini qoplash sistematexnik, iqtisodiy, tashkiliy, texnik va dasturiy taominotlar.
AS va elementlarni texnik bazasi – bu xisoblash markazi tarmoi va umumiy avtomatlashtirilgan aloqa sistemasidir.
ABS yaratish – bu murakkab tashkiliy, texnik va iqtisodiy jarayon, ABS ni tadqiq qilishda quyidagi zarur prinstiplardan foydalanadi:

• 
  Yangi masalalar prinstipi. Avval EXMlarsiz bajarilgan avtomatlashtirilgan boshqaruv masalalarni boshqaruvchi tubdan o’zgartirmaydi.
  
• 
  Ishlab chiqarishni boshqarishda EXM ni qo’llash va iqtisodiy matematik usullardan foy dalanishda yangi turdagi ko’p variantli optimizastion masalalarni echishga olib keladi. Bu kabi masalalarni echish boshqaruvni mukammallashtirishga olib keladi.
  
• 
  ABS ni kompleks sistemali loyixalash. Buning asosiy maonosi xam oboektni, xam boshqarish sistemasini kompleks taxlil qilish bo’yicha barcha masalalar taxlili qilingan bo’lishi kerak. Texnik, tashkiliy, iqtisodiy, ijtimoiy tomondan maqsadga etish uchun xamma vazifalar aniqlangan bo’lishi kerak. Boshqaruvni mukammallashtirishda EXM ni qo’llashga aloxida eotibor beriladi.
  
• 
  Loyixalar echilishining tiplanishi. (LET). LETni qo’llash ABS yaratishdagi qiyinchiliklarni bartaraf etishni tezlashtiradi.
  

• 
  Birlashgan axborot bazasini tuzish. Xozirgi paytlarda maolumotlar bankini boshqarish uchun maxsus dasturlar tuzilgan. Masalalarni echganda maolumotlar bankida xamma kerakli axborotlarni olish mumkin.
  
• 
  Sistemaning uzluksiz rivojlanishi. Boshqarish va ishlab chiqarishni tuzilishini takomillashtirish jarayoni uzluksiz jarayondir. Yangi masalalar dasturlar va axborot massivlarini boshqatdan tuzishga keltirmasligi kerak. Bu kompleks iqtisodiy–matematik ishlab chiqarishni modellar asosida tuzilganligida bo’ladi.
  

• 
  Ishchi dasturlar va vazifalarning kompleksligi. Masalan, moddiy - texnik taominlash masalalari operativ–kalendar rejalashtirish masalalar bilan boliq. Shu masalalarni echishda doimiy o’zaro axborotlar olinishi kerak bo’ladi. Loyixalashtirishda bu boliqlik xisobga olinishi kerak bo’ladi. Shunday masalalarda kompleks modul dasturlar tayyorlanadi.